اگرچه تحقیق و تفحص حق طبیعی نمایندگان است و می‌توانند از این ابزار برای شفاف سازی استفاده کنند، اما در سوی دیگر میدان برخی نمایندگان مخالف بر این عقیده هستند که در فضای فعلی کشور و در سال جهش تولید، باید مجلس حامی تولید و صنعت کشور باشد و کمیسیون‌های تخصصی متناسب با نوع فعالیت و تخصص خود باید در موضوعات ورود کنند تا نتایج درست‌تری حاصل شود و وقت نمایندگان نیز تلف نشود.

با این حال، ۲۵ آذر امسال سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی از تصویب تحقیق و تفحص از شرکت «فولاد مبارکه اصفهان» در کمیسیون متبوعش خبر داد.

حجت الله فیروزی در این باره گفت: این جلسه با حضور وزیر صمت و نمایندگان متقاضی بررسی شد و در نهایت اعضای کمیسیون صنایع با تحقیق و تفحص از این شرکت موافقت کردند بنابراین گزارش آن به صحن علنی مجلس ارائه می‌شود.

اما بهمن آرمان- کارشناس اقتصادی با بیان اینکه صنعت فولاد به عنوان یک صنعت استراتژیک و پایه نقش موثری در اقتصاد کشورها دارد، اظهار کرد: با نگاهی به تولیدکنندگان بزرگ فولاد دنیا می توان در میان آنها کشورهای پیشرفته صنعتی همچون ژاپن، آمریکا، آلمان، کره جنوبی و ایتالیا را دید که آنها جزو ۱۰ کشور بزرگ تولیدکننده فولاد هستند و غیر از کره جنوبی در گروه هفت اقتصاد بزرگ جهان نیز قرار دارند.

وی توضیح داد: اگرچه کشورهای پیشرفته صنعتی وارد دوران فراصنعتی شده اند، اما صنعت فولاد برای آنها همچنان کلیدی و استراتژیک است و تولید خود را همچنان در حد بالا حفظ کرده اند. البته این کشورها اکنون وارد فاز دیگری مانند تولید فولادهای ویژه به خصوص فولاد ضدزنگ و فولادهای با ارزش افزوده بسیار بالا شده اند و عملا تولید فولادهای معمولی را کنار گذاشته اند.

مدیر اسبق دوره ساخت فولاد مبارکه با اشاره به فعالیت فولاد مبارکه در بین رقبای جهانی خود، اظهار کرد: فولاد مبارکه بزرگترین تولیدکننده فولاد تخت در ایران است (اهمیت فولاد تخت به گونه ای‌ست که هرچه قدر میزان تولید آن نسبت به کل تولید فولاد بالاتر باشد، نشان دهنده صنعتی بودن آن کشور است)، همچنین این مجموعه با ظرفیت تولید ۷.۲ میلیون تن در کنار دیگر مجموعه هایش همچون فولاد سبا، هرمزگان و سفید دشت در مجموع حدود ۱۱ میلیون تن تولید دارد.

ارزش سالیانه تولیدات فولاد مبارکه حدود ۵ میلیارد دلار است

وی تولید ورق فولادی توسط فولاد مبارکه را موضوعی کلیدی ارزیابی کرد و گفت: اگرچه قرارداد فولاد مبارکه حدود ۲ سال پیش از انقلاب با یک شرکت ایتالیایی منعقد و قرار شد این مجموعه در بندرعباس احداث شود، اما به دلایلی به اصفهان منتقل شد، با این وجود از همان زمان ایتالیایی ها تمایل نداشتند تکنولوژی نورد سرد که در آن زمان از جمله صنایع با تکنولوژی بالا بود را، به ایران منتقل کنند، شاهد مدعا اینکه، زمانی که مذاکرات نهایی برای عقد قرارداد در کشور ثالث فرانسه برگزار می شد، دکتر امین رئیس هیات ایرانی به دنبال مخالفت ایتالیایی ها با انتقال تکنولوژی نورد سرد، جلسه را ترک کرد و در نتیجه مقامات دولت وقت ایران (شاه ایران)، شخصا با مقامات ایتالیایی وارد گفتگو شد.

آرمان با تاکید بر اینکه فولاد مبارکه پس از شرکت نفت، بزرگترین بنگاه اقتصادی ایران است، تصریح کرد: ارزش سالیانه تولیدات این مجتمع حدود ۵ میلیارد دلار است و همان گونه که نفت و گاز چرخ اقتصاد ایران را می چرخاند، فولاد مبارکه نیز با تولیدات خود صنایع بزرگ دیگری همچون لوازم خانگی، خودرو، لوله های انتقال نفت و گاز و حتی کنتور گاز را تامین می کند و به نوعی بر سر سفره های مردم ایران است.

