به گزارش اقتصادنامه به نقل از تسنیم، محمدرضا کلایی با اشاره به موقعیت و مزیت‌های منطقه ویژه اقتصادی سرخس، اظهار کرد: این منطقه تنها نقطه استراتژیک در مرزهای ایران است که در تقاطع کریدور شمال ـ جنوب، یعنی از روسیه به خلیج فارس و دریای عمان و از آنجا هم به شبه‌قاره هند و کریدور شرق ـ غرب که از چین به اروپا می‌رود قرار دارد.

وی با اذعان به اینکه ضعف در زیرساخت‌ها کنار تعامل کم با کشورهای حوزه CIS باعث شده است که از این ظرفیت خوب استفاده نشود، خاطرنشان کرد: ۲۶ سال پیش این مجموعه (منطقه ویژه اقتصادی سرخس) ایجاد شده اما عملاً نتوانسته است نقش محوری‌ خود را داشته باشد. اگر بخواهیم یک شاخص برای نقش محوری این مجموعه قائل شویم، زمانی نقش خود را ایفا می‌کند که حداقل ۲۰ میلیون تن کالا در آنجا تخلیه و بارگیری شود.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس با بیان اینکه "در زمان حاضر ۴ میلیون تن کالا در مرز سرخس داریم که به همین میزان باید افزایش پیدا کند"، تصریح کرد: برای این موضوع چند مسئله را شکل دادیم؛ یکی اینکه با چینی‌ها تفاهماتی برای ایجاد یک پارک لجستیک انجام دادیم که منجر به قرارداد شد برای تقویت زیرساخت در حوزه کانتینری به‌گونه‌ای که بتوانیم حداقل در فاز اول ۶۶۰ هزار کانتینر را به‌صورت سالانه ترانشیپ‌منت کنیم. اکنون نقل و انتقال کالا به‌صورت کانتینری بسیار بسیار محدود و نزدیک به صفر است و عمدتاً از طریق تعویض بوژی این اتفاق می‌افتد.

وی اضافه کرد: در بخش دوم؛ ما باید سایت‌های تخصصی را راه می‌انداختیم که امکان ترانشیپ‌منت را بدهد، چون کمبود واگن و کمبود بوژی مانع از این است که بتوانیم حمل یکسره بار را انجام بدهیم، پس باید اینها ترانشیپ بشوند. در مورد کالاهای فله و حجیم که عمده مسیر شمال و جنوب را دارند و شامل زغال‌سنگ، کودهای شیمیایی، مواد غذایی هستند، با تقاضای زیادی مواجه هستیم چون در یک سال گذشته تجارت بین روسیه و هند خیلی رونق پیدا کرده است و تقاضا برای این موضوع زیاد شده است. ما حدود ۸ قرارداد در حوزه لجستیک در مورد بارهای فله منعقد کردیم، سایت‌های تخصصی و بخش خصوصی روی آن سوار شده و در حال ساخت آن هستند.

کلایی ادامه داد: نکته دیگر فعال‌سازی فرودگاه برای هواپیماهای پهن‌پیکر باری طراحی شده است که بتواند نقطه‌ای باشد که کالاها را از چین و جنوب خلیج فارس و... بیاورد و بالعکس آنها را منتقل بکند اما این زیرساخت نیازمند بهره‌برداری منسجم است. شاید بتوان گفت بسته شدن کریدور شمال و همچنین تحریم‌هایی که بر روسیه اعمال شده است، باعث شد تقاضا از ما افزایش پیدا بکند. ما با ۲،۳ مجموعه رایزنی و صحبت کردیم و سفارت‌‌خانه کشورهای هند و روسیه هم پیگیر آن هستند که هم کالای فله را جابه‌جا کنند و هم حمل‌ونقل ترکیبی کالای کانتینری و حمل‌ونقل هوایی را داشته باشند. این مجموعه‌ پیشران‌های منطقه ماست، کنار آن باید جاده مشهد ـ سرخس هم تعریض و ساخت تونل‌هایش تمام شود.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس با ابراز اینکه "در ۶ماهه اول ۱۴۰۱ نسبت به ۶ماهه اول ۱۴۰۰ تعداد کشنده‌هایی که کالا از منطقه ویژه اقتصادی سرخس عبور دادند ۱۱ برابر شد و این نشان می‌دهد که ما باید زیرساخت‌های جاده‌ای‌مان را هم بهبود ببخشیم و به‌فراخور آن امکانات مورد نیاز را برای رانندگان ترانزیت و... فراهم کنیم"، تصریح کرد: باید موضوعات گذرنامه و تبادلات در این زمینه اتفاق بیفتد.

