🔻روزنامه دنیای اقتصاد
📍 باد مساعد جهانی در تالار شیشه‏‏‏‏‏‌ای

رشد قیمت‌‌‌‌‌‌ سهام در دادوستدهای روز دوشنبه نیز ادامه پیدا کرد و شاخص‌کل تالار شیشه‌‌‌‌‌‌ای با ثبت رشد ۵۴/ ۱‌درصدی، به حرکت در ابرکانال ۳/ ۱‌میلیون واحد ادامه داد. بازگشایی سبز بازارهای جهانی از مهم‌ترین محرک‌های صعود دماسنج اصلی تالار شیشه‌‌‌‌‌‌ای در معاملات این روز به‌شمار می‌رفت. جایی که اتفاق‌نظر غربی‌‌‌‌‌‌ها برای تحریم نفت و گاز روسیه، بهای طلای‌سیاه را به مرز ثبت رکورد تاریخی جدیدی رساند و فلزات نیز با جهش‌‌‌‌‌‌ قیمت غیرمنتظره‌‌‌‌‌‌ای همراه شدند. به این ترتیب بورس‌‌‌‌‌‌بازان که دو روز در غیبت این متغیر بنیادی به دادوستد سهام مشغول بودند، روز دوشنبه بال جدیدی برای پرواز در اختیار گرفتند تا با وجود کمرنگ‌شدن اثر حذف دلار ۴۲۰۰‌تومان و افزایش نگرانی از حصول زودهنگام احیای برجام، با باد مساعدی که از سمت بازارهای جهانی در حال وزیدن بود، خود را به سطوح بالاتری در شاخص‌‌‌‌‌‌های بورسی برسانند. در چنین شرایطی بود که ارزش معاملات خرد سهام نیز ارتقا پیدا کرد و سهامداران خرد نیز به فعالیت چندروزه خود در زمین خرید سهام ادامه دادند.
شاخص‌‌‌‌‌‌کل بورس اوراق‌بهادار تهران تا میانه‌‌‌‌‌‌های کانال ۳/ ۱میلیون واحدی پیشروی کرد. در معاملات روز دوشنبه نماگر اصلی تالار شیشه‌‌‌‌‌‌ای بیش از ۲۰‌هزار واحد افزایش (معادل ۵۴/ ۱درصد رشد) داشت و توانست رقم ۳۴۲/ ۱میلیون واحدی را به خود اختصاص دهد. ارزش معاملات خرد بورس تهران (سهام و حق‌تقدم) هم با افزایش ارتفاع قابل‌ملاحظه‌‌‌‌‌‌ای همراه شد و در پایان معاملات رقم ۳۶۹۹ میلیارد‌تومانی را ثبت کرد. گفتنی است، در هفته سوم معاملات اسفند‌ماه طی ۳ روز کاری اخیر شاخص بورس تهران بیش از ۶۱‌هزار و ۷۰۰ واحد افزایش (معادل۸۱/ ۴درصد رشد) پیدا کرده است.

بورس‌‌‌‌‌‌بازی بر محور کامودیتی‌‌‌‌‌‌
بورس‌‌‌‌‌‌بازان روز دوشنبه پس از دو روز بی‌‌‌‌‌‌خبری و تعطیلی بازار کامودیتی‌‌‌‌‌‌ها، روند داد و ستد‌‌‌‌‌‌ها در بازار‌‌‌‌‌‌های جهانی را پیگیری و معاملات خود را بر مبنای تغییرات نرخ‌های جهانی پیاده‌‌‌‌‌‌سازی کردند؛ به‌طوری که آمار‌‌‌‌‌‌ها حکایت از افزایش اثر‌‌‌‌‌‌گذاری بازارهای جهانی در چینش پرتفوی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران و نقش پررنگ کالاهای اساسی در بورس تهران و فرابورس ایران داشت. روز دوشنبه در تالار سعادت‌‌‌‌‌‌آباد نماد شرکت‌هایی اعم از معدنی-صنعتی گل‌‌‌‌‌‌گهر، گسترش نفت و گاز پارسیان، نفت و گاز و پتروشیمی تامین و سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری غدیر بیشترین تاثیر را در رشد دماسنج بازار داشتند.

