از تعداد ابررایانه گرفته تا ثبت اختراع و از داشتن سهم از ۲۰ غول اول اینترنتی گرفته تا میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر چین که حالا به آمریکا رسیده است. مهم‌ترین الگوی چین برای مبارزه در زمین این رقیب بزرگ، خود آمریکا بوده است. اکنون از هر ۵ فارغ‌التحصیل چینی در آمریکا چهارنفر به کشورشان بازمی‌گردند. میزان سرمایه‌گذاری چین در صنایع کلیدی چون هوش مصنوعی از خود رقیب هم بالاتر رفته و روند الگو گرفتن و کپی کردن معکوس شده است؛ به‌طوری‌که این شرکت‌های آمریکایی هستند که از رقبای چینی‌شان تقلید می‌کنند. اپلیکیشن‌های چینی در آمریکا محبوب‌تر می‌شوند و دیگر، سیلیکون‌ولی به تنهایی مهد نوآوری جهان نیست.

درحالی‌که طی چند سال اخیر جنگ تجاری گسترده‌ای بین چین و آمریکا وجود داشته اما در پشت صحنه یک رقابت فناوری نیز درحال پیشرفت بوده است. دو طرف به خوبی می‌دانسته‌اند که به‌دست آوردن برتری در این رقابت فناوری مزایای گسترده تجاری و امنیت ملی خواهد داشت. طی چند سال گذشته غول‌های فناوری توانسته‌‌اند دنیا را تکان دهند اما به‌نظر می‌رسد به دورانی رسیده‌ایم که از جذابیت آنها کاسته شده است. برخی معتقدند رسانه‌های اجتماعی و برخی غول‌های سیلیکون‌ولی دیگر حرف تازه‌ای ندارند اما شرکت‌های تازه‌ای درحال ظهور هستند که به‌نظر می‌رسد می‌توانند جای آنها را پر کنند اما نه در سیلیکون‌ولی بلکه در چین.

چین با یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت نشان داده است توانایی رقابت با غول‌های آمریکایی را دارد و رقابت را در حوزه‌های مختلف فشرده کرده است. چین ممکن است محل زندگی نوابغ رایانه‌ای نباشد اما دارای توانایی‌ها و پتانسیل‌هایی است که باعث پیشرفت آنها خواهد شد. در سال ۲۰۰۱ چین هیچ‌یک از ۵۰۰ ابررایانه‌ سریع جهان را در اختیار نداشت. در سال ۲۰۱۹ اما ۲۱۹ ابررایانه سریع جهان در چین قرار دارند و ۱۱۶ ابررایانه در آمریکاست! تمام ابررایانه‌های چینی با پردازنده‌های ساخت کشور خودشان تجهیز شده‌اند. چینی‌ها اخیرا توانسته‌اند با تولید تراشه‌های ۷ نانومتری به موفقیت جدیدی در این عرصه دست پیدا کنند. این دستاورد گام بزرگی به جلو در زمینه تولید تراشه‌های داخلی چین برای جذب مشتریان از سایر نقاط دنیا است. چین به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار نیمه هادی در جهان شناخته می‌شود و کماکان در حال جذب بهترین استعدادها در جهت تقویت تولید تراشه‌های قدرتمند است. گلدمن‌ساکس ۲ ژوئن ۲۰۲۰ پیش‎بینی کرده بود چین ممکن است تا سال ۲۰۲۳ قادر به تولید تراشه‌های ۷ نانومتری شود که این اتفاق خیلی زودتر از آن به حقیقت پیوست. شاید همین موضوع باعث شده شرکت اینتل آمریکا اعلام کند احتمال منصرف شدن از ساخت این تراشه‌ها را مدنظر قرار می‌دهد.

چین سرزمین اتفاق‌های تازه است و سرعت تحولات در آن بسیار زیاد است و هر روزه اختراعات زیادی ثبت می‌شود و همین مساله اضطراب و نگرانی سیلیکون‌ولی را موجب شده است. براساس آمار سازمان جهانی مالکیت معنوی در سال ۲۰۱۹، تعداد ثبت حق اختراع در چین ۵۸ هزار و ۹۹۰ و در کشور رقیب ۵۷هزار و ۸۴۰ بوده است. این برای اولین بار از سال ۱۹۷۸ است که آمریکا موفق به ثبت بیشترین تعداد حق اختراع نشد. نکته جالب توجه این است که شرکت هوآوی برای سومین سال متوالی توانست ۴ هزار و ۱۴۴ حق ثبت را در مقابل شرکت مطرح کوالکام در آمریکا با ۲ هزار و ۱۲۱ از آن خود کند.

