نشست کلابهاوس سازمان نظام صنفی رایانهای استان تهران با عنوان «طرح صیانت چه بلایی بر اقتصاد ایران میآورد؟» برگزار شد. حسین اسلامی- رئیس این سازمان در این نشست ضمن تبیین موضع نصر تهران به تلاشهای صورتگرفته برای اعلام مخالفت با این طرح اشاره کرد و گفت: ما در سازمان نظام صنفی رایانهای استان تهران نگاهمان کسبوکاری و صنفی است و سعی کردهایم مداوم از این منظر به طرح صیانت واکنش نشان دهیم. جزو اولین مجموعههایی بودیم که در همه سطوح، از بیانیه گرفته تا نامه به رئیسجمهور و نمایندگان مجلس تا حضور در مجلس و کمیسیونهای مختلف، واکنش نشان دادیم و سعی کردیم در هر مرحله، نکاتی را که به نظرمان میرسید منتقل کنیم.
وی ناامید کردن مردم و آسیب به کسبوکارهای آنلاین را نامطلوبترین تاثیر این طرح دانست و گفت: مهمترین تاثیر طرح صیانت بر اقتصاد کشور، تاثیری است که بر کسبوکارهای نوپا خواهد داشت؛ کسبوکارهایی که اتفاقا در دوران پلتفرمیفیکیشن میتواند اقتصاد کشور را توسعه دهد. ما به نفت، کشاورزی و بسیاری از صنایع هزینهبر امید نداریم؛ امیدمان همین جوانان و کسبوکارهای نو هستند. اما طرح صیانت بهطور مستقیم همین افراد را هدف گرفته و امید آینده این افراد را دچار آسیب کرده است.
با یک قانون تمام مشکلات حل نمیشود
رئیس نظام صنفی رایانهای استان تهران به انتقاد از عملکرد نمایندگان در تدوین این طرح بدون در نظر گرفتن خواست اکثریت مردم پرداخت و گفت: متاسفانه وضعیت به گونهای است که هرچه اکثریت مردم با آن موافق هستند، در مجلس خلاف آن رفتار میشود. نهتنها نظرات ما بلکه نظر خود مرکز پژوهشهای مجلس نیز مورد نظر دوستان قرار نمیگیرد. ما برخی از دغدغههایی را که باعث تدوین طرح صیانت شده است، قبول داریم. قبول داریم که در فضای مجازی باید قانونگذاری شود ولی طرح صیانت را که از طرف کمیسیون فرهنگی تهیه شده اصلا قبول نداریم و نظرمان این نیست که با یک قانون تمام مشکلات حل میشود. شاید چندین قانون در حوزههای مختلف لازم باشد که باید توسط متخصصان پیشنهاد داده شود. ما آمادهایم که با هماهنگی وزارت ارتباطات متونی را بنویسیم و ارائه دهیم. بنابراین، ما فقط یک منتقد صرف نبودیم.
اسلامی چارهجویی در مقابل این طرح را معطوف به تصمیم رئیس مجلس دانست و گفت: من هرروز امیدم به این که مجموعه مجلس درک کاملی از این مسائل داشته باشد، کمتر میشود؛ البته نمایندگانی هم هستند که محکم ایستادهاند و نکات و نظراتشان را بیان میکنند اما بدنه نمایندگان با راهحلهای طرح صیانت ناآشنا هستند و برخی از دغدغههای پشت آن را قبول دارند. آنچه در این مقطع باید مورد توجه ما باشد این است که اولا باید از ناامیدی دوری کنیم و ثانیا باید شخص آقای قالیباف را فراخوان کنیم. نوبت ایشان است که تصمیم بگیرد آیا میخواهد این موضوع را با همین شیوه در صحن علنی مطرح کند یا فرایند دیگری را در پیش گیرد. بعد از نامه معاونت قوانین مجلس و تلاشهای صورتگرفته توسط مرکز پژوهشهای مجلس، حالا نوبت ایشان است که بهعنوان یکی از روسای سه قوه تصمیم بگیرد که میخواهد نظر نهایی مردم و کارشناسان متخصص را بشنود یا نه.
