رئیسی پیش‌تر در راستای رویکرد دولت سیزدهم برای افزایش ارتباط با همسایگان و کشورهای منطقه، به تاجیکستان و ترکمنستان سفر کرده بود. همچنین در آستانه این سفر، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه در مقاله‌ای برای خبرگزاری روسی اسپوتنیک با عنوان «نقشه راه جدید در روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه» به بررسی مهم‌ترین دستورکارهای این سفر پرداخت.

سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به دعوت رسمی همتای روس خود و در راستای گسترش تعاملات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، امروز چهارشنبه برای سفری دو روزه عازم روسیه می‌شود و بر اساس بیانیه‌‌ای که کاخ ریاست‌جمهوری روسیه منتشر کرده، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه امروز - چهارشنبه- میزبان وی خواهد بود.به گزارش «ایسنا»، به نقل از وب‌سایت رسمی ریاست‌جمهوری روسیه، ولادیمیر پوتین و ابراهیم رئیسی در مسکو درباره مسائل مربوط به همکاری‌‌های دوجانبه، موضوعات بین‌المللی و برجام رایزنی می‌کنند. همچنین در این بیانیه آمده است در دیدار پوتین و رئیسی، دو طرف درباره تمامی مسائل مرتبط با همکاری‌‌های دوجانبه، شامل اجرای پروژه‌های مشترک اقتصادی، موضوعات بین‌المللی و اجرای برجام بحث و تبادل نظر خواهند کرد.

مهم‌ترین دستورکارهای سفر رئیسی
گفته می‌شود از جمله مهم‌ترین مباحثی که در این سفر مورد بررسی قرار می‌گیرد «تمدید قرارداد ۲۰ ساله با روسیه، نقش مسکو در مذاکرات هسته‌‌ای و بحث خرید جنگنده سوخو ۳۵» از این کشور باشد.مساله هسته‌‌ای: ایران و روسیه در ارتباط با مساله هسته‌‌ای و مذاکرات اخیر در وین دارای مواضع نسبتا نزدیکی با یکدیگر هستند. روسیه حامی لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران است و در مذاکرات وین در دوره رئیسی برخلاف مذاکرات دوره حسن روحانی نقش بسیار فعالی برعهده گرفته است.دکتر رحمن قهرمانپور، پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل در سرمقاله‌‌ای که اخیرا در روزنامه «دنیای اقتصاد» منتشر شد به نکاتی در رابطه با نقش‌‌آفرینی پررنگ مسکو در مذاکرات وین اشاره کرد و درباره اهداف روسیه از این تلاش‌‌ها به سه نکته پرداخت و نوشت: «‌نخست اینکه ارزیابی روس‌‌ها از فضای سیاست جهانی این است که باید همه توان و مهارت خود را به کار بگیرند تا در رقابت فزاینده چین و آمریکا در جهان به حاشیه سیاست جهانی رانده نشوند.» به گفته قهرمانپور، نکته دوم این است که روس‌‌ها فکر می‌کنند آمریکا می‌خواهد از حضور نظامی خود در منطقه خاورمیانه بکاهد و به جای آن بر مهار چین تمرکز کند. از طرف دیگر چین نیز قصد حضور نظامی و امنیتی در خاورمیانه را در شرایط فعلی ندارد. پس یک فرصت تاریخی برای روسیه به وجود آمده است تا بتواند نفوذ تاریخی خود را در مناطق خارج نزدیک روسیه و نیز منطقه خاورمیانه احیا کند.به باور این تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل،«‌نکته سوم به الگوی رفتاری روس‌‌ها بازمی‌‌گردد که برخلاف غرب به جای تعامل با ساختارهای سیاسی و اداری یا جامعه مدنی ترجیح می‌دهند با افراد موثر و با نفوذ کار کنند تا ضعف خود را در کارکردن با جامعه جبران کنند.» قهرمانپور در ادامه چنین نتیجه گرفته است که رویکرد روس‌‌ها در پرونده هسته‌‌‌‌‌‌ای ایران کوتاه‌‌مدت و مقطعی نیست و آنها روی استفاده از این فرصت تاریخی برای ایجاد جهشی دیگر در روابط خود با ایران حساب ویژه‌‌‌‌‌‌ای باز کرده‌‌‌‌‌‌اند.

بنابراین پیش‌‌بینی می‌شود در جریان این سفر، مقامات عالی‌رتبه دو کشور رایزنی‌‌هایی برای نزدیکی هرچه بیشتر مواضع و دیدگاه‌هایشان با یکدیگر داشته باشند و رایزنی‌‌های هسته‌‌ای را نیز می‌توان از جمله محورهای سفر رئیسی به روسیه برشمرد؛ گرچه محور اصلی این سفر موضوعات اقتصادی اعلام شده است.

تمدید قرارداد ۲۰ ساله: ایران و روسیه قراردادی ۲۰ ساله در سال ۱۳۷۹ شمسی امضا کرده بودند که چند ماهی است منقضی شده است و به نظر می‌‌رسد اکنون ایران و روسیه می‌خواهند این قرارداد را تمدید کنند؛ آن هم برای یک دوره ۲۰ ساله دیگر و با حضور روسای جمهور دو کشور در مسکو.

