تولید یا به عبارت بهتر استخراج ارزهای دیجیتال وابسته به نوعی سیستم بسیار پیچیده ذخیره داده غیر متمرکز تحت عنوان فناوری بلاکچین است که فرایندی به شدت انرژیبر شناخته میشود. اگرچه میزان نیاز انرژی همه رمز ارزها به اندازه بیت کویت بالا نیست، اما به هرحال علاوه بر مزایا و معایب اقتصادی، از اثرات زیست محیطی ارزهای دیجیتال نیز نباید غافل شد.
طبق گزارش بانک جهانی، بخش انرژی سهم چهل درصدی در انتشار گازهای گلخانهای داشته و تقریبا دو سوم الکتریسیته تولیدی در جهان از محل سوختهای فسیلی تامین میگردد، و ذغال سنگ، گاز طبیعی، انرژی برقآبی، انرژی هستهای، نفت و انرژیهای تجدیدپذیر به ترتیب سهم بیشتری در تولید برق دارند. از سویی دیگر، هزینههای اقتصادی استخراج رمز ارزها به ویژه بیت کوین، بسته به منابع انرژی مورد نیاز متغیر است. روسیه، چین، ایسلند، آمریکا و سوئیس پیشتازان صنعت استخراج بیت کوین به شمار آمده و بزرگترین مزارع رمز ارز جهان را در خود جا دادهاند. پیشاهنگ این عرصه بودن اما آنقدرها هم ساده نیست و هزینه ماهانه برق تنها یکی از بزرگترین مزارع بیت کوین با ظرفیت استخراج متوسط ششصد رمز ارز در ماه برای روسیه، چین و آمریکا به ترتیب $103,424، $1,170,000 و $1,000,000 میباشد. استفاده از ذغال سنگ برای تولید برق میتواند تا سی درصد این هزینهها را کاهش دهد. در مقابل، پیامدهای زیست محیطی استخراج رمز ارزها به خصوص در سطح منطقهای و محلی نیز با توجه به منابع انرژی متفاوت است. بر همین اساس، محققان تخمین میزنند استخراج ارزهای دیجیتال سالانه بین بیست و دو تا بیست و سه میلیون تن دی اکسید کربن منتشر میکند.
استخراج بیت کوین این روزها در ایران نیز جنجال برانگیز شده و اعتراض زیادی را به دنبال داشته است. داستان از آلودگی شدید هوا و زمزمه سوزاندن مازوت در نیروگاههای حرارتی شروع شد و در پی صعود ناگهانی ارزش بیت کوین از هشت هزار دلار به سی و شش هزار دلار توجهات به سمت این رمزارز معطوف گردید. سخنگوی صنعت برق عامل قطعی پی در پی را تعرفه پائین برق، هجوم ماینرها و مصرف غیر مجاز بیش از سیصد مگاوات برق اعلام کرد که عمده این مقدار مربوط به مناطق تجاری ویژه و آزاد بوده است. این امر خود به خود شرکتهای چینی استخراج کننده رمز ارز را در مظان اتهام قرار داد اما به نقل از تابناک، مجید رضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در تازهترین اظهارات خود میگوید قراردادهای چینیها در این زمینه دارای مجوز از سوی دولت بوده، به همین دلیل از پیش، ظرفیت سنجی برای عقد چنین قراردادهایی صورت گرفته و انگشت اتهام را نباید به سمت ماینرهای چینی نشانه گرفت. کاوه مدنی، معاون سابق رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست ایران و پژوهشگر ارشد محیط زیست دانشگاه ییل، نتایج تحقیقی درباره ردپای آبی مراکز داده را سال دو هزار و پانزده منتشر نمود که بر اساس آن میزان نیاز آبی یک گیگا بایت داده در هنگام دانلود، حدود دویست لیتر محاسبه شده بود. از آنجایی که تولید برق علاوه بر منابع انرژی به آب نیز نیازمند است، بنابراین، دانلود کمتر علاوه بر کاهش ردپای کربنی، میتوانست به معنای صرفه جویی غیر مستقیم در مصرف آب هم باشد. حالا او در شبکه اجتماعی توئیتر میگوید استخراج بیت کوین، عامل قطعی برق و آلودگی هوا نیست. چرا که ”دولت افزایش ظرفیت تولید را از ابتدای شروع دولت یازدهم تا پایان سال گذشته نزدیک به ۱۶ هزار مگاوات افزایش داده است و فقط در سال گذشته این افزایش بیش از ۳۰۰۰ مگاوات (بیشتر از سه برابر توان درگیر استخراج بیت کوین) بوده است”.
به نقل از مدیریت انرژی ایران، در حال حاضر بابت تولید فقط یک کیلووات برق در کشورمان دو و نیم لیتر آب تبخیر، و نیم کیلوگرم کربن دی اکسید وارد جو میشود. این در حالی است که به گفته کاوه مدنی صنعت استخراج بیت کوین در ایران سالیانه رقمی بین سه تا شش هزار گیگاوات ساعت برق مصرف میکند. با توجه به اینکه تاکنون ماینرهای بیت کوین توانستهاند حدود هجده و نیم میلیون از بیست و یک میلیون بیت کوین موجود را با اختصاص حدود دو درصد از تولید کل برق جهان به خود استخراج کنند، پیامدهای زیست محیطی ارزهای دیجیتال در بلند مدت چیست؟ هزینههای اقتصادی استخراج رمز ارزها به ویژه بیت کوین در ایران از طریق چه نوع منبع سوختی کنترل میشود؟ آیا بیت کوین به عنوان یک ارز دیجیتال رایج، به باور عدهای همان صنعت نفت است در لباسی دیگر و یا میتواند در بلند مدت، ارزی دوستدار محیط زیست محسوب شود؟
مطالب مرتبط