وی ضمن تاکید بر لزوم امیدواری برای ادامه این مسیر، نسبت به امکان تکرارپذیری طرحهایی همچون طرح صیانت هشدار داد و بیان کرد: امیدوارم با سایر دوستان بهصورت یکپارچه مسیر را ادامه دهیم و شنیده نشدن صداهایمان باعث نشود که در شرایط فعلی سکوت کنیم. نگرانیهای من بیشتر از طرح صیانت است. این روشی که طرح صیانت پیش رفت امکان تکرارپذیری دارد و طرحهای دیگری را میبینم که در حال مطرح شدن هستند. بنابراین فقط محتوای طرح صیانت آسیبزننده نیست، این نوع نگرش به نظرات عامه مردم و بیتفاوت بودن به نظرات کارشناسان باید تخطئه شود. اگر ما یک بار محکم و استوار ایستادگی نکنیم، امکان تکرارپذیری آن وجود خواهد داشت. من همچنان امیدوارم که مجلس و بهخصوص رئیس مجلس واکنش متناسبی در پیش بگیرد.
با یک طرح همه مسائل فضای مجازی حل نمیشود
در ادامه این نشست، رضا قربانی- عضو هیئت مدیره نصر تهران نیز به توضیح موضع این سازمان نسبت به طرح صیانت پرداخت و گفت: ما در سازمان نظام صنفی رایانهای استان تهران از همان ابتدا به صراحت مخالفتمان با طرح صیانت را اعلام و در کلابهاوس و کانالهای مختلف سازمان این موضوع را بیان کردیم. علت مخالفت ما این است که معتقدیم ما نمیتوانیم با یک طرح همه مسائل فضای مجازی را حل کنیم. طرح صیانت میخواهد همه مسائل و مشکلاتی که در این سالها به وجود آمده، اعم از همه بیعملیها، همه عدم تنظیمگریها، همه عدم مقرراتگذاریها که همه این موارد را در عدم به رسمیت شناختن این فضا در سالهای گذشته میتوان خلاصه کرد، با یک طرح واحد حل کند.
وی عدم شناخت و پذیرش فضای مجازی را علت اصلی تدوین چنین طرحی دانست و بیان کرد: ما در سالهای قبل این فضا را به رسمیت نشناختیم و قبول نکردیم، اما در طی این سالها اقتصاد و کسبوکار در این فضا رشد کرد، مردم هم از آن استفاده کردند و الان وضعیت طوری شده که انگار یک کشور جدیدی به نام فضای مجازی خلق شده که مردم در آن زندگی میکنند و گویی عدهای تازه از خواب بیدار شدهاند و یک طرح نوشتهاند که همه چیز را حل کند. اگر میتوانستند خلاصه این طرح این بود که کلا فضای مجازی بسته شود. در حال حاضر هم با پنهان کردن موضوع در لایههای مختلف طرحی پیش روی ما قرار گرفته که در طول این چند ماه، اسم و شاکله و مفاد آن عوض شده و تغییرات عجیبی پیدا کرده و وارد فرایندهای عجیب و غریب قانونگذاری شده است.
عضو هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانهای استان تهران ادامه داد: این در شرایطی است که در تمام دنیا برای تنظیمگری فضای مجازی ساعتها وقت صرف میشود و پژوهشهای جدی دانشگاهی انجام میگیرد تا بدانند چطور این فضا را تنظیمگری کنند. هر طرحی هم به این منظور تهیه میشود، برای بخشی از این فضا است، یک مدت کوتاهی بهصورت آزمایشی اجرا میشود، بعد از مدتی اصلاح میشود و تغییر میکند؛ در حالی که ما در کشورمان ماههاست با یک طرح درگیر هستیم و میترسیم که اگر تصویب شود چه اتفاقی خواهد افتاد. مجموع این دلایل نشان میدهد که چرا ما با طرح صیانت مخالف هستیم.
نمیتوانیم مردم را از شبکههای اجتماعی خارجی محروم کنیم
قربانی با بیان اینکه قانونگذاری برای فضای مجازی باید بهصورت جزئی و در خصوص موضوعات کاملا روشن و مشخص انجام گیرد، افزود: پیشنهاد ما در سازمان نصر تهران از روز اول روشن بوده است. ما گفتهایم برای موضوعات مشخص مثل احراز هویت و تایید هویت در فضای مجازی، ایجاد فضای سالم برای کودکان و در مجموع، مسائل روشن و ملموس مقرراتگذاری کنیم. اما اینکه مثلا مردم خودمان را از برخی کسبوکارهای خارجی مثل کلابهاوس، اینستاگرام، تلگرام و واتساپ محروم کنیم فقط به این خاطر که با وجود تحریمها ما به صاحبان این پلتفرمها دسترسی نداریم، صحیح نیست.
