چراکه ارائه خدمات مختلف در سطح کلان، مبحث مهمی است که می‌تواند دستاوردهای بسیاری برای مردم به همراه داشته باشد. این مهم در حوزه انرژی‌های تجدیدناپذیر از اهمیت دوچندانی برخوردار بوده و باید از منظرهای مختلف، اصلاحاتی روی بهره‌برداری، عرضه و دریافت هزینه‌های مصرف انرژی از مردم صورت بگیرد. در این راستا شرکت ملی گاز طی فراخوانی در سال ۹۶،‌ کنترل و مدیریت هوشمند کنتورهای گاز را مطرح کرد تا برآورد میزان مصرف، انتقال اطلاعات آن، طبقه‌بندی و اتصال به دستگاه‌های هوشمند مشترکین با استفاده از پلتفرمی هوشمند صورت بگیرد.
در همایشی که با هدف معرفی پلتفرم هوشمندسازی کنتورهای گاز در روز سیزدهم بهمن ماه برگزار شد،‌ جدیدترین محصول کنترل و مدیریت هوشمند کنتورهای گاز رونمایی شد. در این مراسم که با حضور مدیرانی همچون مهدی ایزدیار (مدیر عامل شرکت فناپ زیرساخت)، سید احمد روحانی‌پور(مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت)، مجدیر قاسمی (مدیرعامل بانک پاسارگاد)، شهاب جوانمردی مدیر عامل هلدینگ فناپ، داور نظری (جانشین مدیرعامل فناپ ساخت در حوزه توسعه و فناوری) و جمعی از مدیران این حوزه برگزار شد، مباحثی با محوریت اهمیت هوشمندسازی کنتورهای گاز مطرح شد که در ادامه بخشی از آن را می‌خوانید:
دکتر مهدی ایزدیار، مدیرعامل شرکت فناپ زیرساخت در ابتدای این همایش به اهمیت بهینه‌سازی مصرف انرژی اشاره کرد و گفت: اصلاح الگوی مصرف انرژی، سالهاست یکی از اولویت‌های نخست کشور به شمار می‌رود، اما در این سالها برای حل کردن آن، تنها به یک روش بسنده کرده‌ایم که آن‌هم اصلاح مبالغ تعرفه و افزایش بهای انرژی بوده است. اما تجربه نشان داده این روش برای یک بازه زمانی محدود نتیجه می‌دهد. از طرفی در شیب رشد قیمت‌ها، محدودیت وجود دارد و باید راهکارهای جایگزین برای اصلاح این موضوع در نظر گرفته شود‌.
وی ادامه داد: مسئولان ما همیشه نرخ انرژی و میزان یارانه‌ای را که به این بخش اختصاص می‌دهند را با کشورهای دیگر مقایسه می‌کنند. اما واقعیت این است که اگر درآمد سرانه مردم ایران را۲۴۵۰ دلار در نظر بگیریم، در مقابل درآمد سرانه مردم سنگاپور که به طور میانگین ۵۹ هزار دلار و این رقم در کشور نیوزلند به ۱۲۰ هزار دلار هم می‌رسد مبلغ ناچیزی به شمار می‌رود. لازم به ذکر است در همین منطقه درآمد سرانه مردم ترکیه ۸ هزار دلار یعنی ۴ برابر درآمد سرانه مردم کشورما بوده که این ارقام در مقام مقایسه، بیانگر نگاه غیرکارشناسی به این مبحث است.
نگاه اکوسیستمی به طرح‌های کلان، لزوم عملیاتی شدن آنها است؛
ایزدیار در ادامه به لزوم تغییر نگرش به این موضوعات تاکید کرد و گفت:‌ بهترین رویکرد برای ساماندهی چنین موضوعاتی، نگاه اکوسیستمی به این مبحث است. نگاهی که بیانگر ملی بودن این طرح بوده که اجرای آن ارزش افزوده‌هایی برای تمام ذینفعان که مردم بخش مهمی از آنها هستند ایجاد می‌کند. در نتیجه پیاده کردن راهکارهای اکوسیستمی، بهترین و عملیاتی ترین راه حل به شمار می‌رود.
مدیرعامل فناپ زیرساخت با اشاره به وجوه اشتراکی این طرح اظهارکرد: در چنین پروژه‌هایی، لایه‌های مختلفی وجود دارد که یک بخش آن خود کنتورها بود و شرکت کنتورسازی اکباتان، به عنوان شرکت زیر مجموعه شرکت سرمایه‌گذاری نفت، تولید آن را بر عهده گرفت و محصول نهایی را با بهترین کیفیت و دریافت استانداردهای کافی در اختیار این اکوسیستم قرار داد.
وی افزود: خوشبختانه کارهای مطالعاتی این پروژه در دانشگاه خاتم به سرانجام رسیده است. همچنین بستر ارتباطی مورد نیاز را شرکت ایرانسل فراهم کرده و ما در فناپ زیرساخت، پلتفرم هوشمند آن را طراحی و پیاده‌سازی کرده‌ایم که مبتنی بر اینترنت اشیا است. نکته مهم این است که تمام این چرخه، توسط کارشناسان داخلی طراحی و پیاده‌سازی شده که با یک دهم میزان سرمایه‌گذاری ارزی این کار به سرانجام رسیده است.
هوشمندسازی کنتورهای گاز، منافع اقتصادی برای کشور دارد
در ادامه این همایش سید احمد روحانی‌پور، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت اظهار داشت: هوشمندسازی کنتورها به نفع اقتصاد کشور است و این پروژه منجر به بهینه شدن مصرف گاز خواهد شد.