ساخت کارخانه نورد گرم شماره ۲ پس از سال ها

وی با اعتقاد بر اینکه حیات اقتصادی ایران به شدت متاثر از عملکرد این بنگاه اقتصادی است و مسایل پیرامونی آن را نباید در حد یک کارخانه کوچک و یا حتی صنعت مونتاژ خودرو دید، گفت: با توجه به اثرگذاری بالای فولاد مبارکه بر اقتصاد کشور، باید به آن نگاه امنیتی و فراملی داشته باشیم، چراکه کشورهای خارجی نیز بر روی آنچه در این مجموعه می گذرد، حساسیت نشان می دهند.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه فولاد مبارکه برای تربیت نیروی انسانی خود حدود ۴۲۰ میلیون دلار با قدرت خرید دلارهای دهه ۶۰ خورشیدی هزینه و ۱۸۰۰ نفر را به ایتالیا اعزام کرد، گفت: این مجموعه امروز به دلیل داشتن تجربه و دانش کافی، توانسته بر روی پای خود بایستد، بنابراین چنین تشکیلاتی نمی تواند بدون دشمن باشد، ضمن اینکه به دلیل داشتن نقش کلیدی در قرار دادن ایران در میان ۱۰ کشور بزرگ تولیدکننده فولاد، نقش اصلی را دارد.

وی تاکید کرد: متاسفانه امروز در شرایط دشوار تحریم ها و همچنین حملات شدید به فولاد مبارکه، به واسطه تدبیر مدیریت جدید این مجموعه طی دو سال گذشته، شاهد ساخت کارخانه منحصر به فرد نورد گرم شماره ۲ پس از سال ها رکود هستیم.

به گفته آرمان، این کارخانه می تواند برای نخستین بار، ورق هایی به عرض بیش از ۲ متر را تولید کند که در حال حاضر کارخانه هایی با چنین توانایی در دنیا انگشت شمارند.

اندیشه های سیاسی پس پرده طرح تحقیق و تفحص فولاد مبارکه

وی تاکید کرد: به طور قطع وارد شدن این محصول به بازار داخلی و منطقه قدرت سیاسی جدیدی را برای ایران ایجاد می کند، چراکه هیچ رقیب دیگری تا ژاپن و کره جنوبی برای این کارخانه جدید وجود ندارد و به نوعی اکنون بزرگترین پروژه سرمایه گذاری صنعتی کشور در فولاد مبارکه در دست اجرا است.

مدیر اسبق ساخت فولاد مبارکه گفت: با توجه به دستاوردهای بزرگ فولاد مبارکه، این مجموعه مورد هجمه شدید قرار گرفته و متاسفانه بعد از شیوه نامه جدید فولادی معاون معدنی وزارت صمت، شاهد مشکلاتی برای صادرات تولیدات آن هستیم به نوعی که اکنون میزان صادرات و ارزآوری فولاد مبارکه به شدت کاهش یافته است و به نظر می رسد اکنون جریان های مخالف با توسعه صنعتی ایران که از سال های ۱۳۵۸ به بعد شکل گرفته، این مجموعه را مورد هجمه قرار داده اند و بدون شک بحث تحقیق و تفحص فولاد در راستای همین جریانات است.

وی با اعتقاد بر اینکه تحقیق و تفحص باید در جایی به غیر از فولاد مبارکه انجام شود، گفت: فولاد مبارکه به عنوان یک بنگاه اقتصادی، چند صد هزار شغل در ایران ایجاد کرده و تولید باکیفیت آن حتی از نظر قیمت قابل رقابت در بازارهای جهانی است و اینکه یک شرکت بتواند یک پنجم تولید خود را به کشورهای شدیدا صنعتی و پیشرفته اتحادیه اروپا صادر کند دستاورد کوچکی نیست و طبیعتا می تواند دشمنانی چه در داخل و خارج داشته باشد.

آرمان درباره برخی صحبت ها مبنی بر پرداخت حقوق های نجومی در فولاد مبارکه، اظهار کرد: باید دید در کجای کشور چنین موضوعی اتفاق نمی افتد و آیا این دلیل کافی برای تحقیق و تفحص است و یا اندیشه های سیاسی در پس این جریان است.