چین در دهه گذشته بسیار قدرتمند شده است. آنها پیشرفت و دانش علم و فناوری را هسته اصلی استراتژی و توسعه خود قرار داده‌اند. برخی رسانه‌ها ادعا کرده‌اند که حتی چین به‌دنبال این است که بتواند زبان انگلیسی را به‌عنوان زبان اول کشور خود برگزیند. پنج سال پیش از بین ۲۰ شرکت ارزشمند اینترنتی جهان، فقط دو شرکت چینی بودند اما امروزه این تعداد به هفت شرکت رسیده است. تا اواخر سال ۲۰۱۹ چین دارای ۲۰۶ استارت‌آپ خصوصی بوده است که بیش از یک میلیارد دلار ارزش داشتند. برترین استارت‌آپ تشخیص صدا نیز با ۷۰۰ میلیون کاربر در چین واقع شده است. این تعداد تقریبا دو برابر بیشتر از سیری اپل است که ۳۷۵ میلیون کاربر دارد.

چینی‌ها حالا سکوهای اول رقابت‌های نوآوری و علمی را هم در اختیار دارند. در مسابقات بین‌المللی روباتیک هوایی، طولانی‌ترین مسابقه روباتیک دانشگاهی جهان، سه نفر برتر چینی بودند. در معتبرترین مسابقه علوم کامپیوتر دانش‌آموزان دبیرستان، المپیاد بین‌المللی انفورماتیک، چینی‌ها ۸۴ مدال طلا و آمریکایی‌ها ۵۲ مدال کسب کردند. دستیابی به این موفقیت در این مسابقات بیانگر سرمایه‌گذاری است که این کشور در پرورش استعدادها انجام داده است. از دیگر سرمایه‌گذاری‌های مهم چین می‌توان به تخصیص ۲/ ۲درصد از تولید ناخالص داخلی (۴۹۶ میلیارد دلار) برای تحقیق و توسعه اشاره کرد. در مقابل این رقم برای آمریکایی‌ها برابر با ۵۴۹ میلیارد دلار است. نرخ رشد مرکب سالانه در چین بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ بیش از ۱۷درصد و برای آمریکا ۳/ ۴درصد بوده است. در سال ۲۰۱۸ سرمایه‌گذاری خطرپذیر چین به ۱۰۰ میلیارد دلار رسید و در آمریکا این مبلغ ۱۳۰ میلیارد دلار بوده است.

بازگشت نخبگان

پس از بحران مالی جهانی ۲۰۰۸ تعداد قابل‌توجهی از مهندسان و کارآفرینان چینی از سیلیکون‌ولی به کشورشان بازگشتند. این گروه نقش مهمی در رشد شرکت‌های فناوری چین داشتند. هم اکنون از هر ۱۰ دکترای علوم کامپیوتر در دانشگاه‌های ایالات‌متحده، یک نفر آمریکایی و دو نفر چینی هستند. در سه دهه گذشته از ۲۰ دانشجوی چینی که در خارج از کشور تحصیل می‌کردند فقط یک نفر از آنها به کشور خود بازمی‌گشت، اکنون از ۵ نفر ۴ نفر از آنها به چین برمی‌گردند. در سال ۲۰۱۶ چین ۷/ ۴ میلیون فارغ‌التحصیل رشته‌های علوم فناوری، مهندسی و ریاضیات داشت درحالی‌که در مقابل ایالات‌متحده ۵۶۸هزار فارغ‌التحصیل داشت. این کشور تعداد زیادی پروژه فناوری‌های بزرگ دارد و دارای یک طرح ۱۵ ساله به نام استانداردهای ۲۰۳۵ چین است که در جهت تعیین استانداردهای جهانی برای فناوری‌های آینده است و بیشتر اهداف خود را روی توسعه تکنولوژی ۵G، هوش مصنوعی، اتومبیل‌های برقی، شبکه‌های نسل جدید (NGN)، ارتباطات از راه دور و روبات‌های پیشرفته متمرکز کرده است. سایر بخش‌ها نیز شامل فناوری‌های کشاورزی، مهندسی هوافضا، زیرساخت‌های راه‌آهن سریع‌السیر، مواد مصنوعی و برخی رشته‌های پزشکی است.