وی ادامه داد: بنابراین، در سهگانه دولت، ملت و کسبوکارها، قاعدتا این سه از یکدیگر جدا نیستند. هر یک از ما نقشی داریم اما در نهایت، همه ما سوار بر یک کشتی هستیم. در این کشتی بخش زیادی از مردم به یک موضوع و طرح گنگ و مبهم «نه» میگویند و برخی کسبوکارها با صراحت کامل مخالفتشان را اعلام میکنند.
عضو هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانهای استان تهران با بیان اینکه نواقص موجود در طرح صیانت بر مشکلات موجود در خصوص فضای مجازی خواهد افزود، گفت: ما به این دلیل که این طرح ناقص است و در نهایت منجر به بلبشوی بیشتر در این فضا میشود، با آن مخالف هستیم. این طرح نهتنها مسائل را حل نمیکند بلکه مسائل و مشکلات تازهای را ایجاد میکند. بنابراین، این سهگانه دولت، ملت و کسبوکارها باید هماهنگ و همگرا باهم جلو بروند.
هرکس بگوید طرح صیانت ربطی به فیلترینگ ندارد دروغ میگوید
رضا الفتنسب، عضو هیات مدیره انجمن کسبوکارهای مجازی، در این جلسه به مسائل و معضلات مربوط به کسبوکارهای خانگی پس از تصویب و اجرایی شدن این طرح پرداخت و گفت: درباره تعداد کسبوکارهای اینترنتی فعال در کشور عددهای متفاوتی، از ۹ تا ۱۲ میلیون، مطرح میشود. تعداد قابل توجهی از افراد در شبکههای اجتماعی و از طریق کسبوکارهای آنلاین ارتزاق میکنند. جمع این کسبوکارها در بازه زمانی اخیر حداقل ۵۰ درصد بیشتر از گذشته شده است.
وی کسبوکارهای اینترنتی خرد را مهمترین گروهی دانست که تحت تاثیرات منفی تصویب طرح صیانت قرار میگیرند و اظهار کرد: با اجرای طرح صیانت، کسبوکارهای آنلاین در چند لایه درگیر میشوند. مهمترین بخش همین کسبوکارهای خرد و خانگی هستند که پس از کرونا به سمت شبکههای اجتماعی سرازیر شدند و در دو سال اخیر بسیاری از مردم رفتار اقتصادی خود را درباره آنها تغییر دادهاند. برای مثال، چند شب پیش از جلوی یک مغازه لوازم آرایشی رد میشدم و دیدم در حال جمع کردن اجناس و تخلیه است. علت را که جویا شدم گفت من روی اینستاگرام دارم میفروشم. نیازی به مغازه و فروش حضوری ندارم و از داخل انبار دارم کارم را ادامه میدهم. این موضوع برایم تکاندهنده بود که بعد از دو سال وابستگیهای اقتصادی اینطور تغییر کرده است.
البته این مساله تنها نتیجه اجرایی شدن طرح صیانت نخواهد بود. عضو هیات مدیره اتحادیه کسبوکارهای مجازی از دست رفتن بخش قابل توجهی از نیروهای انسانی را یکی دیگر از نتایج منفی و خطرناک تصویب طرحهایی مانند صیانت دانست و گفت: بهطور کلی، در کشور ما نیروی انسانی متخصص بهویژه در حوزههای فنی خیلی کم است. با چنین طرحهایی شرایط کاری برای آدمهایی که ماندهاند هم سختتر میشود. مهاجرت هم تبعات و نتایج منفی بسیاری برای کسبوکارهای آنلاین دارد. فقر منابع انسانی کار را بسیار سخت میکند. قطعا در سال ۱۴۰۱ این مساله نمود بیشتری خواهد داشت.
