پنجمین نمایشگاه تراکنش ایران در دومین روز از برپایی خود، شاهد برگزاری پنلی با موضوع «تامین مالی جمعی و چشم‌انداز آن در بازار سرمایه» از سوی فرابورس ایران بود که طی آن پنلیست‌ها به بحث و بررسی آخرین وضعیت کرادفاندینگ در ایران، نقش فرابورس در تامین مالی جمعی و انتظارات و دغدغه‌های سکوهای عامل در بحث اخذ مجوزها و... پرداختند.

به گزارش مدیریت ارتباطات فرابورس ایران، مبینا بنی‌اسدی مدیر ارتباطات فرابورس به عنوان دبیر این پنل با اشاره به اینکه آخرین داده‌ها و آمارهای جهانی نشان می‌دهد تا کنون در دنیا نزدیک به 34 میلیارد دلار سرمایه از طریق کرادفاندینگ جمع‌آوری شده است، گفت: از این رقم 25 میلیارد دلار آن از نوع وام‌دهی فرد به فرد، 5.5 میلیارد دلار از طریق اهدا و پاداش و 5.2 میلیارد دلار از طریق خرید سهام سرمایه‌گذاری بوده است.

بنی‌اسدی با اعلام اینکه پیش‌بینی می‌شود تا سال 2025 صنعت کرادفاندینگ تا 300 میلیارد دلار نیز رشد خواهد داشت، به جایگاه مشخص و قابل قبول تامین مالی جمعی هم در میان سرمایه‌گذاران و هم سرمایه‌پذیرها اشاره کرد.

جایگاه تامین مالی جمعی در ایران

مدیرکل دفتر تامین مالی و سرمایه‌گذاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در این پنل به این موضوع اشاره کرد که بحث تامین مالی جمعی از بیش از سه سال پیش در حوزه دولتی و رگولاتوری مطرح شده است.

محمد مرفوع با اشاره به اینکه در حوزه کرادفاندینگ میان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و وزارتخانه‌های «تعاون، کار و رفاه اجتماعی»، «ارتباطات و فناوری اطلاعات» و «اقتصاد و دارایی» همکاری مشترکی برای تهیه دستورالعمل صورت گرفت، افزود: در جلسات مشترک به این نتیجه رسیدیم که تامین مالی جمعی از بستر بازار سرمایه دسترسی همه افراد را به پلتفرم آن فراهم می‌کند، ضمن آنکه در طول سال‌های اخیر ابزارها و بازارهای متعددی برای تامین مالی نوآوری در بستر بازار سرمایه و فرابورس مانند بازار دارایی فکری، صندوق‌های جسورانه و به تازگی صندوق‌های خصوصی راه‌اندازی شده که نشان از چابکی این بازار در زمینه ابزارسازی است.

به گفته او هم اکنون محیط سرمایه‌گذاری نسبت به گذشته عوض شده و امکان سوءاستفاده از بسترهای وب در زمینه سرمایه‌گذاری بیشتر شده است، به همین دلیل وجود یک نهاد رگولاتور و ناظر مانند بازار سرمایه در امر تامین مالی جمعی کمک می‌کند تا جلوی سوءاستفاده‌های احتمالی در این زمینه و بعضا پولشویی گرفته شود.

مرفوع اشاره کرد که از میان انواع روش‌های تامین مالی جمعی، هم اکنون روش مبتنی بر سهام (Equity) که توسط بازار سرمایه پشتیبانی می‌شود، مصوب و ابلاغ شده است.

4 سکوی کرادفاندینگ موافقت اصولی گرفتند

معاون پذیرش و بازارپژوهی فرابورس ایران نیز در این پنل با تشریح وظایف کارگروه تامین مالی جمعی در فرابورس اعلام کرد: این کارگروه با برگزاری 14 جلسه به پالایش عاملین تامین مالی جمعی پرداخته تا به آنها موافقت اصولی اعطا کند و در این مسیر طرح‌هایی را که ضریب شکست کمتری دارند و برای سرمایه‌گذاری مطمئن‌تر هستند، مد نظر قرار داده است.

رضا غلامعلی‌پور همچنین خبر داد که تاکنون 4 سکوی تامین مالی جمعی موافقت اصولی گرفته‌ و در حال طی کردن مراحل نهایی برای آغاز فعالیت هستند و دو سکوی دیگر نیز در حال بررسی برای اعطای موافقت اصولی توسط کارگروه تامین مالی جمعی هستند.

شفافیت از اصول رگولاتوری کرادفاندینگ

در بخش دیگری از این پنل تخصصی محمدرضا معتمد مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به این سوال که بازار سرمایه چه ظرفیت‌هایی برای انتخاب شدن به عنوان رگولاتور تامین مالی جمعی دارد، گفت: از مهم‌ترین عوامل انتخاب بازار سرمایه به عنوان نهاد قانون‌گذار در زمینه کرادفاندینگ، شفاف بودن است. در این فضا مکانیزم معاملات در بورس شفاف بوده و خریدار، فروشنده، نحوه تامین منابع و اطلاع‌رسانی برای تامین مالی پروژه‌ها مشخص است.