فولاد مبارکه به نسل جدید تولیدات فولادی ورود کند

وی گفت: اگر ذره ای انصاف در بین مطرح کنندگان طرح تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه وجود داشت باید به سراغ فولاد خوزستان می رفتند، چراکه با وجود دسترسی به آب های آزاد و سایر امکانات همانند فولاد مبارکه نتوانسته ظرفیت تولید خود را چندین برابر کند و متاسفانه با صادرات شمش فولاد، خام فروشی می کند، بنابراین موضوعاتی همچون تحقیق و تفحص به نوعی متاثر از کنش و واکنش های سیاسی درون کشور است و معتقدم این موضوعات چیزی جز وقت تلف کردن و هزینه های بالا برای طراحان آن نخواهد داشت، چراکه پیشتر این کار در مورد وزیر وقت معادن و فلزات دوره سازندگی انجام شد و می خواستند از طریق استیضاح، او را برکنار کنند و پس از بهره برداری از این پروژه که در سال های جنگ ساخته شد، مجری طرح را چندین بار به دادگاه کشاندند و در نهایت نیز چیزی دستگیرشان نشد، بنابراین از این تحقیق و تفحص نیز چیزی بیرون نمی آید.

این کارشناس اقتصادی افزود: اگر مدیران فولاد مبارکه و تکنسین های فولاد چند برابر یک مهندس معمولی حقوق دریافت می کنند باید توجه داشت که این مجموعه محصولاتی قابل فروش در بازارهای جهانی تولید می کند.

به گفته آرمان، برای تربیت هر یک از مدیران فولاد مبارکه که اکنون بازنشسته شده اند و تجربیات خود را به نسل جدید منتقل کرده اند، ۳۲۰ هزار دلار هزینه شده است، بنابراین فولاد مبارکه سالم ترین، قوی ترین و بزرگترین بنگاه اقتصادی ایران است که باید با نگاه ملی از سوی دولت و حاکمیت به آن توجه شود.

وی تاکید کرد: فولاد مبارکه رسالت و ماموریت مهم دیگری دارد و آن ورود به نسل جدید تولیدات فولادی مانند فولاد مخصوص و فولاد ضد زنگ است که نه تنها به علت وارداتی بودن هزینه ارزی سنگینی به کشور تحمیل می کند، بلکه می تواند تولید محصولات فولادی با ارزش افزوده بالا را در دستور کار خود قرار دهد زیرا دستیابی به چنین هدفی بدون دانش فنی موجود در فولاد مبارکه که برای آن هزینه های سنگینی صورت گرفته امکان پذیر نیست.

رویکردِ سیاسی طرح تحقیق و تفحص از مجتمع فولاد مبارکه

عضو سابق کمیسیون انرژی مجلس نیز در خصوص اصرار برخی نمایندگان بر تحقیق و تفحص از مجتمع فولاد مبارکه اصفهان به ایسنا، گفت: طرح تحقیق و تفحص از مجتمع فولاد مبارکه مشکلی را حل نمی کند، هم اکنون انتهای کار دولت است و شرایط تولید هم سخت شده است و دلیلی ندارد که با فشار بر دولت قصد داشته باشیم مدیرعامل مجتمع فولاد را برکنار کنیم و از این شرکت تحقیق و تفحص کنیم.

علی بختیار افزود: رویکرد تحقیق و تفحص از مجتمع فولاد مبارکه در شرایط کنونی، سیاسی است و جا دارد چنین طرح هایی در جای خودش و با ادله کافی مطرح شود تا به حل مسائل کمک کند. هم اکنون در برخی از شرکت ها فساد گسترده وجود دارد، اما در فولاد مبارکه مشکل خاصی وجود ندارد که نیاز به تحقیق و تفحص داشته باشد.

وی با اعتقاد بر اینکه مجلس باید وقت خود را صرف تحقق شعار سال که جهش تولید است کند و به مشکلات تولید کنندگان رسیدگی کند، تصریح کرد: شرکت فولاد مبارکه اصفهان هم یکی از تولید کنندگان بزرگ است که با مشکلات بسیاری در تولید روبرو است که مجلس می تواند به این مجتمع برای حل مشکلاتش کمک کند.

تحقیق و تفحص باید از کل زنجیره تولید فولاد کشور انجام شود

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اصفهان نیز با اشاره به اینکه فولاد مبارکه به عنوان یکی از صنایع مادر کشور در اصفهان مستقر است به ایسنا، گفت: این صنعت فروش ورق تولیدی خود را از طریق بورس انجام می دهد، البته قرار است تمام فروشندگان و تولیدکنندگان ورق محصولات خود را در بورس عرضه کنند که این موضوع همچنان محقق نشده است.

