به گزارش خبرنگار اقتصادنامه، اگر تولید سال گذشته را ملاک قرار دهیم، فاطمی امین می خواهد تیراژ خودروهای داخلی را در عرض کمتر از چهار سال سه برابر کند، هدفی که با واقعیات صنعت خودرو کشور همخوانی ندارد. برای رسیدن به تیراژ سه میلیون دستگاهی، اولا نیاز به توسعه زیرساخت ها وجود دارد و ثانیا باید موانع تامین قطعات از داخل و خارج، برداشته شوند که به نظر می رسد هر دو مورد ارتباط مستقیم با تحریم دارند. از طرفی، نوع خودروهای تولیدی نیز بسیار مهم است، زیرا اگر قرار باشد تیراژ روی دوش خودروهای کم کیفیت و بعضا قدیمی فعلی بالا برود، رضایت عمومی حاصل نخواهد شد و صادراتی هم در کار نیست.

گفته می شود خودروسازی کشور ظرفیت تولید دو میلیون دستگاه محصول را در سال دارد، بنابراین برای تحقق هدف وزیر پیشنهادی صمت، نیاز است تا ظرفیت فعلی 50 درصد رشد کند. اما آیا این توان چه به لحاظ فنی و چه از حیث مالی، در خودروسازی کشور وجود دارد؟ به نظر می رسد پاسخ منفی است، زیرا خودروسازان بزرگ کشور به واسطه تحریم، منزوی شده و ارتباط شان با جهان بسیار محدود و حتی در مواردی قطع است. از سوی دیگر، خودروسازان با کوهی از زیان انباشته و بدهی دست به گریبان هستند و گاهی حتی برای تامین هزینه های جاری خود نیز به مشکل بر می خورند، موضوعی که با سیاست های دستوری به خصوص در حوزه قیمت در ارتباط است.

بنابراین برای رشد تیراژ، آن هم در حدی که وزیر پیشنهادی صمت مطرح کرده، اولا باید تحریمی در کار نباشد و ثانیا سیاست های دستوری به خصوص در بخش قیمت گذاری کنار گذاشته شوند. البته که در صورت لغو تحریم و کنار گذاشتن سیاست های دستوری نیز باز هم رسیدن به تیراژ سه میلیون دستگاهی در عرض کمتر از چهار سال، نشدنی به نظر می رسد اما می توان حداقل در مسیر آن قرار گرفت. این نکته را نیز نباید فراموش کرد که شاید بازار با توجه به قیمت بالای خودرو و قدرت خرید پایین بسیاری از شهروندان، کشش عرضه دو میلیون دستگاهی را نداشته باشد، بنابراین بهتر است ابتدا فکری به حال قیمت و قدرت خرید کرد.

نکته دیگر در مورد وعده بزرگ فاطمی امین، صادرات یک میلیون دستگاهی است. کدام عقل سلیم باور می کند یک میلیون خودرو داخلی در سال 1404 صادر شود؟ اصلا کدام خودرو و به کجا قرار است صادر شود؟ سهم خودروهای برقی که آینده صنعت خودرو جهان به آنها تعلق دارد، در تیراژ سه میلیونی چقدر است؟ آیا وزیر پیشنهادی صمت برنامه ای عملی و منطقی برای سوق دادن خودروسازان به سمت طراحی و تولید محصولات برقی و هیبریدی که می توانند نقشی پر رنگ را در صادرات داشته باشند، دارد؟

طبعا اگر قرار باشد خودروها تحت تکنولوژی فعلی تولید شوند، بدون شک مشتری خاصی در بازارهای خارجی نخواهند داشت، همان طور که حالا نیز ندارند. صادرات خودرو آن هم به اندازه یک میلیون دستگاه در سال، نیاز به محصولاتی با سطح کیفی بالا و قیمت تا حد امکان پایین دارد، ضمن آنکه خدمات پس از فروش مناسبی را نیز می طلبد. کدام خودروهای داخلی در حال حاضر چنین ویژگی هایی را دارند که قرار است یک میلیون دستگاه از آنها صادر شود؟ البته که با طراحی و تولید محصولات جدید و صدرو مجوز فعالیت مستقل برای خودروسازان خارجی، می توان صادرات خودرو از ایران را افزایش داد، منتها این کار نیز در دوران تحریم و در کوتاه مدت امکان اجرایی شدن ندارد. یکی از راهکارهایی که کارشناسان برای رشد صادرات خودرو پیشنهاد می دهند، حضور مستقل خودروسازان خارجی در ایران است.

به گفته کارشناسان، اگر خارجی ها به صورت مستقل و با فرمولی که در ترکیه و چین پیاده کرده اند، در ایران حضور یابند، می توان روی رشد چشمگیر صادرات با توجه به موقعیت جغرافیایی استراتژیک کشور حساب باز کرد. با این حال تحقق چنین رویایی نیز به لغو تحریم ها و همچنین تغییر رویکرد نهادهای داخلی در حوزه سرمایه گذاری خارجی بستگی دارد.

اما برنامه وزیر پیشنهادی صمت برای تولید و صادرات خودرو، پرسش ها و ابهامات دیگری را نیز ایجاد کرده است، از جمله سهم بخش خصوصی در این هدف بزرگ. در حال حاضر چندین شرکت بخش خصوصی در کشور مشغول به تولید خودرو هستند که البته با توجه به تحریم و مشکلات مالی، بسیار کمتر از ظرفیت خود تیراژ دارند. پرسش اینجاست که وزارت صمت برای استفاده از ظرفیت بالقوه بخش خصوصی چه برنامه ای دارد و اصلا برای تحقق هدف تولید سه میلیونی، چقدر روی آنها حساب کرده است؟ بخش خصوصی در حال حاضر با تیراژ ضعیفی روزگار می گذراند و رقابت خاصی نیز با خودروسازان بزرگ وابسته به دولت ندارد.

این در حالی است که طی این سال ها ظرفیت نسبتا بالایی برای تولید در این بخش ایجاد شده و اگر تحریم ها لغو و مشکلات مالی خودروسازان خصوصی حل شود، می توان روی آنها برای رشد تولید خودرو در کشور حساب باز کرد. بنابراین بهتر است وزارت صمت در برنامه ریزی خود برای سال 1404، سهم خودروسازان بخش خصوصی را تعیین کند تا مشخص شود ظرفیت و امکانات آنها چه اندازه به تحقق رویای تیراژ سه میلیونی کمک خواهد کرد.