به گزارش اقتصادنامه، دکتر نیلی خطاب به وزیر بهداشت نوشته بود:

جناب آقای دکتر نمکی، قبل از هر چیز لازم می‌دانم به عنوان یک شهروند از زحمات طاقت‌فرسای جنابعالی و همکارانتان در مواجهه با مصائب بیماری کرونا تشکر کرده و به همۀ شما از صمیم قلب خسته‌نباشد بگویم. مطمئناً وقتی این مسئولیت را پذیرفتید هیچ‌گاه فکر نمی‌کردید در موقعیتی قرار گیرید که 84 میلیون نفر جمعیت کشور، با نگرانی زیاد، لحظه‌به‌لحظه چشمانشان به شما و همکارانتان دوخته شود تا بدانند برای مهمترین مولفۀ زندگی خود و عزیزانشان یعنی سلامتی آنان، چه تمهیدی اندیشیده‌اید و قرار است خطر این مهمان ناخوانده را چگونه دفع کنید. حضور فداکارانۀ پزشکان و پرستاران و بقیۀ کادر پشتیبانی درمان در بیمارستان‌ها به رغم آسیب‌ها و خطرات سنگین انسانی، این اطمینان را در مردم به‌وجودآورد که بخش درمان در بیمارستان‌ها، کم نخواهند گذاشت و سلامتی آنها را به‌طور باورنکردنی، حتی به سلامتی خودشان مقدم می‌دارند. 

درعرصۀ پرچالش سیاست‌گذاری، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و مراکز جمعیتی با کارکردهای مختلف، این امید را ایجاد کرد که سیاست‌گذار نیز اولویت و اهمیت حیاتی این پدیدۀ خطرناک را درک کرده و به اجرای آن اهتمام دارد. صدا و سیما هم با تمام قوا مردم را به ماندن در خانه تشویق کرد و فضای عمومی به سمت یک تغییر رفتار اساسی از نظر مراعات محدودیت‌های بهداشتی به منظور کندکردن گسترش بیماری حرکت کرد. افکار عمومی با مشاهدۀ فشار طاقت‌فرسا به مراکز درمانی و کادر پزشکی و با آگاه‌شدن از پیامدهای خطرناک بیماری کاملاً آماده شد که محدودیت‌های سخت را پذیرا شود و به آنها تن در دهد. اما وقتی به تعطیلات نوروزی رسیدیم، مشاهده کردیم که فقط به توصیه‌های اخلاقی و تب‌سنجی در بدو ورود به مقاصد مسافران بسنده شد.

خوشبختانه با گرفتن بازخورد از موج اول سفرها، از هشتم فروردین محدودیت‌های سخت‌تری از نظر مسافرت‌ها، حضور در ادارات و فعالیت کسب و کارهای مختلف، نزدیک به آنچه در بسیاری از کشورهای دنیا اعمال می‌شود به‌کار گرفته شد. این رویکرد با وجود ایجاد محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها، مورد استقبال مردم قرار گرفت. اما با کمال تعجب، پس از گذشت تنها دو هفته از شرایط جدید و در حالی که مردم به‌تدریج خود را با محدودیت‌های جدید تطبیق می‌دادند و آمارها نیز تحولات مثبت و امیدوار‌کننده‌ای را نمایان می‌ساخت، ستاد ملی مقابله با کرونا، حرکت به سمت عادی‌سازی را (شاید زود هنگام) آغاز کرد به‌گونه‌ای که حتی برای تهران از 30 فروردین تنها محدودیت‌های نرم به‌کار گرفته خواهد شد.

آمارهای منتشر شده توسط وزارت تحت مدیریت جنابعالی نشان می‌دهد که هنوز استان‌های بزرگ کشور مانند تهران، اصفهان، مازندران و ...که حدود بیش از نیمی از جمعیت کشور را شامل می‌شوند، در وضعیت قرمز به سر می‌برند. برداشت عمومی از وضعیت قرمز این است که موقعیت بیماری در این استان‌ها همچنان خطرناک است. اینکه وزارت بهداشت و درمان چه تحلیلی از شرایط پس از رفع محدودیت‌های اعلام شده داشته که چنین توصیۀ بحث‌برانگیزی را در ستاد ملی کرونا مطرح کرده، و حتی استان‌های قرمز را هم مشمول سهل‌گیری کرده یک سوال بسیار مهم و نگران‌کننده است.

