ویژه‌نامه تحلیلی «اقتصاد ایران؛ تحلیل عملکرد و ترسیم چشم‌انداز»، محصول همکاری مشترک هفته‌نامه «تجارت‌فردا» و روزنامه «دنیای‌اقتصاد» منتشر شد. در این ویژه‌نامه میزگردهای تخصصی چشم‌انداز اقتصاد ایران با محورهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و صاحب‌نظران، اعم از کارشناسان اقتصادی، تحلیلگران بازارها و متخصصان امور ژئوپلیتیک در موضوعات مختلفی درباره چالش‌‌‌ها و فرصت‌‌‌های پیش‌روی کشور به بحث و گفت‌وگو پرداخته‌اند. اقتصاد، سیاست و دیپلماسی محور این گفت‌وگو‌‌‌هاست. بررسی عملکرد ۶ماهه اقتصاد ایران و گفت‌وگو درباره مهم‌ترین نگرانی‌های این روزهای اقتصاد کشور، ‌‌‌ از جمله موضوعاتی هستند که در این ویژه‌نامه به آنها پرداخته شده است. بررسی روند بازارهای داخلی و سمت و سوی آینده سیاست خارجی ایران از دیگر موضوعات میزگردهای برگزارشده به شمار می‌رود. در این شماره از روزنامه، می‌توانید بخشی از گفت‌وگوی مسعود نیلی درباره تورم سال‌های اخیر اقتصاد ایران را در صفحه۱۲ مطالعه کنید.

چشم‌انداز ایران
روزنامه «دنیای‌اقتصاد» و هفته‌نامه «تجارت‌فردا» در یک همکاری مشترک، ویژه‌نامه‌‌‌ای تحلیلی را درباره عملکرد اقتصاد ایران در ۶ماهه ابتدایی سال‌جاری منتشر کردند. این ویژه‌نامه که در ۱۶۸صفحه تدارک دیده شده، به اثرگذاری عوامل مختلف اقتصادی، ‌‌‌سیاسی و دیپلماتیک پرداخته و به طور مشخص بر اثر‌گذاری این عوامل بر اقتصاد ایران متمرکز شده است. بر همین اساس، آینده کشور در چند سناریو مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفته است. بدون شک یکی از مهم‌ترین چالش‌‌‌های اقتصاد ایران در سه سال گذشته، مساله ثبات است. شوک‌های پی در پی خارجی و داخلی باعث شده است تا اقتصاد کشور در سطح کلان دچار نااطمینانی‌‌‌های شدیدی شود که در کنار معضلات مهمی همچون تحریم و تورم، خسارت‌‌‌های چشمگیری به جا گذاشته است. با این حال، شوک مثبت تغییر رئیس‌جمهور آمریکا در پاییز۹۹ باعث شد تا انتظارات منفی درباره آینده اقتصاد کشور به شکل قابل‌توجهی دچار تغییر شود. اما پس از گذشت دو ماه از روی کار آمدن دولت جدید در ایران، سوالات و ابهامات مختلفی درباره موضوعات مختلف سیاسی و اقتصادی وجود دارد؛ چرا که نااطمینانی‌ها‌‌‌ نسبت به رویکردهای داخلی و خارجی دولت جدید همچنان پابرجاست.

اقتصاد ایران در ۶ماه نخست
اقتصاد ایران در ۶ماه گذشته تورم بالای ۴۰درصد را تجربه کرده و روند رشد نقدینگی‌اش را به سقف تاریخی خود رسانده است. رشد پایه پولی رکورد زده است و احتمالا تورم در ماه‌‌‌های آتی فشار و تنگنا را بر معیشت خانوارها دوچندان خواهد کرد. در این شرایط، سیاستمدار در برابر مذاکره برای رفع تحریم مقاومت می‌کند. همچنین مدیریت درستی برای کاهش تنش‌‌‌های خارجی و بهبود صادرات وجود نداشته، به‌طوری که دوری از بازار‌‌‌های بین‌المللی و کاهش مبادلات تجاری باعث شده است تا اقتصاد ایران آسیب‌پذیرتر از قبل شود. در یکی از این میز‌‌‌گردها محمدمهدی بهیکش و موسی غنی‌‌‌نژاد، اقتصاددان و علی میرزاخانی سردبیر «دنیای‌اقتصاد» به بررسی عملکرد اقتصاد ایران در نیمه نخست سال ۱۴۰۰ پرداخته و ریشه‌‌‌های آن را بررسی کرده‌‌‌اند. به گفته این کارشناسان،‌‌‌ ضروری است مسوولان برای ادامه راه در سال ۱۴۰۰ ابتدا مساله سیاست خارجی را حل و فصل کنند تا اقتصاد ایران از این جهت به یک ثبات نسبی برسد و از طرفی از بند تحریم‌‌‌های بین‌المللی رها شود. این صاحب‌نظران در ادامه افزودند که همزمان با تلاش برای عادی‌سازی شرایط سیاسی کشور باید کیفیت سیاستگذاری بالاتر برود و با توجه به عقل سلیم، علم اقتصاد و تجربه جهانی و داخلی، رویه‌های جدیدی در پیش گرفته شود تا در نهایت شرایط اقتصاد ایران به سمت بهبود برود.