معتمد در این زمینه افزود: وجود زیرساخت‌های الکترونیک و بستر آنلاین برای انجام معاملات در بازار سرمایه موجب شد با کمک سازمان‌هایی که متولی زیرساخت‌های IT هستند، پای کرادفاندینگ به این بازار باز شود.

او همچنین در مورد ضرورت وجود نهاد ناظر در فرایند تامین مالی جمعی، اظهار کرد: در دستورالعمل کرادفاندینگ مقرر شده که متقاضی از طریق عامل به تامین مالی اقدام کند اما اگر رکنی به عنوان ناظر وجود نداشته باشد در صورت قصور هر یک از طرفین اعم از عامل یا متقاضی، امکان برخورد با این مسئله در هیات داوری، مقررات تخلفات و یا دادگاه‌های حقوقی وجود ندارد.

سولماز صادقی‌نیا مدیرعامل گروه نوآوری مالی پارس در بخش دیگری از پنل «تامین مالی جمعی و چشم‌انداز آن در بازار سرمایه» گفت: ما به عنوان عضوی از اکوسیستم استارتاپی که به دنبال تامین مالی جمعی بودیم، شاهد آن هستیم که پس از ورود این موضوع به فرابورس و تدوین دستورالعمل کرادفاندینگ، فرایند کارها سرعت بیشتری گرفت و شفافیت و پاسخگویی نیز افزایش یافت.

صادقی‌نیا پیشنهاد کرد در برخی از بخش‌های دستورالعمل تامین مالی جمعی بازنگری شود و افزود: سقف سرمایه برای تامین مالی جمعی هر طرح دو میلیارد تومان در نظر گرفته شده که این رقم برای طرح‌های حوزه‌های وسیع‌تری همچون زیست‌فناوری، دارو، نانو و ... محدود است.

او همچنین پیشنهاد کرد در نحوه حضور نهاد مالی که می‌تواند همزمان با پنج عامل به منظور انجام فعالیت تامین مالی طرف قرارداد واقع شود، بازنگری صورت گیرد چرا که در این موقعیت ممکن است تضاد منافع شکل گیرد.

در ادامه رضا غلامعلی‌پور معاون پذیرش و بازاریابی فرابورس ایران درباره فعالیت‌های فرابورس در زمینه نوآوری آمار و ارقامی ارائه کرد و گفت: صاحبان ایده و پتنت می‌توانند ایده خود را از طریق فهرست عرضه دارایی فکری در سایت فرابورس معرفی کرده و در معرض عرضه قرار دهند که در حال حاضر حدود 350 اختراع، طرح صنعتی و یا علامت تجاری در این فهرست قرار دارد.

او با بیان اینکه برای آنکه صاحبان صنایع نیز بتوانند درخواست‌ها و نیازهای فناورانه خود را در تابلو دارایی فکری مطرح کنند، فرابورس با یکی از مجموعه‌های دانش‌بنیان وارد مذاکره شده است، افزود: از سوی دیگر فرابورس در زمینه صندوق‌ها همچنان فعال است و تا کنون شش صندوق‌ سرمایه‌گذاری جسورانه از درگاه فرابورس پذیره‌نویسی و یک صندوق خصوصی نیز موفق به دریافت موافقت اصولی شده است.

به گفته غلامعلی‌پور، فرابورس با تشکیل کمیته بلاک‌چین، مطالعات خود را روی این حوزه آغاز کرده و در زمینه سندباکس نیز اقدامات اولیه را انجام داده است.

استارتاپ‌های موج دوم و سوم نیازمند تامین مالی

مهدی فرازمند مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری فاینتک نیز در این پنل، فعالیت استارتاپ‌ها در کشور را به سه موج تقسیم‌بندی کرد و گفت: موج اول، استارتاپ‌هایی هستند که شروع به فعالیت کردند و بسیار موفق شدند مثل دیجی‌کالا، علی‌بابا، اسنپ و ... که همگی آن‌ها را می‌شناسیم اما فضاهای کرادفاندینگ برای این دسته محدود است.

به گفته او موج دوم نیز شمار زیادی از استارتاپ‌ها هستند که از موفقیت موج‌اولی‌ها شگفت‌زده شده و با هدف رسیدن به نقطه مطلوب کار کردند، اما به سایز موفقیت نرسیدند.

فرازمند با اشاره به اینکه از بزرگ‌ترین نیازهای استارتاپ‌های موج دوم تامین مالی است و کرادفاندینگ می‌تواند نقطه عطفی برای این استارتاپ‌ها باشد تا از فاز تامین مالی خرد بگذرند، افزود: موج سوم نیز استارتاپ‌هایی هستند که بیشتر به سمت تخصصی‌‌شدن در حوزه‌هایی همچون سلامت، دانش مالی و ... رفته‌اند و چشم امید این موج نیز به تامین مالی جمعی است؛ چرا که دوره فرشتگان سرمایه‌گذار گذشته و امیدواریم کرادفاندینگ به استارتاپ‌های موج دوم و سوم برای رسیدن آن‌ها به مقیاس بزرگ کمک کند.