همچنین سیاستگذار تلاش دارد صادرات بخش صنعت را به بیش از ۴۵میلیارد دلار برساند تا در کنار رشد صادرات بخش‌های کشاورزی، خدمات و معدن، امکان تحقق صادرات غیرنفتی ۵۵میلیارد دلاری در سال۱۴۰۱ را به‌دست آورد. در هدف‌گذاری صادراتی سهم ویژه‌ای به گروه پتروشیمی (۲۶میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار) و صنایع معدنی (بیش‌از ۱۲میلیارد دلار) داده شده است.

وزارت صمت از برنامه خود برای تولید در سال ۱۴۰۱ پرده برداشت. با اینکه سند رسمی صنعت، معدن و تجارت نهایی نیست؛ اما می‌‌‌توان از خلال محتوای این سند به چشم‌‌‌انداز تولید در سال ۱۴۰۱ پی برد. سکاندار بخش صنعت با رونمایی از سند اهداف کمّی خود در سال ۱۴۰۱، وعده رشد سه‌برابری اشتغال و خلق ۵/ ۱۲درصد رشد صنعتی را داد. همچنین سیاستگذار در سال ۱۴۰۱ تلاش دارد صادرات بخش صنعت را به بیش از ۴۵میلیارد دلار برساند تا در کنار رشد صادرات بخش‌‌‌های کشاورزی، خدمات و معدن امکان تحقق صادرات غیرنفتی ۵۵میلیارد دلاری در سال ۱۴۰۱ را به دست آورد. مهم‌ترین هدف دولت در این برنامه رسیدن به نرخ رشد اقتصادی ۸درصدی است. ضمنا در سند کمّی اهداف ۱۴۰۱ وزارت صمت پیش‌بینی کرده است که در سال‌جاری ۴۶۵‌هزار شغل جدید در بخش صنعت ایجاد خواهد شد. به این منظور قرار است با هدف تقویت تشکیل سرمایه ثابت در اقتصاد ایران، حدود ۱۷۰۰‌هزار میلیارد تومان سرمایه تزریق شود که سهم بخش صنعت از این میزان بیش از ۹۰۰هزار میلیارد تومان است. در واقع، کل سرمایه‌گذاری ثابت جدید (ساختمان و ماشین‌‌‌آلات) در سال ۱۴۰۱، معادل ۱۶۸۸هزار میلیارد تومان برآورد شده که سهم بخش صنعت ۹۰۷همت است.

در بین صنایعی که نرخ رشد سالانه آنها پیش‌بینی شده، رشد تولید سایر فرآورده‌‌‌های معدنی غیرفلزی (سیمان، سیلیس و...) با بیش از ۴۹درصد و خودرو و وسایل نقلیه موتوری با ۲۰درصد در سال ۱۴۰۱ از همه رشته فعالیت‌‌‌های دیگر بیشتر است که این موضوع از اهمیت دو صنعت مذکور برای سیاستگذار حکایت دارد. از نکات جالب درباره وضعیت اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۱، رشد بخش ساختمان است که در این سند ۹/ ۳۶‌درصد در نظر گرفته شده و در نتیجه آن پیش‌بینی شده است که حدود ۲میلیون شغل جدید ایجاد خواهد ‌‌‌شد. اما از نقطه‌نظر استانی، آمارهای این سند جالب توجه است. بررسی گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد که چهار استان تهران، خوزستان، بوشهر و اصفهان بیشترین ارزش‌افزوده را در سال۱۴۰۱ ایجاد می‌کنند و از آن سو، چهار استان سمنان، چهارمحال و بختیاری، خراسان‌شمالی و خراسان‌جنوبی کمترین میزان رشد ارزش‌افزوده را خواهند داشت. سند اهداف کمّی ۱۴۰۱ صمت، ابعاد اشتغال‌زایی بخش صنعت در استان‌‌‌ها را هم مشخص کرده است. برمبنای برآوردهای وزارت صنعت، معدن و تجارت، پیش‌بینی شده که بیشترین اشتغال‌زایی در چهار استان تهران، اصفهان، خراسان‌رضوی و فارس صورت گیرد و از آن سو چهار استان خراسان‌شمالی، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان‌جنوبی و ایلام کمترین میزان اشتغال‌زایی را ایجاد کنند. پیش‌بینی وزارت صنعت، معدن و تجارت این است که هرمزگان، بوشهر، خوزستان و آذربایجان‌غربی چهار استانی باشند که بیشترین میزان صادرات در سال ۱۴۰۱ را تجربه کنند. کمترین میزان صادرات طبق برآورد این سند در این سال برای چهار استان کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، خراسان‌شمالی و چهارمحال و بختیاری رقم خواهد خورد. ابعاد تامین مالی اقتصاد و بخش صنعت از دیگر مواردی است که در برنامه اهداف کمّی بخش تولید و تجارت کشور، مورد توجه قرار گرفته است. به‌عنوان نمونه، حجم سرمایه در گردش موردنیاز برای کل بخش‌‌‌های اقتصاد نیز برآورد شده و در این سال برای بخش صنعت ۲۴۰۰هزار میلیارد تومان سرمایه در گردش در نظر گرفته شده است. حجم تامین مالی زنجیره‌‌‌ای برای سرمایه در گردش صنایع ۳۱۹هزار میلیارد تومان در این سال پیش‌بینی شده است که باید از طریق مکانیزم جدید به دست صنایع برسد.

