این نرخ رشد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ثبت شده، تنها یک شاخص آماری نیست، بلکه بازتابی از یک «بحران معیشتی» است که زندگی روزمره میلیون‌ها خانواده ایرانی را تحت تأثیر مستقیم قرار داده است.

واکاوی چهاربعدی یک شتاب قیمتی
به گزارش اقتصادنامه، بررسی جزئیات این گزارش، چهار عامل کلیدی را به عنوان پیشران‌های اصلی این تورم شناسایی می‌کند:

ویژگی ذاتی کالاهای اساسی: کالاهایی مانند نان، برنج و روغن، با «کشش قیمتی تقاضای پایین» مواجهند؛ به این معنا که خانوارها حتی با وجود افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها، قادر به حذف یا کاهش چشمگیر مصرف آنها نیستند. این ویژگی، این گروه را به یک «پیشران قدرتمند تورم» تبدیل کرده است. به عنوان مثال، افزایش ۹۴.۳ درصدی قیمت نان و غلات به وضوح نشان می‌دهد که سهم هزینه‌های خوراک از سبد درآمدی خانوارها، به‌ویژه در قشرهای کم‌درآمد، به طور بی‌سابقه‌ای در حال افزایش است.

اثر دومینویی در زنجیره تأمین : شواهد حاکی از آن است که افزایش قیمت حامل‌های انرژی، نهاده‌های دامی و سایر عوامل تولید، هزینه‌های تمام‌شده در بخش کشاورزی و دامپروری را به طور متوالی بالا برده است. این افزایش هزینه‌ها در نهایت به شکل «تورم انتقالی» به دوش مصرف‌کننده نهایی گذاشته شده است. رشد ۱۱ درصدی قیمت گوشت و مرغ تنها در یک ماه گذشته، نمونه‌ای بارز از همین اثر دومینویی و زنجیره‌ای است.

فرسایش سبد مصرفی و تهدید سلامت : وقتی تورم نقطه‌به‌نقطه میوه‌ها به ۷۷.۲ درصد و سبزیجات به ۶۸.۵ درصد می‌رسد، خانوارها ناگزیر به «تنوع‌زدایی اجباری» از سبد خرید خود روی می‌آورند. این تغییر تنها به معنای کاهش سطح رفاه نیست، بلکه هشداری جدی درباره «کاهش دسترسی به ریزمغذی‌های اساسی» و پیامدهای منفی آن بر سلامت جامعه در بلندمدت است.

شکاف روزافزون دخل و خرج: ثبت تورم ماهانه ۳.۸ درصدی در شهریور-که معادل نرخ سالانه بسیار بالایی است-به خوبی نشان می‌دهد که سرعت افزایش قیمت‌ها به مراتب از توانایی رشد درآمدها پیشی گرفته است. این پدیده به «کاهش مستمر قدرت خرید» و عمیق‌تر شدن شکاف معیشتی دامن زده و تورم خوراکی‌ها را به یک «بار اقتصادی نامتوازن» تبدیل کرده که بیشترین ضربه را به اقشار آسیب‌پذیر جامعه وارد می‌کند.

تورم سفره، زنگ خطر اقتصاد
کارشناسان اقتصادی تأکید می‌کنند که رخدادهای شهریور ۱۴۰۴ را نمی‌توان صرفاً یک نوسان مقطعی دانست. این آمارها حاکی از «چالش‌های ساختاری عمیق» در نظام تولید، توزیع و حمایت از کالاهای اساسی است.
به نظر می‌رسد تا زمانی که عوامل ریشه‌ای این بحران -از جمله «ناترازی در نظام حمایتی»، «اثرپذیری از نوسانات نرخ ارز» و «ناهماهنگی در زنجیره تأمین نهاده‌ها»-به صورت بنیادی و کارشناسی مورد توجه و اصلاح قرار نگیرد، تورم بخش خوراکی‌ها کماکان به عنوان موتور محرک تورم کل عمل خواهد کرد و «پایداری اقتصادی و امنیت غذایی» کشور را با چالش‌های فزاینده‌ای مواجه خواهد ساخت.