دبیرکل سابق کمیته ایرانی icc مطرح کرد:
محمدمهدی بهکیش بیش از سه دهه دبیرکل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌المللی بوده است.
این استاد دانشگاه حدود ۲۰ سال رییس اتاق بازرگانی ایران و ایتالیا بوده و از سال ۱۳۹۳ ریاست شورای رؤسای آن اتاق بازرگانی را بر عهده دارد.
این اقتصاددان در گفت‌وگو با یورونیوز معقتد است که در انتخابات پیش رو اگر علم اقتصاد بر سیاست برتری یابد، می‌تواند چالش‌های حال حاضر ایران را به سوی روند بهبودی پیش برد و البته همزمان رئیس جمهوری آینده باید راه و رسم مراوده با جهان را بداند.
به گزارش اقتصادنامه، این استاد پیشین دانشگاه معتقد است که اقتصاد ایران باید بین‌المللی بشود و برای این موضوع لازم است فضای باثباتی برای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی فراهم شود. محمد مهدی بهکیش می‌گوید: «بزرگترین عاملی که اقتصاد ایران از کمبودش رنج می‌برد، سرمایه‌گذاری است. برای این که شرایط اقتصاد ما تغییر بکند باید محیطی آرام به وجود بیاید. حتی برای ایرانیان که در ایران هستند و ایرانی‌های مقیم خارج از کشور و در نهایت سرمایه گذاران خارجی. من همیشه پیشران پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی بوده‌ام.»
تولید رقابتی یا یارانه و پول پاشی؟
سوال مهم دیگری که مطرح می شود این است که در کوتاه زمان باقی مانده تا انتخابات، در زمینه اقتصادی هر کدام از نامزدها باید روی چه چیزی تاکید و آن را تشریح کنند؟
آقای بهکیش معتقد است که «رقابت» مهم‌ترین موضوع اقتصادی جامانده در دهه‌های اخیر است. وی می‌گوید: «برخلاف تبلیغ و تمرکز روی مساله رقابت» اغلب نامزدها تمرکزشان را به غلط روی «پول پاشی» قرار داده‌اند.
این چهره دانشگاهی می‌افزاید :«آن نامزدهایی که می‌خواهند پول و یا یارانه بیشتری به شهروندان بدهند باید همزمان توضیح بدهند منبع آن به غیر از راه تولید چه خواهد بود؟ تنها راهی که بتوان به مردم کمک کرد باید محیطی ایجاد کرد که سرمایه‌گذاری بتواند صورت بگیرد. آن هم سرمایه‌گذاری در بخش غیردولتی و صرفا خصوصی. چرا که معتقدم تنها در این بخش است که می‌توان از موهبت‌های رقابت بهره برد.»
به اعتقاد محمد مهدی بهکیش زمینه‌سازی برای ترویج رقابت سالم می‌تواند خودبه‌خود عامل نجات اقتصاد ایران از شرایط فعلی باشد.
او توضیح می‌دهد: «رقابت مکانیسمی است که بدون هزینه محسنات بسیاری را برای اقتصاد به وجود می آورد. رقابت قیمت‌گذاری را بدون هزینه و به درستی برای ما انجام می‌دهد. رقابت توزیع منابع را به درستی انجام می‌دهد. رقابت به آنهایی که امکانات بهتر ذهنی و مالی دارند اجازه می‌دهد تا بتوانند سرمایه‌گذاری بهتری بکنند. بنابراین رقابت موهبتی بسیار بزرگ برای اقتصاد است.»
بهکیش می‌گوید: «خوبست نامزدها بتواند بدرستی روی رقابت تاکید بکند. زیرا جامعه بدرستی موهبت‌های رقابت را نمی‌شناسد. توضیح بدهند که چرا قیمت گذاری بد است و چرا بهتر است تا مسایل را رقابتی کنیم. این مهم تا به حال صورت نگرفته است. چون که معتقدم با ایجاد رقابت می‌توان اقتصاد را از ورطه کنونی نجات داد. چرا که رقابت سرمایه‌گذاری را تسهیل می‌کند. مصرف منابع را بهینه می‌کند. اگر این اتفاقات نیفتند اقتصاد ما حرکت مناسبی نخواهد کرد.»