حسن قاضی عسگر افزود: در حال حاضر بسیاری از صنایع کشور وابسته به فولاد مبارکه هستند، همچنین تعداد بالایی اشتغال نیز در استان و کشور وابسته به این صنعت است.

وی ابراز امیدواری کرد، با همت این صنعت و صنایع دیگری که مصرف آب دارند، آب خلیج فارس به اصفهان منتقل شود تا بخشی از کمبود آب استان از این طریق جبران شود، هم‌چنین طی چند سال گذشته مجموعه فولاد مبارکه سعی در کنترل آلایندگی های این صنعت و حفظ محیط زیست داشته است.

وی با اشاره به اینکه فولاد مبارکه یکی از صنایع استراتژیک کشور است، تاکید کرد: این صنعت با تولید و فروش بالا تاثیر بسیاری در اقتصاد استان دارد که این موجب گردش مالی عظیم در کشور شده است، بنابراین تولید و فروش فولاد مبارکه در کشور بسیار ارزنده است و اگر این صنعت نبود، در شرایط کنونی تحریم ها و مضیقه های تامین ارز، ناچار به واردات برخی محصولات فولادی از خارج بودیم.

قاضی عسگر تاکید کرد: خوشبختانه در شرایط کنونی صنایع پتروشیمی و فولاد توانسته اند کشور را در مقابل تحریم حفظ کنند، بنابراین نقش فولاد مبارکه در اقتصاد کشور و استان حیاتی است.

بی ثباتی در مدیریت وزارت صمت موجب برهم ریختن بازار ورق شد

وی در خصوص برخی صحبت ها مبنی بر تحقیق و تفحص از مجموعه فولاد مبارکه نیز گفت: مشکلی که مطرح شده مربوط به رانتی است که سال گذشته در بازار فولاد شکل گرفت و موجب تفاوت بالای قیمت کشف شده در بورس و بازار آزاد شد، بنابراین باید این موضوع شفاف سازی و مشخص شود این تفاوت قیمت به جیب چه افرادی می رود.

معاون امور اقتصادی استانداری اصفهان اظهار کرد: سال گذشته به دلیل نبود ثبات مدیریتی در وزارت صمت و هم‌چنین برخی آیین‌نامه‌های روزانه، شاهد برهم ریختن بازار ورق بودیم درحالی که قبل از این آیین نامه ها، اختلاف قیمت ها در حد منطقی بود.

وی با اعتقاد بر اینکه برای شفاف سازی شرایط موجود شاید تحقیق و تفحص از کل بازار فولاد مفید باشد، گفت: باید توجه داشت که فولاد مبارکه اصلا توان فروش حتی یک کیلو ورق در بازار آزاد را ندارد و متاسفانه با وجودی که طی سالیان گذشته فولاد مبارکه حجم بالایی تولید در کشور داشت و شاهد اختلاف قیمت در بازار آزاد و بورس نبودیم، این صنعت تحت کنترل‌های غیرضرور قرار داشت و در نهایت شاهد برهم خوردن بازار فولاد کشور شدیم.

قاضی عسگر تاکید کرد: به اعتقاد من باید امروز از کل زنجیره تولید فولاد کشور و نه تنها یک فولادساز تحقیق و تفحص شود تا شفافیت در کل این صنعت ایجاد شود.

محورهای تحقیق و تفحص

اما عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی با تشریح محورهای درخواست برای تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه، به خبرگزاری دانشجو گفته بود که نمایندگان مجلس حامی صنعت بوده و اجازه نمی‌دهند با بروز مشکلاتی در این بخش، حق مردم تضییع شود.

سیدناصر موسوی لارگانی افزود: فولاد مبارکه در حال حاضر ۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تن ظرفیت تولید در سبا و مبارکه دارد که متاسفانه در دو سال اخیر به دلیل سوء مدیریت بیش از ۲ میلیون تن تولید از دست رفته است.

وی با بیان اینکه امروز سوء مدیریت باعث بروز مشکلاتی در کشور شده است، تصریح کرد: سهم سوء مدیریت در به وجود آمدن مشکلات کشور بیشتر از تحریم‌هاست، به همین دلیل باید برای جلوگیری از سو مدیریت‌ها چاره اندیشید.

نماینده مردم فلاورجان در مجلس با اشاره به محورهای طرح تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه، اظهار کرد: براساس گزارش اولیه که در این راستا تهیه شده است، یکی از مصادیق سوء مدیریت وجود برخی افراد سفارش شده سیاسی و وابستگان آن‌ها در بخش‌های حساس و مهم کشور است؛ متاسفانه همین سوءمدیریت‌ها موجب شده تا رانتی از جیب میلیون‌ها سهامدار به جیب تعداد معدودی افراد خاص برود که این موضوع یکی از محورهای تحقیق و تفحص نمایندگان است.

