به گزارش اقتصادنامه، بهرام صادقی با بیان این‌که امروزه حدود ۱۰۰ کانی در شمار سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی قرار می‌گیرند، افزود: ایران با وجود پیشینه تاریخی و توانمندی طبیعی و نیز وجود نیروی عظیم قشر جوان در این زمینه دچار یک عقب‌افتادگی مزمن و غفلت تاریخی است.
وی گفت: ارزش افزوده حاصل از فرآوری گوهرها بسیار زیاد بوده و حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ درصد برآورد می‌شود و ارزش تولید و تجارت جهانی سنگ‌های قیمتی بر اساس اطلاعات منابع خارجی به بیش از ۱۰۰۰ میلیارد دلار می‌رسد، اما سهم کشورمان در این تجارت پرسود رقم ۰.۰۰۲ برآورد شده، درحالی که بررسی‌ها نشان می‌دهد، تجارت سنگ‌های قیمتی پس از تجارت اسلحه و موادمخدر سومین تجارت پرسود جهان محسوب می‌شود.
این کارشناس سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی با تاکید بر این‌که فرآوری صحیح به روش‌های مکانیزه و جدید بر روی اینگونه سنگ‌ها باعث ارزش افزوده بسیاری می‌شود، خاطرنشان کرد: علاوه بر آن می‌تواند نقش اساسی در ایجاد اشتغال نیز ایفا کند و از سویی نرخ سرمایه‌گذاری سرانه اشتغال در این بخش بسیار کمتر از بخش‌های دیگر صنعتی و حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد آنهاست و از سوی دیگر فضا برای ایجاد اشتغال چهار تا پنج متر مربع برای هر نفر است.
به گفته وی، کارشناسان بر این باورند که ارزش‌افزوده سنگ‌های قیمتی فرآوری شده تا ۷۰۰ درصد قیمت سنگ‌خام و سنگ‌های نیمه‌قیمتی تا ۳۰۰ درصد قیمت سنگ‌خام آنهاست و این آمار و ارقام، ضرورت توسعه تراش گوهر سنگ‌ها و فرآوری آنها را آشکار می‌سازد.
اقلام سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی
صادقی با بیان این‌که سنگ‌های کهربا، آمیتیست، مرجان، الماس، زمرد، گارنت، ژاد، ژاسپر، لاپیس، لازولی، مروارید در کوهی، یاقوت قرمز، سرپانتین و فیروزه برای جواهرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، تصریح کرد: این سنگ‌ها نمایانگر میزان ثروت و جایگاه اجتماعی دارنده آن محسوب می‌شود و از حدود پنج هزار نمونه کانی فقط ۱۰۰ نمونه به عنوان گوهر مورد استفاده قرارمی‌گیرند.
به گفته مدیر موزه علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور بقیه سنگ‌های گرانبها در مجموعه سنگ‌های نیمه‌قیمتی قرار داده شده‌اند و این سنگ‌ها بیشتر از جنس کوارتز هستند و شامل عقیق، کهربا، آمتیست، آکوامارین، سنگ دلربا یا آونتورین، سنگ یمانی، کریزوکولا، سیترین، گارنت (یاقوت سیلان)، هماتیت، یشم، جاسپر، کهربای سیاه، کونزایت، لاجورد، مالاکیت، سنگ قمر، ابسیدین، اُنیکس (عقیق سیاه)، زبرجد، رودونیت، سنگ خورشیدی، چشم ببر، تانزانیت، توپاز، فیروزه، تورمالین هستند و علاوه بر این‌ها بسیاری از سنگ‌های نیمه‌قیمتی دیگر هم وجود دارند که در صنعت ساخت جواهرات و اشیای زینتی مورد استقبال قرار دارند.
ایران و جایگاه جهانی در گوهر سنگ‌ها
این کارشناس صنعت سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی با بیان این‌که آمارها نشان می‌دهند ارزش صادرات سنگ‌های قیمتی ایران سالیانه حدود ۵۰۰ میلیون دلار است، گفت: در واقع صادرات به شکل خام‌فروشی است و در عین حال در بین کشورهای آسیایی هیچ کشوری به قدمت ایران نمی‌توان یافت که تاریخ ۶ هزار ساله در طلا و جواهرسازی داشته باشد.
صادقی با تصریح این‌که اکنون ایران در رتبه پنجاهم جهان در فناوری سنگ‌های قیمتی قرار دارد و با وجود منابع غنی در این تجارت جهانی به اندازه کافی فعال نیست، افزود: مرور تاریخچه صنعت طلا و جواهر نشان می‌دهد ایرانیان سالیان طولانی فعالان شاخص این صنعت و از صادرکنندگان تولیدات این بخش بوده‌اند؛ اما به دلیل توجه نشدن به بازارهای صادراتی و ارائه ندادن طرح‌های نوین، کشورهای دیگر ایران را بازار هدف خود قرار داده‌اند و جایگاه خود در صادرات این بخش را از دست داده‌ایم.
واقعیتی که کارشناسان و دست‌اندرکاران گوهر سنگ ها برآن تکیه دارند، صدور خام سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی کشور به خارج، صدور ثروت ملی است که باید برخورد با این پدیده تشدید شود.
کشورهایی مانند هند، تایلند و چین با بهره‌گیری از سـنگ‌های خام صـادراتی کشـورهایی مانند ایران علاوه بر ایجاد اشـتغال وسـیع در جامعه خود، منابع ارزی قابل توجهی را با فرآوری و تراش این نوع سنگ‌ها جذب می‌کنند.
بررسی‌های رسانه‌ای نشان از نبود تولی‌گری در حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی است، وزارت صنعت، معدن و تجارت به دلیل کثرت مشغولیات به ویژه دغدغه تامین کالاهای اساسی مردم ظرف یک دهه گذشته که از عمر ادغام وزارت صنایع و معادن با بازرگانی سپری می‌شود، اصولا به این بخش در حد ایجاد یک شاخه در معاونت امور معادن و صنایع معدنی هم توجه نداشته و هیچ مرجعیت آماری به روز از میزان تولید، صادرات، اشتغال‌و... در این بخش وجود ندارد و کوتاه زمانی است که سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران(یمیدرو) آستین همت بالا زده و تا به چه دستاوردی برسد به زمان نیاز دارد.
شایان ذکر است، عمده صادرات سنگ‌های نیمه‌قیمتی کشور به شکل خام به ویژه فیروزه نیشابور در اندازه‌های سالانه چند صد کیلوگرم و به شکل قاچاق است که واردات و صادرات آن جایی ثبت و ضبط نمی‌شود.
آمارهای غیرواقعی اعم از ذخایر، استخراج، فرآوری، صادرات و ارزش تجاری سنگ‌های نیمه قیمتی از مهمترین موانع برای برنامه‌ریزی در این بخش است که انتظار می‌رود سازمان‌هایی مانند گمرک ضمن ارتقای دانش و آگاهی کارشناسان خود در این بخش با بهره‌گیری از تخصص بخش مربوطه در وزارت صنعت، معدن و تجارت در زمینه ورود و خروج این نوع سنگ‌ها سامانه اطلاعاتی خوبی را شکل دهد و زمینه برنامه‌ریزی لازم در این بخش باشد.
واقعیت اینکه، موانع تحریم در عرصه‌های مختلف، رویکردهای جدیدی برای تولیدات داخلی فراهم ساخته و صنعت سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی یکی از زمینه‌های مناسبی است که ضمن توجه به ثروت ملی کشور، ابزاری برای ارزآوری و در عین حال توسعه اشتغال محسوب می‌شود.