بزرگ‌ترین نگرانی در اقتصاد ایران
در یکی دیگر از میزگردهای این ویژه‌نامه، یکی از فعالان بخش خصوصی با یک اقتصاددان باسابقه و شناخته‌شده به بحث و گفت‌وگو پرداخته است. آنها در این گفت‌وگو به تفصیل درباره مشکلات فعلی اقتصاد ایران پرداخته‌ و مهم‌ترین چالش اقتصاد ایران را از نظر خودشان بیان کرده‌اند. محسن جلال‌‌‌پور، فعال بخش خصوصی در این میزگرد در گفت‌وگو با مسعود نیلی، اقتصاددان شناخته‌شده، به تبادل نظر درباره چالش‌‌‌های اقتصاد ایران پرداختند. جلال‌پور در ابتدای صحبت‌‌‌هایش به یک‌دهه کوچک شدن مداوم اقتصاد ایران اشاره کرد و با اشاره به منفی‌شدن نرخ خالص سرمایه‌گذاری از آسیب‌دیدن پایه‌های اقتصاد کشور گفت. او اظهار کرد: این موضوع به فقر در کشور دامن زده است. جلال‌پور در ادامه گفت که تحریم‌‌‌ها و سیاست‌‌‌های نادرست اقتصادی به همراه همه‌گیری کرونا افت تولید در ایران را رقم زده‌‌‌اند. او از امکان تغییر شرایط توسط تیم اقتصادی دولت جدید اظهار ناامیدی کرد و گفت: تا امروز اقدام خاصی برای حل و فصل مشکلات بین‌المللی صورت نگرفته است که این موضوع به ناامیدی دامن می‌‌‌زند. جلال‌پور مهم‌ترین مساله اقتصاد کشور را رشد معرفی کرد؛ در حالی که مسعود نیلی معتقد بود، مساله اصلی ایران تورم است. نیلی در تشریح ادله خود برای این نظر گفت: تورم در اقتصاد ایران شرایط خاصی را سپری می‌کند و با تورم‌های سال‌های قبل متفاوت است. او افزود: این تفاوت‌‌‌ها موجب می‌شود که مساله فعلی تورم خطرات زیادی را متوجه جامعه می‌کند و به جای اینکه به این بپردازیم که در سال‌های آینده به کدام سو خواهیم رفت، باید به این موضوع بپردازیم که در ماه‌های آینده ممکن است گرفتار چه وضعیتی شویم.

بازار‌ها و شرایط دیپلماتیک
ایران در ماه‌‌‌های اخیر، علاوه بر مسائل سنتی خود در سیاست خارجی، شاهد چالش‌‌‌ها و فرصت‌های جدیدی نیز بوده است. این چالش‌ها هر یک چشم‌‌‌انداز‌‌‌های مختلفی را برای آینده دیپلماتیک و ژئوپلیتیک ایران ترسیم می‌کند. در هفته‌‌‌های آغازین روی کار آمدن دولت جدید، ‌‌‌ ایران پس از یک دهه، توانست عضو سازمان همکاری شانگهای شود. این موضوع در زمانی که زمزمه ازسرگیری مذاکرات برجام به گوش می‌رسید، پیام واضحی از حرکت ایران به سمت شرق مخابره کرد.

مناقشه اتمی ایران نیز به عنوان مساله سنتی سال‌های اخیر سیاست خارجی کشور در مرحله حساسی قرار گرفته و در حالی که غنی‌سازی ۶۰درصدی ایران از سر گرفته شده است، زمزمه ازسرگیری مذاکرات هسته‌‌‌ای بیش از پیش به گوش می‌‌‌رسد؛ هرچند در عمل هنوز اتفاق خاصی رخ نداده است.

در میزگردی با عنوان «سیاست خارجی ایران به کدام سو کشانده خواهد شد» علی ماجدی و محمدحسین عادلی درباره این موارد به بحث و گفت‌وگو پرداختند. این تغییر و تحولات سیاسی و دیپلماتیک، اثرات اقتصادی مختلفی بر جا خواهد گذاشت. یکی از مهم‌ترین تاثیرات، خود را در بازارهای دارایی نشان می‌دهد. در میزگرد «بازارها در سال ۱۴۰۰ به کدام سو می‌رود؟» داوود سوری، ‌‌‌ مرتضی ایمانی‌راد و بهروز ملکی درباره بررسی جریان‌‌‌ بازار‌‌‌های داخلی مختلف مانند دلار و مسکن به بحث، ‌‌‌گفت‌وگو و تبادل‌نظر پرداختند.

منبع: دنیای اقتصاد