اقتصاد نامه|

کج گزینی

نویسنده: محمد طبیبیان، اقتصاددان

فرضاً اگر درجه حرارت داخل اتاق بالا و ناراحت کننده باشد و مسئول اتاق درجه بخاری را بالا ببرد و یا یک مغازه دار مشتری از دست بدهد و در عکس العمل با این رخداد بد رفتاری با مشتری باقیمانده را افزایش دهد و یا معلم نا وارد بجای آموختن و بهبود شیوه آموزش با دانش آموزان خشونت ورزی کند و بی شمار مثال دیگر را می توان ذکر کرد که نام عمومی آن کج گزینی است. و البته کج گزینی، یعنی اتخاذ تصمیمی خلاف آنچه باید انتخاب شود، نتیجه معکوس آنچه مورد نظر است را ایجاد می کند.

در کتاب رستم التواریخ شرح واقعه ای از زمان شاه سلطان حسین آمده که سرهنگی در ملاء عام به زنی ره گذر تجاوز کرد و دربار به خروش آمد و جلسات مکرر گرفتند که تنبیه سخت انجام دهند.

پس از چند روز و جلسات مکرر تصمیم گرفته شد که به دلیل خوش خدمتی قبلی به سرهنگ پاداش داده شود!
نمونه از این رفتار ها در حیطه های مختلف در تاریخ بسیار دیده می شود. به عنوان نمونه های دیگر از جمله اخیراً شنیده شده که به دلیل آسیب کسب و کار های اینترنتی قرار است صد ها میلیارد تومان به یک نهاد حکومتی و شرکت های وابسته پرداخت شود! چه تاثیری دارد؟

فقط استفاده از فرصت برای توزیع رانت بیشتر. یا بستن اینترنت و فیلتر کردن برای مقابله با طغیان اجتماعی چه تاثیری داشته؟ هیچ.

این خیزش ها دینامیک خاص خود را دارد حتی سرکوب وسیع هم چنانکه دیده ایم به جز ایجاد استحاله در آن ها به سوی حادتر شدن بی تاثیر است.
بیایید یک بار یک تصمیم متفاوت اتخاذ کنیم، اینترنت را آزاد کنید فیلتر ها را بر دارید دستگیر شدگان را آزاد کنید مشکلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را ریشه یابی کنید و در جهت اصلاح مشکلات بکوشید و آنگاه نتیجه را ارزیابی کنید. آن ها که تلقین می کنند یک گام عقب نشینی یعنی عقب نشینی تا انتها، دوست شما نیستند. و گزاره آن ها نیز غلط است. رابطه مردم با حکومت رابطه جنگ و معارضه نباید باشد که عقب نشینی و پیشروی مطرح باشد.

رابطه همجهتی است، یعنی شایسته است چنین باشد. نقش دولت و حکومت در دنیای امروز نقش مدیریت اَبَر ساختار های کلان جامعه است در جهت و به منظور بهروزی مردم. نقش مدیریت خُرد و ریز دخالت هم نیست، چون کارگر نمی افتد. نقش تسلط طلبی و پیشروی و پس روی نیست.

یعنی ایفای چنین نقش هایی فقط نتیجه معکوس ایجاد می کند. به قول مولانا با کمی تغییر، ‘ده بار از آن راه بدان جای برفتید/ یک بار از این راه بر این بام برآیید۰’
.