حل مشکلات اقتصادی به‌صورت ساختاری
بسیاری معتقدند که بحران و چالش‌های پیش روی اقتصاد ایران آنچنان درگیر ضوابط و فسادهای دستگاه‌ها و افراد قدرتمند شده است که یک فرد و یا یک دولت نمی‌تواند راه حلی برای نجات آن پیدا کند.
محمد مهدی بهکیش می‌گوید به جز مشکلات ساختاری، عدم ارتباط با جهان خارج می‌تواند اوضاع را بدتر از این کند.
او می‌افزاید: «معتقدم ما دو دسته مشکل داریم. اول: مشکلات ساختاری با محوریت فقدان رقابت در اقتصاد. تا زمانی که قیمت‌گذاری برداشته نشود، تا زمانی که امکان تخصیص بهینه منابع فراهم نشود، فکر می‌کنم وضع با توجه به موانع داخلی و فساد نمی‌تواند بهبود قابل توجهی پیدا کند. البته مساله بودجه هم هست. بودجه هم بنوعی زیر مجموعه مشکلات ساختاری است. یعنی اگر نتوانیم منابع را درست تقسیم بکنیم، اختصاص منابع در بودجه هم مشکل‌زا خواهد بود.»
توجه داشته باشیم که امر رقابت می‌تواند به میزان قابل توجه‌ای فساد را کاهش دهد.
رئیس شورای روسای اتاق بازرگانی ایران و ایتالیا ادامه می‌دهد:«دومین چالش مسائل خارجی ماست. در قرن ۲۱ هیچ کشوری نمی‌تواند با درهای بسته زندگی خوبی داشته باشد. حتی چین کمونیست هم ۵۰ سال پیش درهایش را باز کرد. از سال ۱۹۷۹. شوروی هم فروپاشید. کشورهای اروپای شرقی هم جلوی چشممان هستند. اگر هدفمان بهبود اقتصاد است، باید هم رابطه را خوب بکنیم و همزمان مشکلات ساختاری را هم حل کنیم.»
اروپا میانجی خوبی برای رفع تحریم‌هاست؟
بهکیش خاطر نشان می‌کند: «تحریم‌ها ضایعه بسیار بزرگی برای اقتصاد ایران است. این که چه کسی بانی این تحریم بوده حرف گذشته است. اشتباهاتی از هر دو طرف صورت گرفته است.» این اقتصاددان با انتقاد از سیاست‌های دولت دونالد ترامپ می‌گوید: «اشتباه بزرگتر این است که ما به عنوان حامی اقتصاد آزاد بیاییم و یک اقتصاد را تحریم کنیم. تحریم تنها زیانش به مردم می‌رسد. تحریم‌ها هیچ گاه به اهداف خود نمی‌رسند. اروپا در زمینه تحریم‌ها همیشه معقول‌تر از آمریکا برخورد کرده و باید تحریم‌ها برداشته شود. ایران هم برای این کار باید انعطاف کافی داشته باشد. باید با ایران نشست و بدون تهدید مذاکره کرد. اروپا میانجی خوبی برای این کار است.»
بهکیش که یکی از بنیانگذاران کمپین «ضد تحریم» علیه ایران بوده است، می‌گوید:«اما حالا که تحریم‌ها وجود دارند و روال شده‌اند اروپا و غرب به طور کلی باید بدانند که اگر فشار به ایران را کاهش ندهند تمام موقعیت و فرصت‌هایی را که طی دهه‌ها برای خود در منطقه خاورمیانه ساخته‌اند را از دست می‌دهند. این موضوع در بلند مدت زیان بزرگی برای اروپایی‌هاست. بنابراین اروپایی‌ها باید با زبان منعطف‌تری با ایران صحبت کنند و مقامات ایران هم باید در مقابل همین رفتار را داشته باشند. به نظرم باید تحریم‌ها هر چه زودتر رفع شوند در غیر این صورت ایران با مشکلات غیرقابل حلی در آینده مواجه خواهد شد.»