از آنجا که نام جنابعالی به عنوان فردی که مسئولیتی سنگین و نقشی تعیین‌کننده در حفظ جان مردم در این مقطع زمانی داشته در تاریخ ثبت خواهد شد، مطمئناً طی ماه‌های آینده چنانچه بیماری روند نامطلوبی را مجدداً آغاز کند، انگشت‌های ملامت تنها شما را نشانه خواهد گرفت و آنانی که جان عزیزانشان را در ماه‌های آینده از دست بدهند از شما سوال خواهند کرد که با کدام تحلیل آماری اپیدمولوژیک این توصیه را مطرح کردید، می‌خواستم از جنابعالی درخواست کنم یک بیانیۀ تحلیلیِ سیاستی آماری، از وضعیت بیماری کرونا در سطح کشور و چرایی مناسب بودن رفع محدودیت‌ها به شکل تصویب شده در این مقطع زمانی که در الگویی کاملاً مغایر با تجربۀ بسیار محدود اخیر جهانی به‌لحاظ دورۀ بسیار کوتاه اعمال محدودیت، قرار دارد، همراه با پیش‌بینی‌هایی برای آیندۀ چند ماه پیش رو منتشر کنید تا باعث کاهش نگرانی‌های زائدالوصفی شود که شرایط بیماری را درماه‌های آینده تصویر می‌کند. گمان می‌کنم قبول دارید که این اصیل‌ترین حق‌الناس است که مردم حق دارند بدانند تصمیمات مستقیماً مرتبط با سلامتی آنان با چه تحلیل و مبتنی بر چه پیش‌بینی از آیندۀ بیماری گرفته شده است.

پس از آن وزیر بهداشت در نامه‌ای خطاب به مسعود نیلی، به سوالات کرونایی او پاسخ داد.

سعید نمکی در این نامه خطاب به مسعود نیلی آورده است:

"استاد ارجمند جناب آقای دکتر نیلی

با سلام و احترام

سرمقاله گرانسنگ حضرتعالی در روزنامه دنیای اقتصاد که از جریده های وزین تخصصی است را مطالعه کردم و ابراز محبت به اینجانب و همکارانم موجب کمال سپاسگزاری شد.

بی تردید بزرگترین آرزوی بنده و مدافعان سلامت کشور، گذری آبرومند و با کمترین عارضه برای مردم شریف ایران زمین از این تنگنای سخت تاریخ نظام سلامت جهان که در صدساله اخیر بی بدیل است می باشد. واجب دیدم با همه گرفتاری ها در این طوفان سهمگین ضمن سپاسگزاری از بذل عنایت تان پاسخی داشته باشم بر پرسش های منطقی که شاید در پس ذهن جستجوگر دیگر اندیشمندان و خرد ورزان سرزمینم نیز باشد. اگر بخواهم از تاریخچه و مقدمه بیماری در جهان و ایران بگذرم و به اصل گفتار جنابعالی بپردازم مهمترین موارد قابل بیان عبارتست از:

۱. آنچه در جمهوری اسلامی ایران در مقابله با بیماری ناشی از COVID-۱۹ گذشت با همه فراز و نشیب هایی که شاید در حوصله این مقال نگنجد مبتنی بر روش علمی و منطبق با اصول منطقی مبارزه با بیماری های واگیر بود و شاید یکی از علل آن تجربه حقیر در چند دهه قبل به عنوان مسئول بهداشت کشور و مدیریت و ریشه کنی بیماری های واگیردار همچون مالاریا، سل، فلج اطفال، سرخک، التور و کزاز می باشد که تجربه طولانی آن ایام در پیش بینی، تدارکات و مدیریت بیماری در کنار ایثار و فداکاری جهادگرانه همکارانم در سراسر کشور بگونه ای به کار آمد که در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی یک بیمار در پشت درب بیمارستانی سرگردان نماند و در اوج اپیدمی در شهرهای گرفتار بیماری بدون دارو و درمان و پزشک رها نشود. این الگوی مدیریت بیماری کرونا را که شاید بتوان منحصر به سرزمین عزیزمان دانست در آینده به عنوان مدل ملی موفق به استحضار عزیزان خواهیم رساند.

۲. در مورد اعمال محدودیت ها از همان روزی که در اواخر دی ماه در کشور چین مورد بیماری اعلام شد. اینجانب تقاضای تشکیل جلسه اورژانسی و در روز تعطیل با حضور معاون اول محترم رئیس جمهور کردم تا پروازهای مستقیم از چین به کشورمان و بالعکس قطع شود و بلافاصله پس از تشخیص اولین موارد آلودگی در کشور پیشنهاد تشدید محدودیت ها همچون تعطیلی دانشگاه ها، مدارس، اجتماعات، نمازهای جمعه، مراسم عروسی و عزا، اعتکاف، راهیان نور، آستان های مقدس، سینماها، تاترها، ورزشگاه ها و غیره پیگیری و اگرچه به سختی ولی با همراهی و همدلی به اجرا در آمد. پیرو آن فاز بعدی فاصله گذاری اجتماعی SOCIAL DISTANCING در قالب محدودیت ترددها به مدت دو هفته مصوب شد که به جزئیات آن واقفید.

امروز با کمال افتخار در مقایسه با آنچه در اثر بیماری بر جهان مسلح به پول، تکنولوژی، ابزار و امکانات می گذرد می توان بیان کرد آن ست که با شیوه های علمی مدیریت بیماری، همراهی همگان به خصوص مردم شریف در رعایت اصول بهداشتی و ماندن در خانه، اجرای طرح فاصله گذاری، طرح بسیج ملی مبارزه با کرونا و جان فشانی کادر بهداشتی درمانی موج سهمگین بیماری در سراسر کشور مدیریت و در اکثر استان ها به آستانه مهار و کنترل نزدیک شدیم.