میدان نبرد هوش مصنوعی

در طرح ۱۵ ساله، چین را باید به‌عنوان رهبر جهانی در زمینه هوش مصنوعی بدانیم. نکته‌ای که ایلان ماسک هم به آن اشاره کرده است. او می‌گوید، اقدامات چین در زمینه فناوری و هوش مصنوعی در آینده می‌تواند تاثیری عظیم و نه چندان جالب در اقتصاد آمریکا بگذارد.

هوش مصنوعی در چین به سرعت درحال رشد است. تا چند سال قبل مدیران شرکت‌های مهم مانند گوگل و فیس‌بوک و آمازون، شرکت‌های چینی را در رده‌های پایین‌تر از خود می‌دیدند اما به‌نظر می‎رسد امروزه همه چیز تغییر کرده است.

بسیاری معتقدند خواه ناخواه جنگ آینده مبتنی بر هوش مصنوعی خواهد بود. اخیرا مارک اسپر وزیر دفاع سابق آمریکا در کنفرانس کمیسیون امنیت ملی در مورد هوش مصنوعی خاطرنشان کرد: «پیشرفت در هوش مصنوعی می‌تواند شکل جنگ‌ها را برای نسل‌های بعد تغییر دهد و کشوری که بتواند از AI به خوبی استفاده کند، برای سال‌ها می‌توان آنها را پیروز دانست.»

چین با چهار برابر جمعیت نسبت به ایالات‌متحده، بزرگ‌ترین بازار داخلی برای کاربردهای AI را دارد. اخیرا آمریکایی‌ها کنگره‌ای را به نام کمیسیون امنیت ملی هوش مصنوعی با ریاست اریک اشمیت (مدیرعامل سابق گوگل) و رابرت ورک (قائم مقام سابق وزارت دفاع) تاسیس کرده‌اند که ماموریت آن، اطمینان از امنیت ملی آمریکا و استفاده از ابزار لازم به‌ویژه هوش مصنوعی برای حفظ قدرت و رهبری جهانی است.

بازیگران تازه‌نفس

چین با سرعت هرچه تمام‌ حرکت می‌کند. شاید داستان‌هایی را در مورد سرعت کار شرکت‌های ساختمانی این کشور شنیده باشید. به‌طور مثال ساخت یک آسمان‌خراش ۵۷ طبقه در ۱۹ روز کاری در سال ۲۰۱۵.چین زمانی به تقلید معروف بود و هر آنچه در سیلیکون‌ولی بود بلافاصله آن را کپی کرده و ادعا داشتند که می‌خواهند فیس‌بوک و توییتر بومی را راه‌اندازی کنند و اما امروزه به گفته کارشناسان، فیس‌بوک درحال تقلید از وی‌چت است. وی‎چت در سال ۲۰۱۱ وارد بازار شد و یک میلیارد کاربر در کشور خودش دارد و تخمین زده می‌شود کاربران خارج از کشور آن نیز به ده‌ها میلیون نفر رسیده باشد. امروزه دیگر آن را به‌عنوان یک پیام‌رسان نباید شناخت و بیشتر شبیه به یک سیستم عامل عمل می‌کند تا یک اپلیکیشن. کاربران در وی‌چت تمام کارهایشان را در این برنامه انجام می‌دهند و وی‌چت از طریق کارمزدها درآمدزایی می‌کند و هدف آن این است که کاربران بتوانند هر کاری را دوست دارند در این برنامه انجام دهند بدون اینکه از این برنامه خارج شوند. کارهایی مانند خرید بلیت سینما و یافتن بیمارستان‌ها. اما فیس‌بوک فقط از تبلیغات درآمدزایی می‌کند و کاربران نمی‌توانند همه‌ کارها را با فیس‌بوک انجام دهند. بنابراین می‌توان گفت وی‌چت چند قدم از فیس‌بوک جلوتر است.

یکی دیگر از غول‌های فناوری که رقیب سرسختی برای شرکت‎های مطرح آمریکایی است و مارک پمپئو این شرکت را بازوی دولت چین می‌نامد، هوآوی است. هوآوی بیش از ۲۰ سال است که در بریتانیا فعالیت دارد و قصد داشت بخشی از شبکه ۵G را در آنجا به‌دست بگیرد اما دولت مشارکت این شرکت را نپذیرفت. در آینده تمام زیرساخت‌ها، اقتصادها و به نوعی کل زندگی بشر وابسته به کامپیوترهایی خواهد بود که از طریق شبکه ۵G به هم متصل هستند و اگر کسی بخواهد ناگهان این شبکه را از کار بیندازد، تکلیف چیست؟

در سال ۲۰۱۲ این شرکت توانست از نزدیک‌ترین رقیب خود شرکت تلفنی اریکسون سوئد پیشی بگیرد و به بزرگ‌ترین تامین‌کننده تجهیزات مخابراتی در جهان و در سال ۲۰۱۹ نیز پس از سامسونگ به دومین سازنده بزرگ تلفن تبدیل شود.