وی با تأکید بر اینکه موضوع دیگری که زیرساخت مهم و در حال انجام است تجمیع گمرک است، گفت: همان‌طور که می‌دانید گمرک در سرخس ۳ کد گمرکی داشته است؛ گمرک منطقه ویژه سرخس، گمرک شهید شوشتری و گمرک راه‌آهن سرخس. ما تفاهم‌نامه‌ای را با گمرک داشتیم که این ۳ گمرک یکی بشود و بتواند به‌صورت متمرکز خدمات‌دهی بدهد، این کار خوب پیش رفته است، چون ما آنجا باید برای رانندگان و صاحبان بار تسهیل‌گری کنیم که کار خودشان را با سرعت بالاتری انجام بدهند. تجمیع گمرک در حال انجام است و ان‌شاءالله زیرساخت‌های مورد نیازش از جمله فنی و امثالهم فراهم می‌شود.

جزییات پشتیبانی تمام‌قد آستان قدس از ابرپروژه ترانزیتی

کلایی با اشاره به اقدامات و فعالیت‌های آستان قدس رضوی(ع) در منطقه ویژه اقتصادی سرخس، توضیح داد: آستان قدس رضوی ابتدای دهه هفتاد بنا به درخواست دولت به این منطقه آمده است و چون اراضی شهرستان سرخس موقوفه و متعلق به آستان قدس رضوی است در آنجا سرمایه‌گذاری بالایی انجام داده است. اکنون در یک سال گذشته تصمیم اصلی آستان قدس رضوی بوده است که آن منطقه را فعال کند، این فعالیت در همه عرصه‌ها هست اما یک اثر بیرونی دارد و آن این است که مزیت اصلی منطقه سرخس لجستیک است اگر لجستیک شکل بگیرد تولید به‌قصد صادرات مجدد شکل می‌گیرد.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس با بیان اینکه آسیای میانه، افغانستان و پاکستان بازارهای بزرگ و تقاضاهای مؤثری را دارند اظهار کرد: اما مناطق ویژه اقتصادی و مناطق آزاد برای صادرات مجدد طراحی شده‌اند، ما با توجه به نقش لجستیک و زمینه‌هایی که فراهم می‌کند در هر بخش زیرساخت‌های لجستیکی را توسعه بدهیم، تولید کالاهای مشترک به‌قصد صادرات و البته استفاده در داخل بیشتر خواهد شد. الآن با تولیدکنندگان مختلف عموماً خارجی در حال مذاکره هستیم که به‌قصد تولید برای ایران و البته برای آسیای میانه و افغانستان و پاکستان آنجا مستقر بشوند.