الفتنسب با رد ادعای عدم اعمال محدودیت بر اینترنت، عنوان کرد: کاری به صحبت طراحان ندارم که میگویند از محدودیت خبری نیست، چراکه ما بارها اثبات کردهایم این طرح برای کسبوکارها ایجاد محدودیت میکند. این پلتفرمها و اپها نسخه جایگزین ندارند و حتی اگر مردم بخواهند به اختیار خودشان به یک فضای جایگزین بروند هم چنین امکانی را ندارند.
تاثیر اقتصادی طرح صیانت همسنگ اثرات تحریمهای بینالمللی است
حامد بیدی، طراح و مدیرعامل استارتآپ کارزار، در راستای تبیین عواقب منفی این طرح، آن را خنثیکننده توافقات احتمالی بینالمللی دانست و گفت: یکی از مسائلی که در بسیاری از کشورهای دنیا بدیهی محسوب میشود امکان مراوده و تجارت بینالمللی و استفاده از بازارهای منطقهای و خارجی است که ما به لطف تحریمها این امکان را نداشتهایم. همه ما میدانیم که تحریمها چه ضربه سنگینی به ما زده و تا چه اندازه باعث افت اقتصاد ما شده، بنابراین مشکلات اقتصادی کشور ما پیش از مطرح شدن طرح صیانت رخ داده است. با این حال، حتی اگر با انجام مذاکرات، کل تحریمهای خارجی رفع و مراودات مالی ما با جهان از سر گرفته شود، طرح صیانت مانع از آن میشود.
وی تصویب طرح صیانت را نوعی خودتحریمی دیجیتال دانست و گفت: با این طرح، خودمان پلتفرمهایی را که بخش عمدهای از اقتصاد جهان روی آن شکل میگیرد، از شهروند ایرانی میگیریم و یک خودتحریمی دیجیتال اعمال میکنیم. من اثرات اقتصادی تصویب طرح صیانت برای شهروندان را همسنگ با اثر تحریمهای بینالمللی میدانم. با طرح صیانت اکوسیستم اقتصاد دیجیتال را محدود میکنیم. این محدودیت عملا سهم ما در اقتصاد پلتفرمی را صفر کرده و از این دهکده جهانی، بازار و اقتصاد بینالمللی محروم میشویم.
این فعال حوزه فناوری در ادامه از موافقان و طراحان طرح صیانت نیز انتقاد و بیان کرد: با وجود تمام اظهار نظرها، نقدهای کارشناسی و حقوقی، نتایج مرکز پژوهشهای مجلس و... که در رسانهها و سایر فضاها مطرح شد، به نظر میرسد موافقان طرح صیانت در چند ماهی که از مرداد و شهریور امسال گذشته در جریان هیچ یک از این اتفاقات و بحثها نبودهاند.
بیدی، ادعای موافقان این طرح مبنی بر عدم اعمال کنترل بر فضای مجازی را رد کرد و گفت: واقعیت این است که این طرح به صورت واضح و روشن به دنبال کنترل فضای مجازی است، هرچند با نامهایی مثل خط مشی ترافیک اینترنت آن را در قالب ایهام بیان میکند. من توصیه میکنم طراحان و موافقان این طرح افکار عمومی را جدی بگیرند.
با تغییر اسم طرح اصل موضوع تغییر نمیکند
در بخش دیگری از این نشست، عادل طالبی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی کسبوکارهای اینترنتی در پاسخ به ادعای برخی از موافقان طرح صیانت مبنی بر عدم اعمال فیلترینگ و محدودیت، گفت: آنها که میگویند این قانون هیچ ربطی به فیلترینگ ندارد، بند به بند این طرح توسط کارشناسان و نهادها و اتحادیههای مختلف بررسی و نشان داده شده است، با تغییر اسم این طرح هم اصل موضوع تغییری نمیکند. این قانون بسیار مبهم و قابل تفسیر نوشته شده تا هرطور که قانونگذاران مایل باشند آن را تفسیر کنند و هر کاری که بخواهند با این بستر اطلاعاتی و اقتصادی انجام دهند.
این کارشناس حوزه فناوری افزود: برخی میگویند ما جایگزینهای ایرانی برای پلتفرمها میسازیم. اما پاسخ من این است سالهاست قرار بوده اینستاگرام، گوگل و فیسبوک ایرانی را بسازند؛ متخصصانی را که فردا ممکن است بتوانند چنین کاری را انجام دهند، با این طرحها از دست خواهیم داد.
