اقتصاد ایران در دو فصل زمستان سال قبل و بهار سال‌ جاری، دو رشد اقتصادی منفی را ثبت کرده بود. اما در ۹ ماه ۹۹، رشد تمام گروه‌ها به جز خدمات مثبت شده است. این آمار تایید می‌کند که اقتصاد ایران تغییر مسیر داده است و حتی رشد مثبت می‌تواند در زمستان سال جاری تمدید شود.
بانک مرکزی در گزارشی اعلام کرد رشد اقتصادی در دو فصل متوالی تابستان و پاییز مثبت شده است. تداوم رشد مثبت در دو فصل متوالی و تثبیت بالای سطح ۳ درصدی برای آن می‌تواند نشانه‌ای از خروج از رکود اقتصادی برای اقتصاد کشور قلمداد شود. همچنین بانک مرکزی در گزارش خود جزئیات رشد اقتصادی برحسب فعالیت‌های اقتصادی را تشریح کرده است. بررسی این جزئیات نشان می‌دهد رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه ۲/ ۲ درصد و بدون نفت معادل ۹/ ۱ درصد برای ۹ ماهه نخست سال گزارش شده است. بخش‌های کشاورزی، نفت و صنعت و معدن سهم مثبت و گروه خدمات سهم منفی در این رشد داشته است. نکته مثبت دیگر کاهش ۴ درصدی مصرف بخش دولتی در فصل پاییز نسبت به مدت مشابه سال گذشته است.

رشد مثبت ۹ ماهه نخست
بانک مرکزی در گزارش خود رشد اقتصادی ۹ ماه نخست را مثبت اعلام کرد. این روند در ادامه آمارهایی است که از شاخص کارگاه‌های بزرگ صنعتی اعلام شد. پیش‌تر بانک مرکزی اعلام کرده بود رشد سه‌ماهه سوم تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی حدود ۷/ ۱۰ درصد و رشد ۹ ماهه آن حدود ۸ درصد بوده است. به فاصله کوتاه عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی نیز در یادداشتی اینستاگرامی از آمار مثبت رشد اقتصادی با نفت در ۳ ماه سوم سال‌جاری خبر داد و گفت رشد اقتصادی با نفت در مدت مذکور به مثبت ۹/ ۳ درصد و بدون نفت به مثبت ۹/ ۲ درصد رسیده است. یکی دیگر از شاخص‌های مهم اقتصادی، شاخص رشد اقتصادی بدون در نظرگرفتن نفت است. به اعتقاد بانک مرکزی رشد اقتصادی بدون نفت نیز در ۹ ماه نخست سال‌جاری مثبت بوده است. آمارهای مرکز آمار نشان می‌دهند رشد اقتصادی ۹ ماهه بدون نفت به میزان مثبت ۲/ ۰ درصد رسیده درحالی‌که بانک مرکزی برای شاخص مذکور عدد مثبت ۹/ ۱ درصد را گزارش کرده است. بنابراین از دید بانک مرکزی رشد اقتصادی در نیم سال نخست نیز مثبت بوده است.

جزئیات رشد اقتصادی
یکی دیگر از بخش‌های قابل‌توجه گزارش بانک مرکزی، رشد تولید ناخالص داخلی برحسب اقلام هزینه نهایی به قیمت‌های ثابت است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد مصرف بخش خصوصی در ۹ماهه نخست سال‌جاری منفی بوده است. همچنین روند مصرف بخش دولتی که از فصل اول به دوم با افزایش ۳/ ۵ واحد درصدی همراه بود در فصل سوم سال به نسبت فصل گذشته خود با کاهش ۲/ ۱۰ واحد درصدی همراه شده و رشد فصل پاییز مصرف دولتی نسبت به مدت مشابه در سال گذشته معادل ۷/ ۳- درصد ثبت شده است. در قسمت تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نیز آمارها از روند افزایشی دلالت دارند. به نحوی که سرعت رشد در بخش ساختمان نسبت به ماشین‌آلات در فصل سوم نسبت به فصل قبلی خود بیشتر بوده است. آمارهای صادرات و واردات کالاها و خدمات نیز هر دو روندی صعودی در سه فصل اول سال‌جاری داشته‌اند به نحوی که آمار صادرات رشد بیشتری نسبت به واردات در فصل پاییز نسبت به فصل تابستان داشته است.