برنامه‌ریزی برای ورود سرمایه ۵میلیارددلاری چینی‌ها به پارک لجستیک سرخس

وی در پاسخ به این سؤال که چه اتفاقی افتاد که کشور چین BIR (جاده کمربندشان) از ایران رد نمی‌شد از کشور روسیه رد می‌شد، اما یک خبری آمد که چینی‌ها به اسم پارک لجستیک سرخس یک سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یوآنی را لحاظ کردند و قصد سرمایه‌گذاری در آنجا را دارند تا کریدور شرق به غرب یک شاخه آن از مسیر سرخس بگذرد، گفت: از ابتدا هم طراحی کریدورهای ریلی از چین به اروپا ۳ عدد بوده یعنی کریدور جنوب از اول طراحی شده بوده اما ما در زیرساخت آمادگی پذیرش سرمایه را نداشتیم چون باور این را که ما بتوانیم به مقیاسی برسیم که این سرمایه‌گذاری سودآور بشود، نداشتیم. اینجا بود که تصمیم آستان قدس رضوی این بود که پای کار می‌آید در بحث زیرساخت و توسعه می‌دهد.

کلایی اضافه کرد: وقتی که روی پروژه‌ها تمرکز کردیم شرکای چینی، ترک و روس پای کار آمدند. ورود ترکیه به این عرصه با توجه به اینکه همه می‌دانند به‌لحاظ سیاسی، کریدور میانی برای ترکیه کریدور مهمی است اما همه می‌دانند که ظرفیتش محدود است و ظرفیت کریدور میانی نمی‌تواند پاسخگو باشد. از طرف دیگر تصمیم چین برای تهیه یک جاده کمربند که ناخودآگاه حمل‌ونقل دریایی را به حمل‌ونقل ریلی شیفت می‌دهد همه اینها باعث شد که دیزیبل شود. همان‌طور که می‌دانید یکی از مشوق‌هایی که دولت چین برای جاده کمربند گذاشته این است که اگر شرکت‌هایی از یک عددی بالاتر در حمل‌ونقل ریلی کار بکنند، برایشان معافیت در هزینه استفاده از ریل در خود کشور چین را دارند، بنابراین کسانی که در شرق کشور چین تولید می‌کنند و قصد صادرات به اروپا را دارند این مزیت پروژه ما را خیلی برایشان فیزیبل (توجیه) می‌کند، پس بنابراین راه‌حلی جز توسعه کریدور جنوبی نمانده بود، منتها این چندین سال اتفاق افتاده است. آستان قدس رضوی تصمیم گرفت که پای این کار بایستد و دولت هم به‌صورت جدی این را مد نظر قرار بدهد.

وی در پاسخ به این سؤال که "آیا این ۴۰۰ میلیون یوآن سرمایه‌گذاری چین بخش ابتدایی آن است؟"، گفت: این فاز اول است. آن اتفاقی که باید در سرخس در ارتباط با کریدور جنوبی بیفتد بی‌تردید یک منطقه آزاد مشترک ایران و چین با رویکرد تهاتر است، در این موضوع هیچ تردیدی نیست، یعنی برای گام بعدی ما قطعاً به همین دلیل نمی‌شود عددی اعلام کرد.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس با اعلام اینکه "عملاً عددی که برای تولید و همچنین لجستیک در آن منطقه باید هزینه بشود عدد ۵ میلیارد دلار است اما در بازه متناسب با خودش و به‌شرط ایجاد ظرفیت توسط ما" ادامه داد: اگر بتوانیم ۴ اقدام را به‌صورت مشترک انجام بدهیم این اتفاق می‌افتد؛ یک، همسان‌سازی نرخ‌های عبوری از کشورهای چین، قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، ایران و ترکیه در کریدور جنوبی. دوم، پذیرایی از زیرساخت‌های تأمین امکانات تخلیه و بارگیری اعم از امکانات فنی و نرم‌افزاری به‌گونه‌ای که سرعت تخلیه و بارگیری بسیار بالا برود. سوم، فراهم آوردن زمینه‌های استفاده از حمل‌ونقل ترکیبی به‌ویژه حمل‌و‌نقل جاده‌ای، ریلی و هوایی با همدیگر و چهارم، عزم ما برای درگیر کردن شرکت‌های بخش خصوصی چین و همچنین آسیای میانه و ارتباط دادن آنها با بازار مصرف حلال شرقی ایران.