بازگشایی روز گذشته بازار‌‌‌‌‌‌های جهانی قیمت‌های فوق‌‌‌‌‌‌العاده‌‌‌‌‌‌ای را پیش‌‌‌‌‌‌روی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران بازار‌‌‌‌‌‌های مالی گذاشت، به‌طوری‌که قیمت نفت با رکوردشکنی جدیدی همراه شد و تا محدوده ۱۳۹ دلار بر بشکه پیشروی کرد، هر چند در ادامه نرخ طلای‌سیاه با اندکی اصلاح (تا لحظه تنظیم این گزارش) توانست تا سطحی ۱۲۶ دلار بر هر بشکه کاهش ارتفاع داد. چنین موضوعی باعث شد تا عمده شرکت‌های زیرمجموعه نیز تحت‌تاثیر رشد بهای نفت با افزایش نرخ در معاملات خود همراه شوند.

سایر کالاهای اساسی در بازار کامودیتی‌‌‌‌‌‌ها هم با افزایش قیمت قابل‌ملاحظه‌‌‌‌‌‌ای همراه بودند به‌طوری که مس سطح ۱۱‌هزار دلار، روی ۴۲۶۰دلار، آلومینیوم ۴‌هزار دلار و اوره رقم ۸۳۷دلار بر هر تن را تجربه کردند. بر این اساس افزایش تحرک در این بازار‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها باعث شد تا شرکت‌های کامودیتی‌‌‌‌‌‌محور داخلی که حدود ۷۰‌درصد از ارزش کل بازار سهام ایران را در اختیار دارند نیز با هجوم متقاضیان روبه‌رو شوند تا بدین ترتیب این دست از شرکت‌ها بیشترین وزن را در رشد دیروز نماگر اصلی بورس تهران اعمال کنند. در عین حال رشد چند وقت اخیر قیمت‌های جهانی به‌خصوص جهش‌‌‌‌‌‌های روز گذشته کالاهای اساسی در این بازار‌‌‌‌‌‌ها، نگرانی‌های موجود میان بورسی‌‌‌‌‌‌ها از بابت افت احتمالی دلار را خنثی کرد.

در این میان بررسی گروه پالایشی‌‌‌‌‌‌ که طی چند وقت اخیر در پی صعود نرخ نفت در بازار‌‌‌‌‌‌های جهانی واکنش‌های به مراتب مثبت‌‌‌‌‌‌تری را نسبت به سایرین از خود نشان می‌داد نیز حکایت از این مهم دارد که همچنان شرکت‌های فعال در این صنعت همگام با رشد بهای نفت رو به صعود گذاشته‌‌‌‌‌‌اند. این در حالی است که پس از گزارش‌‌‌‌‌‌های پاییز که نشان داد کرک اسپرد رشد محسوسی داشت انتظار می‌رود در فصل زمستان هم با توجه به رشد نزدیک به ۲۰‌درصدی میانگین قیمت نفت، کرک‌اسپرد پالایشی‌‌‌‌‌‌ها هم با رشد قابل‌ملاحظه‌‌‌‌‌‌ای همراه شود. بر این اساس انتظار می‌رود که در این صنعت شرکت‌ها بتوانند با تعدیل مثبت و سودآوری همراه شوند و گزارش‌‌‌‌‌‌های مالی به مراتب مطلوب‌‌‌‌‌‌تری را نسبت به گذشته به بازار ارائه کنند.

