بخشنامههای مکرر و خلق‌الساعه از کلمات پرتکرار خبر اقتصادی، به‌ویژه در حوزه تجارت است؛ اما رئیس کل گمرک ایران آن را به زبان عدد درآورد: ۴۲۱بخشنامه در یک سال برای تجارت ایران صادر شده است، یعنی میانگین هر روز بیش از یک بخشنامه.
او در سخنان خود از این مساله انتقاد کرد و بخشی از کندی حرکت قطار گمرکی را به آن نسبت داد. او همچنین خواستار ثبات در قوانین و مقررات شد. زمانبر بودن استعلامات از دستگاه‌های مختلف نیز از مواردی بود که رئیس کل گمرک آن را مانع ترخیص به موقع کالا عنوان کرد.
گمرک باید دیجیتال شود، قوانین گمرکی بودجه‌در ابتدای سال‌اعلام شوند، به‌جای رسوب کالا باید گفت ایستایی و چند مورد دیگر؛ از مهم‌ترین سرفصل‌های سخنان رئیس‌کل گمرکات ایران در نشست با خبرنگاران بود. محمد رضوانیفر معتقد است این حجم از کالا که در گمرک باقی‌مانده را با توجه به کل حجم مبادلات گمرکی ایران نباید به رسوب تعبیر کرد و کلمه ایستایی برای آن مناسب‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر است. او با انتقاد از صدور بخشنامههای متعدد -۴۲۱ بخشنامه در یک سال- آن را بسیار مشکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌ساز و گمرک را خواهان تثبیت قوانین و مقررات دانست. او تنها راه ارتقای اساسی عملیات گمرکی را دیجیتالی‌کردن گمرک توصیف و عمده تلاش خود را مصروف بر همین مساله عنوان کرد. او با ارائه جزئیات تجارت غیرنفتی در ۴ ماهه نخست سال‌گفت: درست است که این آمار تراز تجاری کشور را منفی نشان می‌دهد اما با درنظر گرفتن نفت این تراز مثبت می‌شود و تازه باید صادرات برق را نیز در آن لحاظ کرد که دیگر کاملا مثبت است. رضوانیفر مهم‌ترین و زمانبرترین مساله که منجر به رسوب یا ایستایی کالاها می‌شود را استعلام از دستگاه‌های دولتی دانست؛ او همچنین از قوه‌قضائیه خواست کالاها را در گمرک متوقف نکند و این کار را به متوقف کردن اتومبیل متخلف وسط بزرگراه تشبیه کرد. رئیس‌کل گمرک، نهاد متبوع خود را سومین منبع درآمد دولت توصیف کرد که باید به همین دلیل در مواجهه با آنچه از نظر قضایی و چه موارد دیگر، نهایت دقت را به‌کار گرفت. رضوانیفر در پاسخ به سوالی درباره پیشنهاد وزارت بازرگانی به خود، با رد موضوع گفت قصد او ماندن در گمرک تا جای ممکن است.
جزئیات به روایت رئیس
رئیس‌کل گمرک ایران با بیان اینکه دلیل ایستایی کالا در گمرک به ۳ دسته دلیل است، گفت: بخشی از ایستایی کالا به دوره قبل از اظهار کالا مربوط می‌شود؛ یعنی کالا وارد کشور شده اما به گمرک اظهار نشده و عملیات گمرکی زمانی انجام می‌شود که اسناد در اختیار تاجر باشد و زمانی کالا اظهار می‌شود که تاجر سند مالکیتی دارد و وقتی اظهار نمی‌شود یعنی اسناد ندارند و هنوز ثبت‌سفارش انجام نشده یا تاریخ ثبت‌سفارش آن گذشته است، بنابراین امکان انجام امور گمرکی نیست و کار گمرک پس از این آغاز می‌شود.