آینده اقتصاد ایران امیدوار کننده است؟
با توجه به تمام چالش‌های پیش روی اقتصادی که در مقابل رئیس جمهوری آینده ایران قراردارد سوالی که مطرح این است: آیا می توان به آینده خوشبین بود؟
دکتر بهکیش می‌گوید: «اقتصاد ایران پتانسیل‌های فراوانی دارد. موقعیت منطقه‌ای و پتانسیل منابع هیدروکربنی و نفت و گاز و از همه مهمتر منابع انسانی. منابع انسانی که در داخل و آن چه در خارج ایران دارد. نیروی منابع انسانی ایران خصوصا همانی که در خارج از ایران وجود دارد می‌تواند به سرعت ایران را به سمت رشد و توسعه متوازن ببرد. ما یک دولتی می‌خواهیم که بتواند از این امکانات استفاده بکند. امکانات البته با دستورالعمل مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.»
رابطه معکوس نظامی‌گری و اقتصاد آزاد
محمد مهدی بهکیش تاکید می‌کند: «امکانات با دستور به صف نمی‌شوند. به نظرم نگاه نظامی به هیچ وجه نمی‌تواند اقتصاد آزاد را هدایت کند. مگر این که هدف دیگری داشته باشیم یا رفاه مردم برایمان اهمیتی نداشته باشد که البته من فکر نمی‌کنم که اصلا اینطور باشد برای مسئولان ما. به نظرم مشکل اینجاست که درست مطالعه نکردیم و دنیا را نشناختیم. دنیا را به نوعی به صورت تهدید نگاه می‌کنیم. باید نگاهمان را منعطف‌تر کنیم و از همه مهمتر با سفر بیشتر درکمان را از توسعه افزایش دهیم. من همیشه به مسئولان و فرزندانشان توصیه می‌کنم که بروند مدتی مثلا در اروپا بمانند مطالعه بکنند، موسسات اروپایی را بشناسند. این نیست که توسعه و رشد در آمریکا و اروپا و چین بدون سیاست‌گذاری و مطالعه درست بدست آمده باشد. بنابراین باید یاد بگیریم ازخود ایرانیانی که در آن سوی مرزها و همچنین آنهایی که در داخل ایران داریم، بهترین استفاده را بکنیم.»
نقش مشارکت مردم و دولت دارای اختیار کافی
این استاد اقتصاد یادآور می‌شود: «باید اجازه بدهیم که ایرانی‌ها مشارکت بیشتری در امور داشته باشند. برای این کار باید مشکلات سیاسی داخل کشور حل بشود. در واقع دولت‌ها باید امکانات کافی بر تجهیز منابع داشته باشند. دولت‌ها باید اختیار کافی برای بکارگیری منافع داشته باشند. دولت‌ها باید اختیار داشته باشند با دولت‌های دیگر ارتباط برقرار کنند. امروز اقتصاد اغلب کشورها به طور کامل وابسته به صادرات آنها شده است. در هر صورت اقتصادها در حالی می‌توانند رشد کنند که صادرات را افزایش بدهند. صادرات هم باید روی تولید آن کالاهایی متمرکز شود که ما توانش را داریم. چه کسی می‌تواند این موضوع را تشخیص بدهد؟ سرمایه گذارها و تیم های تحقیقاتی آنها.»
او سپس به لزوم اصلاح ساختار بانکی ایران اشاره می‌کند و می‌افزاید: «برای این که بتوانیم سرمایه‌گذاران را جلب کنیم ابتدا باید ساختار بانکی را سامان داد. اگر سیستم بانکی ما به دنیای آزاد متصل نباشد( از جمله به دلیل عدم همکاری با گروه ویژه اقدام مالی(FATF)) طبیعتا هیچ سرمایه‌داری نمی‌تواند کار کند. چون در حال حاضر خیلی از فرآیندهای تولیدی ما در کشور مختل شده‌اند. به خاطر این که نمی توانند قطعات آن را تامین کنند. ماشین آلات ما فرسوده است.»
بهکیش در پایان بار دیگر تاکید می‌کند: «آینده ایران دولت مقتدری می‌خواهد که بتواند همه اینها اصلاحات را انجام دهد و همزمان رابطه خوبی با جهان داشته باشد و اقتصاد را با محوریت رقابت اداره بکند. اگر این شرایط را نتوانیم برآورده بکنیم به هر دلیلی دیگر شاهد رشد اقتصادی ایران نخواهیم بود و آن زمان است که باید نگران مردم و آینده شد. چون ممکن است برخی از فرآیندها را اگر امروز به دادش نرسیم فردا برای کشور جنبه امنیتی پیدا کند و مشکلات بیشتری را ایجاد کند.»
مطالب مرتبط