طالبی کسبوکارهای اینترنتی متوسط و کوچک را اصلیترین قربانیها تصویب و اجرای این طرح دانست و گفت: کسبوکارهای بزرگ اصلا از این طرح ضربه نمیخورند. اما کسبکارهای کوچک و متوسط که از طریق اینترنت ارتباطهایی را با مشتریان خود شکل دادهاند، صدمه میبینند. این کسبوکارها وقت و انرژی و هزینه زیادی صرف کردهاند و بستن این پلتفرم این زحمات را از بین میبرد.
او در ادامه به از دست رفتن فرصت آموزش و یادگیری نیز اشاره کرد و آن را از مهمترین آفتهای این طرح برشمرد و گفت: موافقان این طرح این دغدغه را دارند که محتوای نامناسب در اینترنت وجود دارد که دغدغه بیجایی هم نیست. اما این نوع از محتوا بخش ناچیزی از این فضاست و ۹۹ درصد از محتوای موجود در اینترنت این چنین نیست. اما با اجرای این طرح دسترسی محتوایی ما بهطور کامل قطع میشود. این جریان محتوایی است که آموزش و یادگیری را میسازد که با محدود شدن از دست میرود و کسبوکارهای وابسته به این آموزشها از بین میروند.
موافق طرح صیانت: برای فیلترینگ نیازی به قانون نداریم
در این نشست احمد کارآمد که از موافقان طرح طرح صیانت بود، به انتقاد از عملکرد مخالفان طرح پرداخت و گفت: نظرات مخالفی که در خصوص طرح صیانت مطرح میشود مستند نبوده و عموما در راستای ترساندن مردم از این طرح است. بهتر است مخالفان با توجه به منافع ملی همه مردم صحبت کنند نه این که با ادعای این که اینترنت قطع خواهد شد، مردم را بترسانند. خود مخالفان هم میدانند که این طرح هیچ ربطی به قطعی اینترنت ندارد. در هیچ یک از بندهای طرح اسمی از قطعی یا فیلترینگ نیامده است. مخالفان طرح صیانت علیرغم این که اعلام میکنند موافق با کلیت موضوع قانونگذاری برای فضای مجازی هستند، اما هیچ طرح جایگزینی برای آن پیشنهاد نمیکنند.
او در ادامه تصریح کرد: همین الان که این طرح تصویب نشده هم محدودیتهایی بر اینستاگرام و کلابهاوس اعمال میشود. بنابراین قصد جمهوری اسلامی از این طرح تعطیل کردن اینترنت نیست.
موافق طرح صیانت با بیان اینکه حاکمیت در این طرح برای نخستین بار نگاه خود به فضای مجازی را تغییر داده است، گفت: به گفته طراحان و نمایندگان، جمهوری اسلامی در این طرح برای اولین بار نگاه تهدیدآمیز خود به فضای مجازی را به نگاه فرصتمحور تبدیل کرده است. قانون قبلی مربوط به فضای مجازی که داشتیم، قانون جرایم رایانهای بوده که نشان میدهد از بدو ورود ما به این حوزه، بحث بستن و جرمانگاری مطرح بوده است. طبیعتا در آن فضا امکان رشدی وجود نداشته که به وضعیت اسفبار امروز رسیدهایم که بهراحتی با افکار عمومی ایران بازی میشود و هیچکس هم پاسخگو نیست. برای اولین بار است که قانونی نوشته شده تا کسبوکارهای نوین حساب کار خود را بدانند. با این طرح قرار است این فضا از اظهارنظرهای سلیقهای خالی شود تا مردم مقررات را بدانند.
کارآمد همچنین به دفاع از هشتادوپنجی شدن این طرح در مجلس پرداخت و گفت: من بهعنوان مدافع این طرح هم آن را خالی از ایراد نمیبینم و اصل هشتادوپنجی شدن این طرح باعث میشود امکان اصلاح و تغییر آن وجود داشته باشد. این موضوع نشاندهنده آن است که نمایندگان شنوای نظرات مختلف هستند و میخواهند بیشتر و بهتر روی آن کار کنند.