روحانی‌پور با بیان اینکه "اگر کنتورها هوشمندسازی شوند، مزیت‌های بالای اقتصادی برای کشور به‌دنبال خواهد داشت"، گفت: پلتفرم یاد شده کاملا بومی و مورد تایید شرکت ملی گاز است که تعدادی از این کنتورها تولید شده و در برخی مناطق کشور نصب شده‌اند و ما باید به سمت عقد قرارداد با شرکت ملی گاز برویم تا عملیات اجرایی آن در سطح کلان آغاز شود.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت تصریح کرد: عملیات نصب کنتورها از سال آینده آغاز می‌شود؛ این کنتورها به لحاظ مصرف خانوار نیز دارای اهمیت است و می‌تواند مصرف و هزینه هر خانوار را به طور مشخص اعلام کند؛ ضمن اینکه اطلاعات مصرف هر خانوار نیز دقیق‌تر خواهد شد و حتی ممکن است منجر به کاهش هزینه‌های خانوار و حتی شرکت ملی گاز شود.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنعت نفت خاطرنشان کرد: بسته به نوع قرارداد ما توان تولید ۷۰۰ هزار تا یک میلیون کنتور هوشمند را برای سال آینده در نظر داریم. گفتنی است این سامانه استانداردهای لازم را کسب کرده و مورد تایید شرکت گاز بوده که با توجه به قیمت کنونی کنتورها، هزینه هر کنتور هوشمند جدید حدود دو میلیون تومان برآورد می‌شود.
افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت گاز، لازمه توسعه این بخش است؛
در ادامه داور نظری با اشاره تنوع سبد انرژی در کشورهای توسعه یافته گفت: در حال حاضر ۷۰ درصد سبد انرژی کشور ما را گاز تشکیل می‌دهد؛ در حالی که این رقم در روسیه که جایگاه اول گاز دنیا را دارد، ۵۵ درصد است؛ این بدان معنا است که ما تنوع کافی در سبد انرژی نداریم.
وی افزود: اشکال کار این است که در ۱۰ سال گذشته، ما سرمایه‌گذاری اندکی در صنعت گاز داشته‌ایم؛ طبق گفته مدیرعامل شرکت ملی نفت باید ۱۶۰ میلیارد دلار در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی سرمایه‌گذاری شود که از این رقم، ۳۰ میلیارد دلار مربوط به حوزه گاز است و این در حالی است که سه میلیارد دلار هم نمی‌توانیم سرمایه‌گذاری کنیم.
جانشین مدیرعامل فناپ ساخت در حوزه توسعه و فناوری تصریح کرد: در حال حاضر فشار میادین گازی به اندازه ۱۵ تا ۲۰ سال قبل نیست؛ علاوه بر آن مسیر توسعه گاز در روستاها همچنان ادامه دارد. به این صورت مصرف همچنان ادامه پیدا می‌کند و با در نظر گرفتن فرسودگی شبکه گاز در برخی نقاط کشور، مشکلات این خدمت‌رسانی افزایش می‌یابد.
داور نظری ادامه داد: راهکار مطمئن برای این شرایط، مدیریت مصرف بوده و ابزار این مدیریت نیز هوشمندسازی است؛ بنابراین سراغ پلتفرم کنتور هوشمند رفتیم و دغدغه‌ها و چالش‌ها و همچنان مدل سرمایه‌گذاری را اعلام کردیم. شایان ذکر است مزیت‌های این طرح مشهود بوده و نیاز است دولت حمایت و سرمایه‌گذاری خود را در این بستر افزایش دهد. اگر هم دولت منابع مالی در اختیار ندارد، باید از سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در این حوزه حمایت کند.
در ادامه همایش دکتر جوانمردی مدیرعامل هولدینگ فناپ، در پاسخ به این پرسش که این کنتور از چه زمانی به تایید شرکت ملی گاز ایران رسید اظهارکرد: پروژه "پایلوت" این طرح که عملا جزء اصلی فرآیند این هوشمند سازی است، از ۳ سال پیش در این مجموعه آغاز شد. هم اکنون بیش از یکسال است که این محصول آماده ارائه بوده و تمام مراحل تست را نیز گذرانده است.
وی با اشاره به تکمیل بخش عمده‌ای از پلتفرم ادامه داد: بخشی از فرایند ورود این محصول به شرکت ملی گاز طی شده و فقط قسمت‌هایی از مراحل دریافت استاندارد آن هنوز مرتفع نشده است. اما آنچه که ما در آن به موفقیت بسیار خوبی رسیده‌ایم، موضوع فناورانه این محصول است. بدین معنی که کنتورهای گاز کاملا هوشمند شده و با این پلتفرم سازگار شده است. به طوری که نیازهای یک شبکه جامع هوشمندکنترل و هدایت‌پذیر را برای جمع‌آوری داده‌ها و کنترل کنتورها فراهم می‌کند.
جوانمردی ادامه داد: از این مرحله به بعد دو مسئله جدی وجود دارد؛ یکی استاندارد نهایی برای ورود به یک شبکه گسترده مشترکین است که در خصوص آن باید کارهایی مشترک با شرکت ملی گاز ایران به انجام برسد.
مبحث بعدی نیز مدل تجاری و روش تامین مالی انجام این فعالیت است که باید مورد مذاکره قرار گیرد. چون بیش از ۲۰ میلیون کنتور در کشور وجود دارد و طبعا اگر ظرف مدت زمانی معقول و منطقی، این پروژه به انجام نرسد ممکن است کارکردهای اصلی خود را از دست بدهد.