مرور کارنامه ایران در زمینه صادرات و واردات ماسک نشان می‌دهد ایران در سال گذشته ۱/ ۱ میلیون دلار ماسک صادر کرده ضمن اینکه ۳۴/ ۸ میلیون دلار نیز ماسک وارد کرده است. کویت و عراق بزرگ‌ترین مقاصد صادراتی ماسک بوده‌اند، ضمن اینکه در این سال بزرگ‌ترین فروشندگان ماسک‌ به ایران سه کشور چین، امارات و ارمنستان هستند. مرور کارنامه تجارت ماسک نشان می‌دهد با گذشت زمان قیمت ماسک تعدیل شده و با به تعادل رسیدن عرضه و تقاضا در این بازار، قیمت‌ها در سطحی معقول تعدیل شده‌اند و به ارقامی کمتر از ابتدای دوره شروع پاندمی رسیده‌اند. نمودار واردات و صادرات ماسک به خوبی این نکته را نشان می‌دهد که بعد از یک دوره افزایش شدید تقاضا و نیز تمایل به واردات، بازار ماسک در ایران به تعادل رسیده است. در عین حال، در اثر این وضعیت قیمت‌های نجومی ماسک نیز به سطحی پایین‌تر عقب نشسته‌اند که احتمالا ناشی از تولید گسترده واحدهای داخلی بوده است.

شواهدی تازه از تجارت ایران گویای گردش مالی حدود ۳۶میلیون‌ دلاری ماسک در سال ۱۳۹۹ است. آمارهای معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد ایران طی سال ۱۳۹۹ در مجموع حدود ۶۳ تن ماسک صورت به ارزش یک میلیون و ۱۴۳هزار دلار به ۱۲ کشور صادر کرده است. در مقابل ۴۸۵ تن از این کالا نیز به ارزش ۳۴ میلیون و ۷۷۹ هزار دلار از ۱۴ کشور، وارد ایران شده است. چین بزرگ‌ترین صادرکننده ماسک به ایران بوده که حدود ۳۹۰ تن ماسک را به ارزش ۲۷ میلیون و ۵۹۱ هزار دلار به ایران ارسال کرده است. از آن سو، کویت با خرید بیش از ۱۳/ ۸ تن ماسک از ایران، بزرگ‌ترین مقصد کشور در زمینه صادرات ماسک در سال ۱۳۹۹بود. از نکات جالب دیگر این گزارش، وضعیت ارزآوری آن است. ماسک صورت دارای پتانسیل ارزآوری بالایی است.

میانگین قیمت صادرات ماسک صورت در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۸ دلار در هر کیلوگرم بوده که تقریبا ۵۹ برابر میانگین قیمت صادرات بدون نفت خام ایران است (اگرچه به دلیل اعمال ممنوعیت صادرات، امکان آشکار شدن پتانسیل مزبور محقق نشد). این موضوع نشان می‌دهد در صورت آزادی تجارت با کشورهای مختلف، صنعت ماسک قادر است تولیدات خود را با ارزش افزوده مناسبی به بازارهای خارجی صادر کند.اما نکته جالب دیگری که در بررسی تجارت ماسک می‌توان به آن پی برد، واردات ماسک و قیمت ۷۲دلاری آن برای هر کیلوگرم است. عددی که دقیقا چهاربرابر بهای ماسک صادراتی ایران است و از واردات انواع خاصی از ماسک در کشور خبر می‌دهد. این فاصله قیمتی که احتمالا به انواع پزشکی ماسک مربوط است، باعث شده تا واردات ماسک ۳۴ برابر صادرات ماسک باشد. رقمی که گرچه فاصله بسیار زیاد میان واردات و صادرات ماسک را در ایران در سال ۹۹ نشان می‌دهد اما یک نکته نیز دارد. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، حجم بالای واردات ماسک است که در ماه‌های اولیه پاندمی رخ داده و تقاضا را برای خرید ماسک خارجی بالا برده است. در باقی ایام سال اما شرایط به دلیل افزایش تولید داخلی مزید بر علت شد تا جذابیت خرید ماسک از خارج از بین برود.

نموداری که در گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران وجود دارد به خوبی این موضوع را نشان می‌دهد. در واقع پیک تقاضای واردات ماسک در اردیبهشت ۱۳۹۹ رخ داده و هرچه از این زمان گذشته، واردات کاهش یافته است. در عین حال هرچه به سمت مردادماه و حتی ماه‌های پایانی سال حرکت کرده‌ایم، تمایل یا امکان خرید ماسک از خارج از کشور کاهش یافته و تولید داخلی جایگزین خرید خارجی شده است. قله واردات ماسک در اردیبهشت ۱۳۹۹ بوده است که بیش از ۱۴میلیون دلار در یک ماه واردات داشته‌ایم.

در بخش صادرات هم به جز ماه‌های ابتدایی سال، صادرات ماسک چندان چشمگیر نبوده است که احتمالا این موضوع به دلایلی نظیر صدور بخشنامه ضدصادراتی بوده است. بیشترین حجم از صادرات ماسک در تیر ماه ۱۳۹۹ صورت گرفته که حدود ۸۰۰ هزار دلار بوده است. از جزئیات دیگر اقتصاد ماسک در سال ۹۹ تراز بازرگانی ایران در این بخش است. شواهد موجود نشان می‌دهد ایران در صادرات ماسک صورت در سال ۱۳۹۹ دارای کسری ۷/ ۳۳ میلیون دلاری است. بیش از ۹۹ درصد از ارزش صادرات ماسک ایران تا تیرماه ۱۳۹۹ صورت گرفته که دلیل آن مصوبه ابلاغ شده دولت برای ممنوعیت صادرات ماسک در تاریخ۲۰تیر ۱۳۹۹ بوده است. با وجود ممنوعیت صادرات ماسک، طی ماه‌های شهریور، مهر، آذر و دی هم در مجموع حدود ۵۶/ ۹هزار دلار صادرات انجام شده است.

منبع: دنیای اقتصاد