او دورهگردی حرفهای بود که نیاز به سرمایه آنچنانی نداشت اما فوت و فن بازار و نیز کسب مال را اگرچه با مرارت اما حلال، نصیب خود کرد. حسن پس از چندین سال کار، اعتبار و جایگاه کوچکی در بازار تهران به دست آورد.
تجربه طولانی، انباشت سرمایه و داشتن اعتبار، زمینه بیشتری را برای گسترش فعالیتش در بازار فراهم میآورد و توانست با پساندازش در سال ۲۴۱۵، سرمایهای فراهم آورد و مغازهای در تیمچه حاجبالدوله خریداری کند.
خردهفروشی می کرد و به توزیع برخی از کالاهای خرازیِ جدید مثل چتر و کفشهای خارجی می پرداخت. همین حجره، تا سالهای بعد که خانواده عمیدحضور، در عرصه فعالیتهای اقتصادی، رشدی چشمگیر داشت و در بهترین مناطق تهران شعبه و فروشگاه داشت، به عنوان نماد خانواده عمیدحضور در بازار حفظ شد.
حسن عمیدحضور در سال ۲۴۱۶ ازدواج کرد و حاصل این ازدواج پنج پسر به نامهای امیر، منصور، هاشم، محسن و اسماعیل بود. وی در سال ۲۴۳۸ در سن۵۷سالگی بر اثر بیماری درگذشت.
در دهه ۵۱، خانواده تنها در بخش عمدهفروشی کفش فعالیت میکرد ولی در صدد تغییر شیوه تجارت خود بود. در آن زمان شرکت تازهتاسیس «کفش ملی» به مدیریت رحیم ایروانی، تامینکننده اصلی کفش ایران بود.
ایروانی، در یک سفر تجاری، با هاشم عمید حضور ملاقات کرده بود و از تصمیماتش برای گسترش کارخانه و مکانیزه کردن آن با هاشم سخن گفته بود.
در آن سالها، حکومت، برای رشد اقتصاد کشور از بخش خصوصی حمایت میکرد. هاشم در نامهای طولانی به برادرانش، جزییات برنامههای ایروانی را شرح داد و فهرستی بلندبالا از ماشینآلات خریداری شده توسط ایروانی را برای آنان فرستاد و توصیه کرد جهت ورود به حوزه صنعت، باید از حمایتهای سخاوتمندانه دولت استفاده کرد. به این ترتیب اندکی بعد، برادران عمیدحضور زمین نسبتاً وسیعی را در حوالی تهران خریداری کردند و کفش بلا متولد شد.
کفش بلا در سال ۲۴۵۲ توسط نهاپت مرادیانس و همسرش، نوارت طومانیانس روبنپور و سه فرزندش، استپان، ایزابل و ریدا، با سرمایه سه میلیون ریال به ثبت رسید. چند ماه بعد، امیر و منصور شرکت بلا را که هنوز وارد مرحله تولید نشده بود، خریداری کردند.
زمانی که عمیدحضور وارد فعالیت صنعتی شد، حدود هشت سال از فعالیت ایروانیها در کفش ملی و چندین سال از تاسیس کفش مهشید و سهستاره میگذشت.
در همان دوران بود که منصور عمیدحضور که معتقد بود رونق یا سودآوری در تولید است نه توزیع، شرکت جم را با فاصله تقریباً یک ماه از آغاز سال ۲۴۵۳ ثبت کرد. «شرکت و کارخانجات لاستیک و کفشسازی جم» اولین شرکت صنعتی خانواده عمیدحضور است.
بلا در آن زمان هنوز تنها یک نام بود و ماشینآلات و تولید نداشت. پس از ایجاد این شرکت، امیر بار دیگر از او دعوت به کار کرد. بهطور نانوشته، همقسم شدند که در کنار هم کار کنند تا همافزایی داشته باشند.
آن ها در برابر انحصار تولید کفش که در دستان ایروانی و کفش ملی بود، ایستادند و نهتنها به فکر رونق کسب و کار خویش بودند، به حقوق مشتری نیز احترام می گذاشتند. این مبارزه، در ابتدا، مبارزهای سخت و دشوار بود، چراکه ایروانی شبکه گستردهای از سیاستمداران، بانکداران و تکنوکراتها را به حامیان خود بدل کرده بود و به شدت در مقابل هر رقیب نوپایی مقاومت میکرد.
تجارت گروه بلا، در اوایل دهه ۱۳۵۰، با بازگشت اسماعیل جوانترین برادرشان از کالیفرنیا، رونق بسیار گرفت. او تنها برادر عمیدحضور بود که به صورت جدی، تحصیلات آکادمیک خود را به پایان رساند. برادران عمیدحضور، در دهه ۵۰ که کار زیاد بود، هفتهای دو یا سه روز ناهار را به صورت سرپایی یا نیمه و نصفه میخوردند و دنبال کار میرفتند.
مادر خانواده، همواره نقشی موثر در حفظ اتحاد برادران داشت. او با استفاده از تجربیات خانوادگیاش فرزندانش را نصیحت میکرد و مانع از شراکت فرزندانش با دیگران میشد.
گروه صنعتی بلا در میانه دهه ۵۰، علاوه بر کفش، چرم، کارتن و جوراب نیز تولید میکرد و حتی برای فروش کالاهای خود در شبکههای ارتباطی، در حدود سال ۱۳۵۲، از کامپیوتر استفاده میکردند.