مقر هوآوی به قدری بزرگ است که کارمندان برای رفت و آمد به یک ساختمان دیگر باید از قطار استفاده کنند و هرکدام از ساختمان‌های بنا شده برای شرکت بر مبنای طرح‌های یکی از شهرهای اروپایی است. حدود ۱۸۰ هزار نفر در هوآوی فعالیت دارند و درآمد ناخالص سال ۲۰۱۹ آن، بالغ بر ۱۰۰ میلیارد دلار بوده است. این شرکت سالانه بین ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد دلار در زمینه تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری می‌کند. بزرگ‌ترین معضل برای شرکت‌ هوآوی این است که آمریکا قصد دارد به‌شدت با آنها برخورد کند و آنها را دشمن خود و متهم به جاسوسی سایبری می‌داند، زیرا معتقد هستند دولت چین از هوآوی برای مقاصد سیاسی و خرابکاری استفاده می‌کند.

اپلیکیشن‌های اجتماعی در چین وارد مرحله جدیدی شده‌اند، شاید اینجا حوزه‌ای باشد که آنها هنوز از رقبای غربی پیشی نگرفته‌اند، اما در جهات تازه‌ای پیش می‌روند مانند اپلیکیشن تیک‌تاک که محبوبیت فراوانی در اروپا و کشورهای آمریکایی به‌دست آورده است. دولت آمریکا این برنامه را تهدید جدی برای کاربران آمریکایی می‌داند.

در آوریل ۲۰۲۰ تعداد دانلود تیک تاک از ۲میلیارد نیز عبور کرد که ۱۶۵ میلیون آن از سوی آمریکایی‌ها بوده است. خیلی‌ها در سیلیکون‌ولی نگران تعداد کاربران تیک‌تاک هستند و معتقدند دنیای غرب هم با توجه به کشوری که این شرکت در آن ثبت شده، باید نگران باشند. با وجود مخالفت‌ها و چالش‌های دولت آمریکا در برابر این اپلیکیشن چینی، حتی برخی سیاستمداران آمریکایی نیز از آن برای تبلیغات استفاده کردند. از نمونه آن می‎توان به سابرینا هاکی نامزد سابق کاندیداتوری کنگره آمریکا و نقش پررنگ تیک‌تاک در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ این کشور اشاره کرد. حالا قدرت سیاسی تیک‌تاک توجهات را به خود جلب کرده است.

آنچه تیک تاک را موفق کرده ترکیبی از ویدئوهای کوتاه و جذاب است که توانست کاربران جوان زیادی را به خود جذب کند به‌طوری‌که حدود دوسوم کاربران آن زیر ۳۰ سال هستند. همین امر باعث شد کاربران از تیک‌تاک به‌عنوان ابزاری سیاسی بهره ببرند. هرچند تیک‌تاک سال گذشته تبلیغات سیاسی را ممنوع کرد اما محتوای آن بیشتر به سمت سیاسی شدن می‌رود. برخی کاربران ادعا کرده‌اند برهم زدن برنامه انتخاباتی دونالد ترامپ در تولسا کار آنها و از طریق تیک‌تاک بوده است. به این ترتیب که آنها می‌دانستند نمی‌خواهند به برنامه او بروند اما تعداد بسیار زیادی از صندلی‌ها را رزرو کرده بودند. آمریکایی‌ها برای رقابت با تیک‌تاک، برنامه‌های Byte و Instagram Reels را روانه بازار کردند که تا حدودی نیز موفق بوده‌اند اما کماکان محبوبیت تیک‌تاک را به‌دست نیاورده‌اند.

نمی‌توان این واقعیت را نادیده گرفت که این شرکت‌های فناوری درگیر یک مساله ژئوپلیتیک بین دو ابرقدرت هستند. مساله‎ای که مشخص است اینکه فناوری در آینده مسلما کمتر به سیلیکون‌ولی وابسته خواهد بود. بحث پکن و واشنگتن برای برتری در این عرصه صرفا بحث فناوری و ابداع نیست بلکه بحث این است که قواعد دنیای فناوری در آینده را چه کسی تعیین می‌کند؟

منبع: دنیای اقتصاد