او ادامه داد: عامل دوم ایستایی کالا به دوره بعد از اظهار کالا مربوط می‌شود. در این مرحله عملیات گمرکی آغاز می‌شود و از دستگاه‌های مربوطه باید استعلام‌هایی انجام شود. این مرحله، برترین مرحله است و در این مرحله با قفل سیستمی و با بیش از ۲۰ سازمان مواجه هستیم. او ادامه داد: اما زمان‌بندی آن و زمان اعلام پاسخگویی به استعلام‌ها به‌صورت شفاف مشخص است. قانون اشاره کرده که تمام استعلام‌های در سقف ٧روزه باید اعلام شود اما سازمان استاندارد و غذا و دارو متوسط در ١٠ روز پاسخ می‌دهد و سازمانی مانند حفظ نباتات کمتر از ۵ روز. به‌طور قطع گمرک اجازه ندارد بدون این مجوزها کالایی را ترخیص کند. معاون وزیر اقتصاد افزود: بخشی دیگر از ماندگاری به مدت زمان صدور کد ساتا مرتبط می‌شود و تعیین‌تکلیف تخصیص ارز در این شرایط زمانبر است. رضوانیفر گفت: عامل سوم به دوره بعد از صدور ترخیص‌کالا برمی‌گردد که هرچند ترخیص تایید‌شده اما برخی از تجار بار خود را در گمرک نگه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارند؛ در واقع این عوامل باعث ماندگاری کالا می‌شوند، وگرنه متوسط انجام رویه گمرکی به یک روز هم نمی‌رسد و در چند ساعت تعیین‌تکلیف می‌شود. رئیس‌کل گمرک درباره ترخیص قطره‌‌‌‌‌‌‌‌‌چکانی خودرو از گمرک گفت: ترخیص خودرو هم مشمول این عوامل ذکرشده موثر در ایستایی کالا در گمرکات می‌شود، از ابتدای سال١۶٢١ دستگاه خودرو اظهار شده که ۶٩٣دستگاه از آن ترخیص شدهاست.
رضوانیفر گفت: ماندگاری کالا در گمرک نه‌تنها نفعی برای این سازمان ندارند، بلکه به درآمد آن‌هم آسیب می‌زند به‌طوری که در بودجه‌امسال گمرک ۴٠هزار‌میلیارد‌تومان درآمد از محل حقوق ورودی خودرو پیش‌بینی شدهاست که اگر از این میزان، این تعداد خودروی درنظر گرفته‌شده ترخیص نشود، درآمدها محقق نخواهد شد. همچنین درباره خودرو دست‌دوم قانون ابلاغ شده و وزارت صمت دو ماه فرصت داشته که آیین‌نامه اجرایی آن را تدوین کند که فرصت چند‌روزه آن باقی مانده‌است. او خبر داد: تا روز بیستم ماه‌جاری ۵٩هزار‌میلیارد تومان واریزی به خزانه داشتیم که نسبت به مدت مشابه در سال‌گذشته ٢٠درصد افزایش پیدا کرده‌است.
۶۰همت به خزانه دادیم
او در مورد استفاده از کلمه رسوب با اشاره به اینکه از مجموع ۱۲۲میلیون‌تن کالایی که از گمرک برای صادرات ترخیص شده و ۳۸میلیون‌تن کالایی که واردشده‌است، یعنی مجموعا ۱۶۰میلیون تن، تاکید کرد: به چند هزار‌تن نمی‌توان گفت رسوب و ما برای آن از کلمه ایستایی استفاده می‌کنیم؛ روزانه چند‌هزار کامیون وارد بنادر می‌شود و این حجم از ایستایی مساله‌ای است که در گمرک دیگر همسایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز رایج است.
او درباره ایستایی کالاهای اساسی در گمرک گفت: موجودی کالا در داخل محوطه گمرکات، پای اسکله و کشتی باقی‌مانده در لنگرگاه که تعداد آن در حال‌حاضر ٢۵ فروند است کمتر از ۵میلیون‌تن بوده که ٣میلیون و ٢٠٠هزار‌تن کالا در محوطه و یک‌میلیون و ٢٠٠هزار‌تن آن در کشتی لنگرگاه است. او درباره موجودی برخی مخازن نیز یادآور شد: برخی مخازن گمرک و بنادر اساسا برای نگهداری کالا هستند؛ برای نمونه روغن‌خام را در مخازن نگهداری می‌کنیم و مکان نگهداری۹۰درصد از این کالا در بنادر است، از همین‌رو این مساله را نه رسوب، بلکه ذخیره استراتژیک باید نامید. رضوانیفر آمار واردات ۱۴ قلم کالای اساسی را نیز اعلام کرد و گفت: در ۴ ماهه سال‌جاری ۷میلیون و ۴۰۰هزار‌تن کالای اساسی ترخیص شدهاست و از این میزان ۲۰۰هزار‌تن ایستایی کالا وجود دارد که این مساله مبتلابه همه گمرکات است و نیز به عواملی مربوط است که به گمرک ارتباطی ندارد؛ علاوه‌بر این باید درنظر داشته باشیم و فراموش نکنیم که این واردات در چه شرایطی انجام می‌شود.