محصولات گروه بلا، انواع کفشهای پلاستیکی، لاستیکی، گالش، پوتین، ورزشی، دمپایی، کفش تنیس مردانه و... بود. یکی از محصولات بلا، در آغاز، کتانی تخت پلاستیکی بود. پس از چند سال از مواد PVC برای تولید کفش استفاده کردند؛ چون سبک و راحت بود. آنان در شش سال اول، فروشگاه پخش نداشتند، تا اینکه در خرداد ۱۳۴۷ در سرچشمه و بعدها در چهارراه گلوبندک، فروشگاه کفش بلا به بهرهبرداری رسید.
به تدریج از سال ۱۳۴۹ فروشگاهها در سطح تهران و شهرستانها گسترش یافت. پس از آن همچنین قسمت بنکداری و عمدهفروشی به توزیع کفش میپرداخت. گروه بلا در سال ۱۳۵۷، دومین شرکت بزرگ تولید انواع کفش ماشینی، دارای ۱۸۹ نمایندگی فروش در سطح کشور بود. ۵۹ فروشگاه در تهران و ۱۳۰ فروشگاه در شهرستانها، به توزیع کفش میپرداختند.
در هر منطقه، یک فروشگاه مرکزی بود که محصولات را بین فروشگاههای زیرمجموعه خود پخش میکرد. مالکیت و مدیریت به سه شکل زیر طراحی شده بود. موسسات گروه، شامل شرکت تولیدی و صنعتی بلا، تولیدکننده انواع کفش پلاستیکی و چرمی (تاسیس ۱۳۴۱)، شرکت جم، تولیدکننده انواع کفش لاستیکی (تاسیس ۱۳۴۸)، پخش جمشید، اداره فروشگاهها (تاسیس ۱۳۴۹)، شرکت مهپوش، تولیدکننده انواع کفش چرمی (تاسیس ۱۳۵۱)، شرکت بلا انواع کفش (تاسیس ۱۳۵۴)، ایران و فرانسه، جوراب گیلان (تاسیس ۱۳۵۰)، مرکز دیتا سنتر (تاسیس ۱۳۵۳)، شرکتمدار بودند. از دیگر فعالیتهای این خانواده، شرکت کارتن کار، چرم زوک (در سالهای ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۶)، و بانک داریوش (در سال ۱۳۵۳) بود. آنان در زمینه سرمایهگذاری، کامپیوتر، توزیع و تولید کفش چرمی، کتانی، چکمه، پوتین، چرم و جوراب (خصوصاً در فاصله سالهای ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۵) مشارکت داشتند. گروه بلا طی ۱۵ سال، فعالیتش را گسترش داد. این موسسات، بیش از ۲۵۰۰ پرسنل داشت. به نظر میرسد گسترش قابل توجه فعالیت شرکتها در پنج سال آخر، به علت افزایش درآمدهای نفتی اتفاق افتاد. همین نکته پاشنه آشیل برخی از شرکتهای گروه، در ارتباط با برخی از بانکها شد. به نظر میرسد گروه از نظر توانایی در صنعت کفش و گسترش فعالیت بعد از کفش ملی، قرار داشت. سیاستهای رفاهی با استفاده از تجربه بازار بود. اگر کسی بیشتر تلاش میکرد، مدیرعامل از تنخواه به او پاداش میداد. گاهی وامی به یک کارگر نیازمند میداد، یا بازپرداخت آن را میبخشید. برای ازدواج خانوادههای نیازمند و جهیزیه آنها یا در ایام عید مواد غذایی مانند برنج و روغن و خاکهزغال در زمستان بین کارگران توزیع میشد.
برادران عمیدحضور، در مواقعی همچون ازدواج، بیماری، یا خرید خانه پرسنل، حمایتهایی پدرانه از آنان میکردند. گسترش فعالیت شرکتها، پرسنل و توسعه فعالیت صنعتی، موجب شد گروه بلا از اوایل سال ۱۳۵۲، از برخی افراد برجسته دانشگاهی برای سازماندهی مدیریتی، دعوت به کار کرد.
در سال ۱۳۵۸ اموال برادران عمید حضور نیز مطابق قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران مصادره شد.
در سال ۱۳۵۹از ورود منصور به کارخانهاش جلوگیری کردند. زندگی در ایران برای او تیرهتر گشت؛ ممنوعالمعامله بود، کنترل کارخانه توسط سازمان صنایع و اندوه از دست دادن ۳۰ سال تلاش باعث شد که در سال ۱۳۶۱، زمانی که تنها ۴۶ سال داشت، بر اثر سکته قلبی در تهران فوت کند.
محسن عمیدحضور پس از انقلاب در ایران ماند؛ تا اینکه در بهمن ۱۳۸۴، درگذشت. هاشم عمیدحضور به خارج از کشور رفت و هماکنون با دخترانش در جنوب فرانسه، در زمینه تجارت کفش فعالیت دارد.
اسماعیل عمیدحضور به فعالیت تجاری در آمریکا پرداخت. وی اولین تاجری بود که Nintendo را به بازار آمریکا آورد. او بعدها شعبه آمریکایی شرکت گروندیک را خریداری کرد و تغییراتی در خط تولید آن ایجاد کرد.
خاندان عمیدحضور طی پنج دهه توانست جایگاهی شایسته در صنعت کفش ایفا کند. بخشی دیگر از تمایزات و البته موفقیتهای این بنگاه اقتصادی به سیاستهای درست صنعتی بازمیگشت که با تدابیر کارشناسانه و مدبرانه اتخاذ شد و در نتیجه بخشی از صنایع ملی و بخش خصوصی واقعی در این مقطع آنچنان رشد کرد و به شکوفایی رسید که برای چندین دهه به مثابه الگویی ملی در حافظهها باقی ماند.
مطالب مرتبط