به طور کلی و با لحاظ وضعیت کنونی بخش صنعت که در لبه رکود قرار دارد و سه شاهد شامخ صنعت، شاخص تولیدات بورسی و کالاهای منتخب صنعتی نیز آن را تایید می‌کنند، به طور کلی اهداف موجود در گزارش صمت بلندپروازانه در نظر گرفته شده است. به‌رغم اینکه کسب چنین ارقامی محیرالعقول یا دور از دسترس نیست، اما پیش‌‌‌نیازهایی دارد که تا محقق نشوند، نمی‌‌‌توان به رشد ۱۲درصدی صنعت امیدوار بود. مهم‌ترین موضوع در این بین، بهبود در تشکیل سرمایه ثابت، به‌ویژه در بخش ماشین‌آلات است که در سال‌های گذشته پیوسته نزولی بوده و وضعیت مناسبی نداشته است. وزارت صمت البته اعلام کرده که اعداد اعلام‌شده در این برنامه، برآوردهای اولیه سیاستگذار بوده و احتمالا در کل یا جزئی از آنها تغییراتی اعمال شود.

جزئیات بیشتر از برنامه تولید ۱۴۰۱
دورنمای تولید و تجارت در سال‌جاری در سندی که وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر کرده، آمده است. پیش‌بینی این سند در بخش‌‌‌های میزان ارزش‌افزوده یا رشد هر بخش جالب توجه است. حجم سرمایه در گردش و تزریق سرمایه ثابت صنایع و رشته فعالیت‌‌‌ها هم حاوی نکات مهمی است که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد. میزان صادرات بخش‌‌‌ها و زیربخش‌‌‌ها در دو سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نیز در این سند آمده که ریز جزئیات آن در گزارش امروز صفحه بازرگانی آمده است. پیش‌بینی سیاستگذار از میزان اشتغال‌زایی بخش‌‌‌ها و زیربخش‌‌‌ها، حجم صادرات غیرنفتی کشور و فروش هر بخش از دیگر جزئیاتی است که به طور کامل برنامه آن در سال‌جاری مشخص شده است.گریزی به آمارهای این سند نشان می‌دهد که پیش‌بینی دولت از حجم فروش بخش صنعت در سال ۱۴۰۱ حدود ۷۳۲۰‌هزار میلیارد تومان است که به قیمت‌های جاری محاسبه شده و طبق برآورد صمت، ۲۰۴۵هزار میلیارد تومان از کل این رقم پیش‌بینی‌شده به ارزش‌افزوده ناشی از تولید در کشور تعلق دارد. این حجم از ارزش افزوده سبب شده است تا پیش‌بینی دولت از رشد صنعت بالاترین رقم در بین همه بخش‌‌‌ها باشد و از مرز ۵/ ۱۲درصد عبور کند. این سند برای ارزش‌افزوده بخش کشاورزی، رقم ۴/ ۹درصد را پیش‌بینی کرده که به معنی پیش‌بینی‌‌‌ فروش و ارزش‌افزوده‌‌‌ای به میزان ۹۰۹هزار میلیارد تومان و ۱۶۶۳‌هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ است. صمت پیش‌بینی کرده است که صادرات این بخش امسال به طور خالص به ۴میلیارد و ۳۱۳میلیون دلار برسد و حوزه کشاورزی، ۱۸۴هزار شغل جدید خلق کند. برآورد وزارت صنعت، معدن و تجارت از نیاز بخش کشاورزی به سرمایه در گردش و سرمایه ثابت در این سال به ترتیب معادل ۷۴۹‌هزار میلیارد تومان و ۹۰‌هزار میلیارد تومان است.