نواقص به دلیل رقابت کشورهای دیگر است
او درباره برخی مشکلات گمرکی که درباره روسیه و چین مطرح است، گفت: عمده تجارت ما با ۵کشور هند، چین، امارات، ترکیه و عراق است که با برخی از آنها معاهده‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گمرکی نیز داریم. به شکل مشخص این معاهده‌‌‌‌‌‌‌‌‌نامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با کشورهای اوراسیا منعقدشده‌است. او در مورد روسیه توضیح داد: برخی مشکلاتی که درباره روسیه وجود دارد مربوط به محموله‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی است که باید از جمهوری‌آذربایجان عبور کند و این محموله‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با مشکلاتی مواجه می‌شوند؛ عمده کالاهایی که از مرز آستاراخان خارج می‌شوند به مقصد روسیه است و گره‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی وجود دارد که اثر خود را بر بازار می‌گذارد و محدودیت‌هایی که به‌وجود می‌آید بعضا به دلیل دخالتی است که رقبای منطقه‌ای انجام می‌دهند. رضوانی فر درباره مراودات بین‌المللی، همچنین به میزبانی روسای گمرک کشورهای عضو اکو در تهران که به‌زودی انجام می‌شود، اشاره کرد و ادامه داد: روسای گمرکات کشور نیز به شکل روزانه با همتایان خود یا تماس تلفنی دارند یا ملاقات کرده و به تبادل اطلاعات می‌پردازند. او درباره میزان واردات برنج گفت: در ۲ سال‌گذشته ۲/ ۱میلیارد دلار و یک سال‌گذشته ٧٢٣میلیون دلار برنج وارد کشور شد و طی ۴ ماهه امسال در پیک دوران واردات ۵٠٩هزار‌تن برنج وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته ٣١درصد کاهش پیدا کرده‌است. رئیس‌کل گمرک با اشاره به مصوبه ممنوعیت واردات برنج در مجلس اضافه کرد: از شب ٣١ تیرماه تا روز نخست آبان ماه با هدف حمایت از تولید داخل امکان ترخیص برنج وجود ندارد و استثنائا سال‌گذشته با هدف تنظیم‌بازار این محدودیت کوتاه‌تر شد، از همین‌رو در حال‌حاضر ۶۵هزار‌تن برنج در گمرکات باقی‌مانده که تا آبان ماه امکان ترخیص آن وجود ندارد و در این شرایط باید توجه داشت که هند هم صادرات برنج را ممنوع کرده‌است؛ البته باید توجه داشت که نگهداری ۶۰هزار‌تن برنج برای این مدت همراه با مخاطراتی نیز خواهد بود. او درباره لایحه دولت برای جلوگیری از رسوب کالا توضیح داد: در مذاکرات دولت هرکس به فراخور آنچه صلاح می‌داند اظهارنظر می‌کند؛ از جمله برخی معتقدند در شرایط تحریم نپذیرفتن کالاهای بدون ثبت‌سفارش شاید مقدور نباشد، آن‌هم در شرایطی که با بخشنامههای مختلف مواجه هستیم. او تعداد بخشنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که در یک سال‌صادر شدهاست را ۴۲۱ فقره برشمرد که به این معنی است که روزانه بیش از یک بخشنامه جدید صادر شدهاست. رضوانیفر در بخشی دیگر از سخنان خود اظهار کرد: ما پیگیر این بودیم که فهرستی را که باید مطابق بودجه‌عوارض گمرکی دریافت کرد، همان ابتدای سال‌به ما بدهند، اما درباره کالاهایی که عوارض آنها از ۴ به یک کاهش یافته‌است، این فهرست در ماه دوم سال به ما اعلام شد و لیست عوارض مواد خام و نیمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌خام نیز همین‌‌‌‌‌‌‌‌‌گونه دیر به ما ابلاغ شد. در مورد دوم ما علی‌‌‌‌‌‌‌‌‌الحساب نیم‌درصد حقوق گمرکی دریافت کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم که برای بسیاری از کالاها اکنون این میزان تغییر یافته‌است؛ با این حال این قوانین بودجه‌را نمی‌شود اجرایی نکرد و ما با مشکلاتی برای دریافت آنها مواجه خواهیم بود.