تداوم رشد مثبت اقتصادی در دو فصل متوالی
تحلیل آمارهای رسمی مرتبط با رشد اقتصادی در دهه ۹۰ نشان می‌دهد از فصل بهار سال ۱۳۹۰ تا فصل بهار سال ۱۳۹۱ این روند نزولی بوده است. اما از بهار ۱۳۹۱ تا بهار ۱۳۹۲ این روند صعودی شد. در ادامه این افت و خیزها با رشد اقتصادی همراه شد تا اینکه در فصل پاییز ۱۳۹۵ به قله تاریخی خود در دهه مذکور رسید و رشد مثبت ۱۷ درصدی را ثبت کرد. در ادامه این روند با کاهش همراه شد به‌طوری که در فصل پاییز سال ۱۳۹۷ به دره تاریخی خود رسید و سطح منفی ۴/ ۱۱ درصدی برای آن گزارش شد. بعد از بازه مذکور دوباره این روند با افت و خیز همراه بوده ولی جهت کلی در روند صعودی و به سمت بهتر شدن رشد اقتصادی دلالت دارد. در نهایت باید گفت در دو فصل متوالی تابستان و پائیز رشد اقتصادی مثبت بوده ولی از شدت رشد آن کاسته شده است. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که مثبت شدن رشد در دو فصل متوالی با تثبیت بالای سطح ۳ درصدی می‌تواند نشانه‌ای از خروج رکود برای اقتصاد قلمداد شود.

رشد صفر درصدی بخش خدمات
در بخش دیگری از گزارش بانک مرکزی سهم فعالیت‌های اقتصادی در رشد تولید ناخالص داخلی به درصد آورده شده است. سهم گروه کشاورزی و نفت ۵/ ۰ درصد و گروه صنایع و معادن ۵/ ۱ درصد در رشد تولید ناخالص داخلی بوده است. نکته قابل‌توجه منفی بودن سهم گروه خدمات از این رشد بوده است. سهم گروه خدمات از رشد مذکور به میزان منفی ۲/ ۰ درصد بوده است. از نکات دیگر این آمار اینکه سهم گروه کشاورزی و صنایع و معادن در سه فصل متوالی مثبت بوده است.همچنین گروه نفت بعد از رشد منفی در فصل بهار در دو دوره متوالی بعدی با رشدی مثبت همراه بوده است. در نهایت گروه خدمات که در فصل نخست سال با رشد منفی همراه بود و در فصل دوم با رشد مثبت همراه شد در فصل سوم سال به رشد صفر درصدی رسیده است. در آمار مذکور گروه صنایع و معادن شامل «معدن»، «صنعت»، «برق، گاز و آب» و «ساختمان» است. همچنین گروه خدمات شامل «بازرگانی، رستوران و هتلداری»، «حمل‌ونقل»، «انبارداری و ارتباطات»، «خدمات موسسات پولی و مالی»، «خدمات مستغلات و خدمات حرفه‌ای و تخصصی»، «خدمات عمومی» و «خدمات اجتماعی و شخصی و خانگی» است.

تفاوت معنی‌دار در آمار منابع رسمی
به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی رشد اقتصادی سه ماه سوم با نفت مثبت ۹/ ۳ درصد اعلام شده است. درحالی‌که طبق گزارش مرکز آمار این شاخص به عدد مثبت ۸/ ۰ درصد رسیده است. مقایسه آمار این شاخص در بین دو منبع مذکور نشان می‌دهد رشد اقتصادی سه ماه سوم با نفت تنها در شدت رشد با هم تفاوت دارند؛ به‌طوری که بررسی آمارهای مذکور از اختلاف ۱/ ۳ واحدی رشد اقتصادی مذکور در بین دو مرکز رسمی گزارش‌دهی خبر می‌دهند.همچنین مقایسه آمارها نشان می‌دهد بانک مرکزی و مرکز آمار در مثبت بودن رشد اقتصادی سه ماه سوم با نفت همسو و هم‌نظر بوده‌اند. این روند همسویی در آمار رشد بدون نفت نیز مشاهده می‌شود، به نحوی که مرکز آمار رشد شاخص سه ماه نخست بدون نفت را مثبت ۲/ ۰درصد گزارش کرده است. همچنین آمارهای رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد رشد اقتصادی سه ماه اول بدون نفت مثبت ۹/ ۲درصد شده است. بررسی آمارهای مذکور از اختلاف ۷/ ۲ واحدی رشد اقتصادی بدون نفت در بین دو مرکز رسمی گزارش‌دهی خبر می‌دهند. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اختلاف آمار بین منابع رسمی باعث سردرگمی کارشناسان می‌شود و به منظور وحدت رویه در نقل آمار لازم است یک روایت واحد از آمارهای اقتصادی ارائه شود.

منبع: دنیای اقتصاد