طرح صیانت آیندهی فضای مجازی را ساماندهی میکند
همچنین سید عباس مرادی، مدیر کل نظارت و ارزیابی فناوری مرکز ملی فضای مجازی و از طراحان این طرح، به دفاع از طرح صیانت پرداخت وگفت: قصد دارم خیانتها و ظلمهایی را که با نگارش این طرح به اقتصاد دیجیتال و کسبکارهای اینترنتی کردهام بیان کنم و از خبرنگاران خواهش میکنم اعترافات دیرهنگام من، بهعنوان نویسنده این طرح را حتما منعکس کنند و پوشش دهند. در نهایت میخواهم این نتیجه را بگیرم که این طرح تاثیرات بسیار عمیقی بر حوزه اقتصاد دیجیتال خواهد گذاشت.
وی با کنایه گفت: اولین ضربهای که این طرح به حوزه دیجیتال میزند تعیین یک مسئول برای هریک از خدمات فضای مجازی و مشخص کردن محدوده وظایف و اختیارات اوست. دومین خیانت در حق کسبوکارها تبصره سه ماده یک است که میگوید دستگاههای اجرایی موظف هستند که فقط و صرفا از طریق تنظیمگر هر خدمت با بخش خصوصی ارتباط برقرار کنند. خیانت سوم لزوم کمک بخش خصوصی و تشکلهای مردمنهاد به نهادهای تنظیمگر برای تدوین و تصویب قوانین و مقررات است. ظلم چهارم این طرح موظف کردن دستگاههای مسئول به چاپ مقررات خود در روزنامههای رسمی است و فقط مقررات منتشرشده در روزنامهها ضمانت اجرایی دارد.
این طراح طرح صیانت پنج مزیت دیگر این طرح را چنین تشریح کرد: خیانت پنجم ما این است که فرایند دریافت مجوز را صرفا از طریق g4b.ir امکانپذیر میکنیم و نیازی به مراجعه به وزارتخانهها و نهادهای متعدد نیست. مورد ششم این است که مصوبه پیش از ابلاغ توسط مرکز ملی فضای مجازی و بعد از ابلاغ توسط دیوان عدالت اداری میتواند لغو شود که این مساله باعث جلوگیری از تداوم تکرار مصوباتی مانند اینماد میشود.
مرادی ادامه داد: خیانت هفتم و نابخشودنی ما این است که تنظیمگران را موظف کردهایم در برخورد با متخلفان در وهله اول اخطار دهند و تنبیه در نظر گرفته شده برای این متخلفان پلهپله شدیدتر شود، نه مثل رویه معمول که تنظیمگران پس از وقوع تخلف بلافاصله اقدام به فیلترینگ میکنند. ظلم هشتم موظف کردن نهادهای تنظیمگر به هماهنگی خود با یک نهاد بالادستی است تا در مدیریت فضای مجازی همگرایی ایجاد شود. ظلم نهم تعیین کمیسیون عالی تنظیم مقررات بهعنوان نهاد حل اختلاف بین تنظیم گران است.
وی افزود: این موارد، ۹ خنجری است که طرح تنظیم مقررات به گرده اقتصاد دیجیتال کشور میزند و امیدوارم این صحبتهای من توسط رسانهها وایرال شود تا مردم بفهمند ما نویسندگان این طرح چه نگاه خبیثانهای به اقتصاد دیجیتال داریم و چقدر در فکر تخریب، تنبیه و مهاجرت کشور هستیم و کمر همت به نابود کردن کشور بستهایم.
این طراح طرح صیانت درباره یکی از مهمترین ویژگیهای این طرح گفت: در حال حاضر تنها قانون موجود برای فضای مجازی قانون جرایم رایانهای است که در موارد بروز تخلف تنها راهکاری که پیش پای نهادهای تنظیمگر میگذارد، بستن و مسدود کردن متخلفان است. در حال حاضر اقتصاد دیجیتال ما در چنین فضایی شکل گرفته که باید ساماندهی شود. مساله این است که برای ساماندهی این فضا باید ظرفیتهای داخلی خاصی وجود داشته باشد. این طرح نسبت به گذشته ساکت است و آینده را مد نظر قرار میدهد و میخواهد از الان به بعد را ساماندهی کند.
منبع: ایسنا