«دنیای‌اقتصاد» در یکی از گزارش‌ها به ماجرای شرکت‌های دودفتری می‌پردازد. البته این یک وجه ماجرا است، وجه دیگر این است که سیاستگذار باید فضایی به‌وجود آورد که بنگاه‌ها منفعت پرداخت مالیات را درک کنند و محل مخارج مالیاتی برای مؤدیان مشخص شود. علاوه بر این در گزارشی دیگر، آخرین عملکرد مالیاتی در پایان سال گذشته و ابتدای سال جاری مورد بررسی قرار گرفت.
سازمان امور مالیاتی گزارش عملکرد خود در سال۱۴۰۲ را به‌روز و از عملکرد فروردین‌ماه۱۴۰۳ رونمایی کرد. بر این اساس، مالیات‌های وصول‌شده در سال۱۴۰۲ به حدود ۸۰۶هزار میلیارد تومان بالغ شده است که با توجه به عدد ۸۳۸هزار میلیارد تومانی قانون بودجه ۱۴۰۲، از تحقق ۹۶.۱درصدی درآمدهای مالیاتی حکایت دارد. در فروردین‌ماه نیز درآمدهای مالیاتی وصول‌شده از ۵۶هزار میلیارد تومان عبور کرد.

بررسی دقیق‌تر مالیات‌های دریافت‌شده در سال۱۴۰۲ نشان می‌دهد که مالیات اشخاص حقوقی به ۳۱۳هزار میلیارد تومان رسیده و مالیات بر درآمد نیز از سطح ۱۴۲هزار میلیارد تومان عبور کرد. مالیات بر ثروت نیز به ۲۸هزار میلیارد تومان رسید تا مجموع مالیات‌های مستقیم از ۴۸۴هزار میلیارد تومان عبور کند. به این ترتیب ۶۰درصد درآمدهای مالیاتی به مالیات‌های مستقیم اختصاص دارد. در نهایت مالیات بر کالاها و خدمات نیز در ۱۲ماه سال۱۴۰۲ به ۳۲۱هزار میلیارد تومان رسید تا پازل مالیاتی سال۱۴۰۲ تکمیل شود.

سازمان امور مالیاتی، گزارش مالیات محقق‌شده در سال۱۴۰۲ را منتشر کرد و به این ترتیب پرونده عملکرد مالیاتی در قانون بودجه۱۴۰۲ را بست. بر این اساس بیش از ۹۶درصد از درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی‌شده در قانون بودجه محقق شد که جزئیات آن در این گزارش تشریح می‌شود. از سوی دیگر، آمارهای مالیاتی فروردین‌ماه نشان می‌‎دهد که مالیات وصول‌شده در اولین ماه سال جدید از سطح ۵۶هزار میلیارد تومان عبور کرده است.

جزئیات مالیات‌های مستقیم
بررسی آمارهای ۱۲ماه نشان می‌دهد که ۶۰درصد از کل مالیات‌های وصول‌شده در سال۱۴۰۲ مربوط به مالیات‌های مستقیم است. این بخش شامل سه گروه مالیات اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمدها و مالیات بر ثروت می‌شود. در مجموع بیش از ۴۵۶هزار میلیارد تومان مالیات مستقیم در قانون بودجه سال۱۴۰۲ در نظر گرفته شده بود؛ اما مالیات محقق‌شده از این عدد فراتر رفت و به بیش از ۴۸۴هزار میلیارد تومان رسید. بر این اساس میزان تحقق مالیات‌های مستقیم از ۱۰۶درصد فراتر رفت تا سهم این بخش از درآمدهای مالیاتی دولت در سال۱۴۰۲ به بیش از ۶۰درصد برسد.

اشخاص حقوقی غیر دولتی در صدر
بررسی دقیق‌تر مالیات اشخاص حقوقی نشان می‌دهد که عمده درآمدهای این بخش به مالیات اشخاص حقوقی غیر دولتی تعلق دارد. بر این اساس، از کل ۲۹۶هزار میلیارد تومان مالیات در نظر گرفته‌شده در قانون بودجه، ۲۵۸هزار میلیارد تومان آن به این گروه تعلق دارد. از این مقدار، بیش از ۲۵۵هزار میلیارد تومان محقق شده است که عملکرد ۹۹درصدی این بخش را نشان می‌دهد.

مالیات بر عملکرد شرکت‌های دولتی دومین بخش قابل‌‎توجه این بخش است که در قانون بودجه ۲۰.۵هزارمیلیارد تومان مالیات برای آن پیش‌بینی شده که در عمل ۲۱.۶هزار میلیارد تومان محقق شده و عملکرد حدودا ۱۲۰درصدی را از خود بر جای گذاشته است. در مجموع ۳۱۳هزار میلیارد تومان مقدار محقق‌شده مالیات اشخاص حقوقی است که از تحقق ۱۰۵.۸درصدی آن خبر می‌دهد.

مالیات بر درآمد، فراتر از انتظار
درحالی‌که در قانون بودجه مالیات بر درآمد معادل ۱۲۲هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود، آمارهای منتشرشده نشان می‎دهد مقدار محقق‌شده مالیات بر درآمد در سال۱۴۰۲ از سطح ۱۴۲هزار میلیارد تومان عبور کرده است که از تحقق ۱۱۶.۳درصدی آن حکایت دارد.

بررسی جزئیات این بخش نشان می‌دهد مالیات حقوق کارکنان بخش خصوصی بیشترین مقدار تحقق را داشته و عملکرد ۱۲۵.۲درصدی را بر جای گذاشته است. مالیات بر مشاغل نیز بخش دیگری است که عملکرد بالایی را برجای گذاشته و مقدار محقق‌شده آن در سال۱۴۰۲ به ۱۲۵درصد رسیده است.

ناکامی در مالیات از ثروت
در میان بخش‌های اصلی مالیات‌های مستقیم، مالیات بر ثروت بدترین عملکرد را داشته است. بر این اساس، درحالی‌که ۳۷.۶هزار میلیارد تومان مالیات بر ثروت در قانون بودجه در نظر گرفته شده بود، ۲۸.۷تومان مالیات بر ثروت محقق شد. بر این اساس عملکرد سازمان مالیاتی در این بخش به ۷۶.۲درصد می‌رسد. یکی از شکست‌های بزرگ سازمان مالیاتی در این بخش به مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه و واحدهای مسکونی گران‌قیمت بازمی‌گردد.

بر این اساس، میزان تحقق مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه تنها ۰.۳درصد بوده و در بخش واحدهای مسکونی گران‌قیمت تنها ۱۴.۵درصد محقق شده است. این در حالی است که مالیات بر کالاها و خدمات در بودجه۱۴۰۲ معادل ۲۵۲.۹ در نظر گرفته شده بود، عملکرد این بخش به بیش از ۳۲۱هزار میلیارد تومان رسید و میزان تحقق ۱۲۷درصدی را به ثبت رساند.
منبع: دنیای اقتصاد