ایکسری می‌خریم
رئیس‌کل گمرک ایران درباره خرید دستگاه‌های ایکسری، چه برای بررسی کامیون‌ها، چه حمل‌ونقل ریلی، چه چمدانی و چه بادی‌‌‌‌‌‌‌‌‌اسکنر نیز توضیح داد: گمرک بر اساس قوانین بالادستی تکلیف قانونی دارد که گمرکات را به‌دستگاه‌های ایکسری مجهز کند؛ علاوه‌بر این، دستگاه‌های ایکسری باید تولید داخل و دانش‌‌‌‌‌‌‌‌‌بنیان باشند و تاکید رئیس‌‌‌‌‌‌‌‌‌جمهور نیز بر همین مساله است. او ادامه داد: هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌زمان باید کیفیت تصویر و توان‌‌‌‌‌‌‌‌‌سنجی را نیز لحاظ کنیم، از همین‌رو دولت قرارداد ۵۰دستگاه سیستم چمدانی را منعقد کرده‌است و برای ۲۵ دستگاه نیز اکنون مناقصه در حال انجام است و همه نیز تولید داخل است و ۹ دستگاه را نیز با ترک تشریفات برای اربعین خریداری کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم. او در توضیح این مطلب ادامه داد: البته باید توجه داشت که ۲۸درصد از مبادلات ما از هرمزگان و بندر شهیدرجایی انجام می‌گیرد که مجهز به‌دستگاه ایکسری هستند و در کلیت وضعیت نامطلوبی در این زمینه نداریم.
او در پاسخ به سوالی درباره میانگین مدت زمان ایستایی کالاهای دارویی در گمرکات گفت: دولت درباره بحث دارو نهایت تسهیلگری را داشته به‌طوری‌که حقوق ورودی دارو و تجهیزات پزشکی و ماشین‌آلات خطوط تولید دارو را از ۴ به یک کاهش داده و هرچند بخشی از درآمد دولت از دست رفت، اما بخش دارویی برای دولت حائزاهمیت بود. رئیس‌کل گمرک ایران ادامه داد: همچنین سود بازرگانی بخش دارو صفر یا حداکثر ٢درصد است و علاوه‌بر آن ارزش‌افزوده این بخش صفر شدهاست و با دستور شورای‌عالی امنیت ملی شرکت‌های دارویی مجاز هستند که با حداقل اسناد دارو را ترخیص کنند و حمل یکسره دارو را به اجرا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسانیم و انبار اختصاصی برای دارو درنظر گرفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم. او با بیان اینکه مدت میانگین ترخیص دارو و تجهیزات پزشکی از زمان اظهار تا ترخیص کمتر از یک هفته است و در صورت انجام تمام مراحل امکان ترخیص یکسره هم وجود دارد، گفت: همین الان ٧٢مورد در بخش دارو و ١۶۵مورد در بخش تجهیزات دارویی و پزشکی با ارز ۲۸هزار و۵۰۰تومان اظهار شده اما صاحب‌کالا آن را ترخیص نمی‌کند. این عدم‌ترخیص چند علت دارد؛ اعم از چانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌زنی برای قیمت، چانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌زنی با شرکت‌های پخش و کمبود نقدینگی صاحب‌بار که این موضوعات ارتباطی با گمرک ندارد. او درباره ارزش کلی صادرات ایران، کاهش ارزش آن را به افت قیمت کالاهای پتروشیمی نسبت داد و این محصولات را دارای بیشترین نقش در افت ارزش صادراتی دانست و تصریح کرد: با این وجود آمار ۱۴، ۱۵ روز اخیر نشان می‌دهد که در این زمینه بهبود حاصل شدهاست؛ علاوه‌بر این باید یادآوری کرد این آمار بدون درنظر گرفتن صادرات نفت است و اگر آمار نفت به آن اضافه شود و همچنین صادرات برق را در حساب صادرات غیرنفتی درنظر بگیریم تراز تجاری کشور مثبت است. رئیس‌کل گمرک درباره اینکه برای تصدی وزارت بازرگانی با او صحبت شدهاست یا نه، این مساله را شایعه دانست و تکذیب کرد. او همچنین به مشکلات قضایی اشاره کرد و گفت: بسیاری به دلیل شکایات و توقیف قضایی است که در حال مکاتبه با قوه‌قضائیه هستیم که اگر قرار است ورود کالایی متوقف شود این توقف در گمرک نباشد؛ چراکه این کار مثل این است که به هنگام جریمه یک خودرو آن را درمیان بزرگراه متوقف کنیم. رضوانیفر مهم‌ترین مساله برای گمرک را هوشمندسازی عملیات گمرکی خواند و تنها راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌حل آن را تاسیس گمرک دیجیتال دانست و بیان کرد: از همین‌رو من بخش عمده وقتم را صرف همین کار می‌کنم که بتوانیم یک سامانه جامع گمرکی داشته باشیم؛ باید درنظر داشت که گمرک سومین منبع درآمد دولت است و به کنترل تورم کمک می‌کند.
منبع: دنیای اقتصاد
مطالب مرتبط