تامل برجامی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران
این روز‌‌‌‌‌‌ها هر چند احیای برنامه جامع اقدام مشترک نسبت به گذشته وزن قابل‌توجهی در محاسبات سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران پیدا کرده است اما روز دوشنبه مقداری نگرانی برجامی در بازار‌‌‌‌‌‌ها وجود داشت. در بورس تهران سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران عمدتا حقیقی فروش شرکت‌های زیرمجموعه صنعت بانک و خودرو را در دستور کار معاملاتی خود قرار دادند. این در حالی است که برخی از فعالان بازار سهام بر این باورند، به دلیل عدم‌قطعیت‌‌‌‌‌‌ها در حوزه مذاکرات اتمی، سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران منابع خود را وارد سهامی می‌کنند که از پشتوانه بیش‌‌‌‌‌‌تری در راستای افزایش نرخ‌ها برخوردارند. قشر دیگر از بورس‌‌‌‌‌‌بازان هم معتقدند، بازار سهام مدت‌‌‌‌‌‌هاست که وارد سیکل مشخصی شده به‌طوری که بررسی جریان داد و ستد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های چند هفته اخیر نشان می‌دهد منابع در گروه‌‌‌‌‌‌های برجامی و دلاری در حال چرخش است و بسته به سیگنال‌‌‌‌‌‌ها مخابره‌‌‌‌‌‌ای در صنایع مختلف جابه‌جا می‌شود (ریالی- دلاری- برجامی). این نگرانی در بازارهای دیگر نیز قابل‌مشاهده بود. به اعتقاد کارشناسان حمله روسیه به اوکراین در بازار‌‌‌‌‌‌های جهانی التهاباتی را ایجاد کرد، با این حال جایی شاهد تشدید این التهابات بودیم که طرف‌‌‌‌‌‌های غربی مراودات مالی خود را با روسیه تحریم کردند. اکنون نگرانی که در میان معامله‌‌‌‌‌‌گران وجود دارد از کارشکنی‌‌‌‌‌‌های احتمالی روسیه در روند مذاکرات اتمی وین نشأت می‌گیرد. گمانه‌‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌‌هایی میان جامعه سهامداران وجود دارد مبنی‌بر اینکه واکنش روسیه به تحریم می‌تواند در مسیرتوافق ایران با قدرت‌‌‌‌‌‌های جهانی و احیای برجام خلل ایجاد کند زیرا در صورت حصول توافق ایران می‌تواند جایگزینی به مراتب بهتر از روسیه در تامین نفت و سایر کالاهای اساسی در جامعه بین‌‌‌‌‌‌المللی باشد. به هر روی صحبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های روز دوشنبه خطیب‌‌‌‌‌‌زاده سخنگوی وزارت امورخارجه نشان داد که نگرانی چندانی درخصوص مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌ای وجود ندارد و احیای برجام در آینده نزدیک دور از انتظار نیست.

واکنش ادامه‌‌‌‌‌‌دار به حذف ۴۲۰۰
همزمان با افزایش گمانه‌‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌‌ها در راستای حذف ارز ۴۲۰۰‌تومانی معامله‌‌‌‌‌‌گران در واکنش به این رویداد به سمت گروه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مرتبط در جریان داد و ستد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها میل پیدا کردند، به‌طوری که روز گذشته هیجان خرید در گروه‌‌‌‌‌‌هایی نظیر زراعت، دامپروری، روغن خوراکی و دارو مشاهده شد و تعدیل مثبت قیمتی را در این صنایع رقم زد. هر چند نمایندگان خانه ملت با شفاف‌‌‌‌‌‌سازی درخصوص مصوبه اخیر مجلس (حذف دلار ۴۲۰۰‌تومانی) خبر از تفویض اختیار به دولت سیزدهم در راستای حذف این مهم دادند و در ادامه بر ضرورت اختصاص کالابرگ از سوی دولت نیز اشاره‌شده است. به این ترتیب کمی از واکنش هیجانی بورسی‌‌‌‌‌‌ها در گروه‌‌‌‌‌‌های درگیر با دلار ترجیحی کاسته شد و خبری از تشکیل صف‌‌‌‌‌‌های خرید همانند روز یکشنبه نبود، با این حال وضعیت متعادلی را تجربه کردند و در محدوده سبز تابلو دادوستد شدند.

نفت ۲۰۰ دلاری می‌شود؟
مذاکره آمریکا و اروپا درباره ممنوعیت واردات نفت روسیه یکی از عوامل اصلی اثرگذار در روند حرکت جهشی قیمت جهانی نفت در بازگشایی روز گذشته بازار‌‌‌‌‌‌های جهانی بود. به باور کارشناسان با اینکه آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه ایالات‌متحده آمریکا با تاکید بر اهمیت ثبات عرضه نفت در سطح جهانی، خبر از قصد ایالات‌متحده و شرکای اروپایی‌‌‌‌‌‌ واشنگتن برای بررسی ممنوعیت واردات نفت روسیه داد اما با توجه به ظرفیت‌‌‌‌‌‌های محدود کشور‌‌‌‌‌‌های تامین‌کننده نفت، تنها ایران می‌تواند در صورت حصول توافق با توجه به منابع عظیم خود التهابات ناشی از تحریم روسیه را در بازار‌‌‌‌‌‌های جهانی کاهش دهد. این رویداد یقینا در صورت دستیابی به معاهده بین‌‌‌‌‌‌المللی می‌تواند اثرات قابل‌توجهی نیز در اقتصاد ایران ایجاد کند.