وی ادامه داد: ابهامات اساسی در مورد قراردادهای خرید و توسعه و موضوعات مختلف دیگر به شدت موجب نگرانی بوده و در چنین شرایطی حضور وزیر صمت در این شرکت با سخنان اخیر وی در مورد قصد مبارزه با فساد و رانت تناسبی ندارد.

چندی پیش نیز موسوی لارگانی به ایسنا گفته بود که بررسی دلایل کاهش حجم صادرات، عملکرد مالی انتصابات خلاف قانون، افزایش هزینه های تولید، توزیع رانت، انعقاد قراردادهای پر ابهام، پرداخت حقوق های نجومی و مداخلات متعدد مدیریت در فرآیند خرید در مجتمع فولاد مبارکه و کلیه شرکت های زیر مجموعه از سال ۹۷ تا کنون از محورهای این تحقیق و تفحص است.

وی با بیان اینکه مجتمع فولاد مبارکه از سال ۹۷ با مشکلات بسیاری مواجه شده است، گفت: برخی تخلفات و سوء مدیریت و همچنین فسادهای احتمالی در انعقاد قراردادها از جمله دلایل بروز این مشکلات است.

همچنین خبرگزاری خانه ملت، چندی پیش نیز به نقل از توئیت موسوی لارگانی- عضو هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی درباره تصویب تحقیق و تفحص از مجتمع فولاد مبارکه عنوان کرد که «گفته بودم با گرد و خاک و تخریب رسانه‌ای نمی‌توانید بر ‫فساد بزرگ‬ در فولاد مبارکه‬ سرپوش بگذارید. اعضای محترم کمیسیون صنایع با دیدن اسناد و شنیدن گزارش، به عمق فساد و سوءمدیریت در بزرگ ترین مجتمع فولادی کشور پی‌ برده و به تحقیق و تفحص رأی قاطع دادند. طرح به زودی در صحن علنی مطرح می شود.»

دست دلالان از بازار فولاد کوتاه شود

چندی پیش نیز مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در صفحه توییتری خود نوشته بود: ‏متأسفانه تجربه قیمت‌گذاری فولاد و توزیع رانت آن برای چندمین مرتبه در حال تکرار است. بهتر نیست وزیر تازه کار صمت قبل از ابلاغ این دستورالعمل نتایج اقدامات قبلی و رانتی که به جیب دلالان فولاد ریخته شد را بررسی کنند؟

همچنین طغیانی، درباره عرضه محصولات فولادی در بورس کالا علاوه بر شمش فولاد نیز، از دو تعهد معاون وزیر صمت در زمان حضور در مجلس خبر داد و نوشت: ‏در حاشیه حضور وزیر صمت در مجلس با معاون معدنی در مورد قیمت‌گذاری صحبت کردم؛ تعهد دادند بر عدم سقف‌گذاری بر رقابت و اجبار بر عرضه همه محصولات فولادی در بورس کالا، امیدوارانه از این تصمیم حمایت می‌کنیم تا دست دلالان و رانت خواران از بازار فولاد قطع شود.

تحقیق و تفحص باید آخرین راهکار باشد نه اولین قدم

البته رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در این باره به ایلنا، اعلام کرد که‌ تحقیق و تفحص باید آخرین راهکار باشد نه اولین قدم برای رفع ابهام‌هایی که ممکن است در ذهن یک یا چند تن از نمایندگان باشد.

اکبری تالارپشتی تاکید کرد:‌ صنایع متعلق به همه کشور هستند و به ویژه صنایعی مانند فولاد که از صنایع مادر است و چه در زمان حاضر و چه در گذشته، نقش موثری در تامین منابع ارزی برای کشور داشته‌اند نباید با طرح موضوعاتی مانند تحقیق و تفحص این صنایع تحت تاثیرات منفی قرار گیرند، بلکه باید زمینه‌ای برای تقویت آنها فراهم شود.

وی تصریح کرد: صنایعی مانند فولاد و از جمله طرح نورد گرم فولاد مبارکه که طرح تحقیق و تفحص از آن مطرح شده است نقش مهمی در ایجاد اشتغال برای کشور دارند و ممکن است طرح تحقیق از این مجموعه آثار زیانباری به دنبال داشته باشد که هدف نماینده مورد نظر هم نباشد.