ین پنج هزارمین شماره روزنامه «دنیای‌اقتصاد» است. امروز دیگر بر هیچ‌کس پوشیده نیست که «دنیای‌اقتصاد» از نخستین شماره خود تاکنون همیشه مدافع اقتصاد آزاد بوده است. این پیگیری و سماجت نه از روی دلبستگی به منافع یا ایدئولوژی خاص بلکه به‌دلیل اعتقاد به این نظریه علمی بوده که آزادی در چارچوب قانون، حلقه پیوست منافع فردی و جمعی است.

طبق این نظریه، منافع مجموعه آحاد مردم تشکیل‌دهنده ایران عزیز زمانی تامین و تضمین می‌شود که اقتصاد آزاد به معنای حقیقی آن بر این کشور حاکم شود. اقتصاد آزاد به معنای حاکمیت سرمایه‌داران یا «سرمایه‌داری» که مفهوم روشنی ندارد و مخالفان آزادی آن را برساخته‌اند نیست؛ گرچه امروزه حتی برخی طرفداران اقتصاد آزاد نیز به‌دلیل رواج این اصطلاح آن را مسامحتا مترادف با اقتصاد آزاد به کار می‌برند. آزادی فرد در تصمیم‌گیری، در چارچوب قوانین کلی و همه‌شمول، اصل بنیادی و موسس علم اقتصاد است. به سخن دیگر پارادایم اصلی علم اقتصاد همسویی اهداف فردی و جمعی در شرایط آزادی در چارچوب قانون است.

طرفه اینکه مخالفان آزادی، آگاهانه یا از روی غفلت و نادانی، این ریشه زیبای شجره علم اقتصاد را ندیده و آن را از روی کج‌سلیقگی علم غم‌انگیز یا ملال‌آور توصیف کرده‌اند. علت اینکه «دنیای‌اقتصاد» در این پنج هزار شماره، در مجموع، رویکرد منسجمی داشته و کمتر راه گم کرده یا دچار تناقض‌گویی شده این واقعیت است که روشنایی چراغ علم را راهنمای خود قرار داده و دچار وسوسه منافع خاص کوتاه‌مدت یا کسب خشنودی نشستگان بر اریکه قدرت زمانه نشده است. اما این سخن به معنای انکار اختلاف‌نظر میان مدافعان اقتصاد آزاد که ممکن است نظرات و تحلیل‌های متفاوتی درباره واقعیات اقتصادی پیچیده ارائه دهند نیست.

بدیهی است که «دنیای‌اقتصاد» در مقام نشریه طرفدار آزادی بیان، نه تنها محل نشر و تضارب آرای همه این تحلیلگران طرفدار اقتصاد آزاد است، بلکه دیدگاه‌های منتقدان جدی اقتصاد آزاد را هم به‌صورتی که موضع رسمی روزنامه تلقی نشود منعکس می‌کند.

یکی از اصول حرفه‌ای حاکم بر «دنیای‌اقتصاد» اجتناب از نیت‌خوانی در مباحث مورد اختلاف است. نیت‌خوانی نه تنها در تضاد با اصول اخلاقی است، بلکه با روش علمی هم ناسازگار است. مارکس معتقد بود اقتصاددانان کلاسیک به علت موضع طبقاتی و منافعی که از این جهت دارند تحلیل‌هایشان ایدئولوژیک و به همین لحاظ غیرعلمی است.

شومپیتر، اقتصاددان برجسته سده بیستم، در نقد روش مارکس و مارکسیست‌ها در بحث با منتقدان، این سخن نغز را گفته که حتی اگر کسی به‌خاطر منافع خاص خود حرفی بزند، به‌طور منطقی، دلیل بر این نمی‌شود که حرف او غلط است. بحث علمی محل نیت‌خوانی و اتهام‌زنی نیست.

«دلایل قوی باید و معنوی، نه رگ‌های گردن به حجت قوی.» با این همه، واضح است که نویسندگان «دنیای‌اقتصاد» مانند هر انسانی جایزالخطا هستند و ممکن است اشتباه کنند یا در مواردی از جاده انصاف احیانا دور افتند؛ اما در عین حال باید تاکید کرد که تعهد به اصلاح اشتباهات و بازگشت به مسیر درست همیشه از اصول خدشه‌ناپذیر این رسانه بوده است. پنج هزار شماره اگر دستاوردی داشته یقینا با تکیه بر «خرد» و «داد» امکان‌پذیر شده است. امید که این مشی پایدار باشد.

منبع: دنیای اقتصاد