بخش خدمات نیز که بیشترین میزان فروش برای آن برآورد شده، طبق پیش‌بینی صمت برای سال ۱۴۰۱ معادل ۴۷۲۹هزار میلیارد تومان ارزش‌افزوده و حدود ۵۸۸۰هزار میلیارد تومان فروش خواهد داشت. در عین حال، نیاز این بخش به سرمایه در گردش طبق پیش‌بینی وزارت صنعت، معدن و تجارت حدود ۳۰۴۹‌هزار میلیارد تومان است. نیاز بخش خدمات به منابع مالی برای تشکیل سرمایه نیز در گزارش ۱۴۰۱ صمت معادل ۴۳۵هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. در نتیجه این وضعیت وزارت صمت انتظار دارد که ۶۰۰هزار شغل جدید در بخش خدمات ایجاد شود.پیش‌بینی شده است که بخش معدن نیز سال را با کمترین میزان اشتغال‌زایی به میزان تنها ۱۲هزار شغل جدید به پایان برساند. پیش‌بینی متولیان تولید و تجارت کشور این است که بخش معدن در سال ۱۴۰۱ ارزش‌افزوده و فروشی به میزان ۳۸۳‌هزار میلیارد تومان و ۵۴۲‌هزار میلیارد تومان داشته باشد، ضمن اینکه صادراتی به میزان ۶۷۵میلیون دلار در نتیجه فعالیت‌‌‌های این بخش در سال ۱۴۰۱ صورت می‌گیرد. برمبنای برنامه اهداف کمّی وزارت صمت، نیاز بخش معدن به سرمایه در گردش ۱۶۲‌هزار میلیارد تومان و پیش‌بینی این وزارتخانه از میزان تزریق سرمایه ثابت به بخش معدن ۱۱۴‌هزار میلیارد تومان است. مشخص نیست که وزارت صمت در این آمار به نیاز بخش معدن برای واردات دست‌کم ۱۰هزار دستگاه ماشین‌‌‌آلات جدید توجه کرده است یا نه. به طور کلی بخش معدن نیاز دارد با توجه به دوره طلایی رشد قیمت فلزات اساسی، به‌سرعت از طریق رشد سرمایه‌گذاری و تجهیز به ماشین‌‌‌آلات اکتشاف، حفاری، برداشت و فرآوری زمینه رشد درآمدهای ارزی کشور را فراهم سازد.

پیش‌بینی موفقیت صنایع در ۱۴۰۱
گزارش صمت یک بخش دیگر نیز دارد و آن اهداف کمّی ۱۴۰۱ صنایع کشور است. در واقع وزارت صنعت، معدن و تجارت برآورد خود از عملکرد صنایع برای سال‌جاری را اعلام کرده که به نظر می‌رسد به جز دو بخش تولید کانی‌‌‌های غیرفلزی و وسایل نقلیه موتوری، صنایع دیگری هم در سال ۱۴۰۱ قادر خواهند شد وضعیت مناسبی را تجربه کنند.

به جز دو صنعت اشاره‌شده در بالا، وزارت صمت پیش‌بینی کرده که برای رشته فعالیت‌‌‌هایی نظیر تولید منسوجات، تولید پوشاک، تولید چرم و فرآورده‌های وابسته، تولید محصولات فلزی ساخته‌شده، تولید محصولات رایانه‌ای، الکترونیکی و نوری، تولید تجهیزات برقی و تولید انواع آشامیدنی‌‌‌ها در سال ۱۴۰۱ رشد بالایی به ثبت برسد. بخش‌‌‌هایی نظیر تولید کاغذ و فرآورده‌های کاغذی، چاپ و تکثیر رسانه‌های ضبط‌شده، تولید سایر مصنوعات و تولید فرآورده‌های توتون و تنباکو نیز در پیش‌بینی صمت رشد پایینی در سال ۱۴۰۱ خواهند داشت. به‌عنوان نمونه، طبق پیش‌بینی وزارت صمت، صنعت غذا و خوراکی ایران برای سال‌جاری رشدی معادل ۵/ ۱۰درصد خواهد داشت. پیش‌بینی ارزش‌افزوده این صنعت ۲۲۷هزار میلیارد تومان است، در حالی که طبق این برآورد، کل فروش این صنعت به بیش از ۹۲۶‌هزار میلیارد تومان خواهد رسید. پیش‌بینی وزارتخانه این است که صنعت غذا برای سال‌جاری توان خلق ۳۶هزار شغل جدید را خواهد داشت.
منبع: دنیای اقتصاد