خرید سوخو ۳۵: همچنین براساس برخی گمانه‌‌زنی‌‌ها، در حوزه نظامی احتمالا گفت‌وگوی روسای جمهور تهران و مسکو درباره خریدهای تسلیحاتی ایران از روسیه، یکی از محورهای سفر رئیسی به این کشور خواهد بود. بنابراین این گزینه نیز مطرح است که در سفر رئیس‌‌جمهور ایران به روسیه، قراردادهای خرید ده‌ها فروند جنگنده سوخو ۳۵ و سیستم‌‌های دفاع هوایی روسی بین دو کشور امضا شود. در این رابطه پیش‌تر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران خبر داده‌‌ بود که «مسکو و تهران در حال آماده‌‌سازی توافق‌نامه‌‌ای هستند که در آن، مفاد همکاری نظامی در حوزه‌های امنیتی و از جمله، خرید تسلیحات و آموزش متخصصان، برگزاری رزمایش‌ها و مبارزه با تروریسم در آسیای غربی ذکر خواهد شد.»

سخنرانی در مجلس دوما
همچنین به گزارش «ایسنا»، حضور و سخنرانی در نشست عمومی مجلس دوما، دیدار با ایرانیان مقیم روسیه و نشست هم‌اندیشی با فعالان اقتصادی روس، بخشی از برنامه‌های رئیس‌جمهور در این سفر دو روزه است. وزرای امور خارجه، نفت و امور اقتصادی و دارایی، رئیسی را در این سفر همراهی خواهند کرد. رئیسی پیش از این و در راستای رویکرد دولت سیزدهم برای افزایش حداکثری ارتباط با همسایگان و کشورهای منطقه، به تاجیکستان و ترکمنستان سفر کرده بود.

اعلام محور جلسات رئیسی در روسیه
همچنین سخنگوی دولت جزئیات جلسات و نشست‌‌های رئیس‌‌جمهوری در سفر به روسیه را اعلام کرد. به گزارش «ایسنا»، علی بهادری‌جهرمی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «‌رئیس‌جمهور در سفر روسیه علاوه بر دیدار با آقای ولادیمیر پوتین، در مجلس دوما سخنرانی خواهند داشت. دیدار با فعالان اقتصادی و نفتی و حضور در دانشگاه از دیگر برنامه‌های ایشان در روسیه خواهد بود. محور مباحث و جلسات ‎توسعه صادرات به روسیه و تقویت ارتباطات تجاری و اقتصادی است.»

رایزنی تلفنی امیرعبداللهیان و لاوروف
از دیگر سو در آستانه سفر رئیسی به روسیه، روز سه‌شنبه حسین امیرعبداللهیان با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه این کشور به رایزنی تلفنی پرداخت. به گزارش خبرگزاری تسنیم، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در این گفت‌وگوی تلفنی ضمن ابراز خرسندی از سفر رئیس‌جمهور ایران به روسیه اعلام کرد همه ترتیبات لازم برای انجام این سفر صورت پذیرفته است. طرفین این سفر را تحول مهمی در روابط دو کشور و فرصت خوبی برای گسترش و تعمیق روابط توصیف کردند. وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و روسیه همچنین درباره سایر موضوعات مورد علاقه از جمله مذاکرات وین به تبادل دیدگاه پرداختند.

حل مشکل صادرات
در بخشی از این گفت‌وگو درباره مشکل پیش آمده در زمینه صادرات یکی از اقلام کشاورزی ایران به روسیه که اکنون به دلیل برخی تشریفات اداری با مشکل مواجه شده، بر ضرورت تسریع در حل و فصل موضوع تاکید شد.سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در پاسخ، ضمن تصریح بر فنی بودن مشکل پیش آمده، اظهار کرد: «موضوع از طریق نهادهای ذی‌ربط در حال پیگیری و حل و فصل است.» وی تصریح کرد بر اساس توافقات موجود، واردات و صادرات اقلام کشاورزی میان دو کشور به صورت طبیعی جریان دارد.

رزمایش مشترک ایران، روسیه و چین
همچنین روز گذشته و در آستانه سفر رئیسی به مسکو که یکی از محورهای آن مسائل امنیتی و دفاعی ذکر شده، خبرگزاری روسی ریانووستی از برگزاری یک رزمایش دریایی مشترک میان روسیه، ایران و چین در آب‌‌های خلیج فارس خبر داد. به گزارش خبرگزاری فارس، ریانووستی این خبر را به نقل از ناوگان دریایی منطقه پاسیفیک (اقیانوس آرام) روسیه اعلام کرده است. ریانووستی به زمان برگزاری این رزمایش اشاره‌‌ای نکرده و جزئیات بیشتری درباره آن ارائه نداده است. اما سفارت مسکو در تهران اعلام کرده است این رزمایش اوایل سال ۲۰۲۲ در خلیج فارس برگزار خواهد شد. این رزمایش مشترک با تمرکز بر امنیت دریانوردی و مبارزه با راهزنی و دزدی دریایی انجام خواهد شد. پیش از این، «لوان جاگاریان» سفیر فدراسیون روسیه در تهران اعلام کرده بود نیروهای دریایی ایران، روسیه و چین در روزهای پایانی سال ۲۰۲۱ یا اوایل سال ۲۰۲۲، رزمایش نظامی در خلیج فارس برگزار می‌کنند. براساس این گزارش، تاکنون چند ناو روسیه از ناوگان اقیانوس آرام نیروی دریایی این کشور در بندر چابهار پهلو گرفته است. براساس گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، مقامات ناوگان دریایی روسیه در یک کنفرانس برای برگزاری این رزمایش دریایی مشترک که با حضور کشتی‌‌های جنگی ایران، روسیه و چین برگزار خواهد شد شرکت خواهند کرد.
منبع: دنیای اقتصاد