بی تردید در شرایط همه گیری بیماری عفونی، آن هم از این نوع که دارو، واکسن و درمان خاصی ندارد و رعایت فاصله فیزیکی و عدم تجمعات و تراکم جمعیتی تأثیر گذارترین مولفه موثر بر کاهش موارد ابتلاست، برای مدیران ارشد نظام سلامت استمرار اجرای طرح های فاصله گذاری فیزیکی و اجتماعی فرصتی طلائی ست تا بتوانند با حوصله و دقت موارد آلوده را شناسائی، ایزوله و زنجیره انتقال را سریع تر قطع کنند.

بدیهی است انجام دوره طولانی تر ماندن در خانه و تعطیلی کسب و کارها و به تبع آن کاهش ترددها، تمهیدات اقتصادی ویژه ای می طلبد که مدت هاست با بیان مستمر این دغدغه در شرایط عدم امکان جبران خسارت های وارده از خزانه ای که جنابعالی به عنوان صاحب نظر اقتصادی بدان واقفید ما و همکارانمان مجبور به ارائه راهکاری بودیم تا بتوان با تدوین و اجرای دستورالعمل هایی به تدریج روزنه ای به اقتصاد تاریک کشور گشود که تأثیر آن بر نظام سلامت هم سهمگین نباشد.

لذا با تلاش بی وقفه طرحی را تحت عنوان "فاصله گذاری هوشمند" تدوین کردیم که در آن با گشایش تدریجی کسب و کارهای کم خطر مبتنی بر رعایت دقیق دستورالعمل ها از فشار بر اقتصاد کشور به خصوص عرصه تولید بکاهیم. با مراجعه به سایت طراحی شده وزارت بهداشت جهت بازگشایی‌ها مستحضر خواهید شد که یکی از علمی ترین اسنادی ست که در این زمینه در جهان تدوین شده است.

امیدوارم با نظارت مستمر بر اجرای این پروتکل ها بتوانیم تأثیر بازگشایی ها بر افزایش بیماری و مرگ ومیر را که به حداقل رسیده کاهش دهیم، مع الوصف ما و همکارانمان همواره مترصد و نگران خیز بیماری از نقطه ای هستیم و با رصد کردن مستمر و بازگشایی تدریجی به محض مشاهده هرگونه تأثیر منفی بر مدیریت بیماری سریعاً منعکس و خواستار احیای شرایط انقباضی خواهیم شد. چون ما معتقدیم هیچ پدیدهای مخرب تر از تطویل دوره بیماری بر مولفه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور نمی باشد.

در پاسخ پرسش جنابعالی که بیماری در ماه های آینده با ما چه خواهد کرد نیز باید به این واقعیت تلخ که بارها گفته ام اذعان نمود که در جهان همه کشورها و سازمان جهانی بهداشت نیز پاسخی برای این پرسش ندارند.

همه دارند با ویروس ناشناخته شطرنج بازی می کنند. گرچه پیش بینی های اپیدمیولوژیک ما تا کنون مقرون به صحت است، اما تغییرات آینده نامعلوم بیماری در جهان همه کارشناسان خبره را با بلاتکلیفی مواجه کرده است. آنچه از اجداد ویروس موجود می شناسیم با رفتار این فرزند ناخلف برابر نیست و شاید با گذر ایام و تبادل اطلاعات جهانی بتوان در برآوردهای آتی مطمئن تر اظهارنظر کرد.

اینکه فرموده اید در صورت بروز مشکلات برای سلامتی و جان مردم به دلیل گشایش های موجود انگشت های ملامت، این حقیر را نشانه خواهد گرفت نیز باید بیان کنم که اینجانب آنچه در زمینه کارشناسی و مدیریت بیماری در عرصه نظام سلامت که حاصل چهار دهه تجربه و دانش علمی و اجرایی بود به صحنه آوردم.

آنچه همکاران جنابعالی و صاحب نظران عرصه اقتصاد به عنوان دغدغه ملی از اقتصاد کشور بیان کردند ما را بر آن داشت تا راهی میانه برگزینیم. ما در بهداشت می گوئیم آب آلوده نخورید اگر گفتند در این بیابان خشک، آب دیگری نیست می گوییم لااقل بجوشانید و میل کنید. همه دانشمندان عرصه اقتصاد و جامعه شناسی و غیره در این روزهای سخت باید در کنار مدافعان سلامت کشور قرار گیرند و راهکارهای دیگری بیابند تا همکاران من فقط نگران سلامت مردم باشند نه اقتصاد، سیاست، فرهنگ، روابط بین الملل و غیره.

حافظ به خود نپوشید این خرقه می آلود/ ای شیخ پاکدامن معذور دار ما را

عزت عالی مستدام باد

دکتر سعید نمکی"