توافق قدرت‌‌‌‌‌‌های جهانی در راستای تحریم روسیه با فرض فرسایشی‌شدن مذاکرات اتمی وین یک سناریوی اجتناب‌ناپذیر را در بازار‌‌‌‌‌‌های جهانی به تصویر می‌‌‌‌‌‌کشد. اتان هریس رئیس اقتصاد جهانی برای تحقیقات جهانی معتقد است؛ «اگر غرب بیشتر صادرات انرژی روسیه را قطع کند، شوک بزرگی برای بازارهای جهانی خواهد بود. از دست دادن ۵‌میلیون بشکه نفت روسیه می‌تواند منجر به دوبرابر شدن قیمت نفت به ۲۰۰دلار در هر بشکه و کاهش رشد اقتصادی در سطح جهان شود. این فقط نفت نیست، زیرا قیمت کالاها قوی‌‌‌‌‌‌ترین شروع خود را از سال‌۱۹۱۵ تاکنون داشته‌است.

در میان بسیاری از محرک‌‌‌‌‌‌ها در هفته گذشته، نیکل ۱۹ درصد، آلومینیوم ۱۵ درصد، روی ۱۲‌درصد و مس ۸‌درصد افزایش یافت، درحالی‌که معاملات آتی گندم ۶۰‌درصد و ذرت ۱۵‌درصد افزایش یافت.‌»

سیگنال مثبت از کاهش شکاف دلاری
کاهش فاصله معنادار نرخ دلار بازار آزاد با نرخ سامانه نیما از دیگر رویداد‌‌‌‌‌‌های مورد‌توجه سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران در معاملات دیروز بود. هر چند شرکت‌های سهامی با دلار سامانه نیما اقدام به نقل و انتقالات خود می‌کنند اما نباید فراموش شود که کاهش فاصله نرخ دلار بازار آزاد با دلار نیمایی علاوه‌بر اینکه فضا برای سفته‌‌‌‌‌‌بازی را محدود می‌‌‌‌‌‌کند، می‌تواند نشان از حرکت به سمت نرخی مشخص و واقعی در بازار‌‌‌‌‌‌ها داشته باشد.

بورس دوشنبه از دریچه آمار
همان‌طور که گفته شد، بازارهای جهانی، اهرم اصلی رشد شاخص‌‌‌‌‌‌کل بورس تهران در جریان داد و ستد‌های دیروز بودند، بنابراین در بازار روز دوشنبه حقیقی‌‌‌‌‌‌ها عمدتا از صنایع برجامی خارج شدند و سرمایه خود را به سمت گروه‌‌‌‌‌‌هایی اعم از محصولات شیمیایی با خالص خرید ۱۶۸ میلیارد‌تومان و فرآورده‌های نفتی با ۱۳۸ میلیارد‌تومان هدایت کردند. سایر صنایع اعم از بانک، خودرو و ساخت قطعات و حمل‌ونقل نیز به ترتیب در صدر فهرست خالص فروش سهامداران حقیقی جای گرفتند، از این‌رو همان‌طور که گفته شد استقبال بورس‌بازان از تعدیل مثبت قیمت کامودیتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در بازار‌‌‌‌‌‌های جهانی افزایش اقبال بازار سهام را از سوی سهامداران خرد به همراه داشت. بدین ترتیب خالص تغییر مالکیت در شانزدهمین روز از اسفندماه ۱۴۰۰ از جابه‌جایی ۱۵۱ میلیارد‌تومانی سهام از پرتفوی سهامداران نهادی به سبد سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری حقیقی‌‌‌‌‌‌ها حکایت داشت. در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با رشد ۵۴/ ۱‌درصدی همراه شد، از ۳۳۷ نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۲۲۹ سهم (۶۸ درصد) مثبت بود و در مقابل ۹۸ سهم (۲۹ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۳۱نماد (۹ درصد) صف خریدی به ارزش ۱۵۴ میلیارد‌تومان تشکیل دادند، اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌‌‌‌گیری صف‌فروش در ۱۲ نماد بورسی (۴ درصد) به ارزش ۳۱میلیارد‌تومان بودیم.

در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس افزایش ۷۳/ ۱درصدی را ثبت کرد، ۱۴۴ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۹۸ سهم (۶۸ درصد) مثبت و ۳۸ سهم (۲۶درصد) منفی بود. در این بازار ۱۱ نماد (۸ درصد) صف خریدی به ۳۵ میلیارد‌تومان تشکیل دادند و در مقابل شاهد شکل‌‌‌‌‌‌گیری صف‌فروش در ۷ نماد فرابورسی (۵درصد) به ارزش ۳۸میلیارد‌تومان بودیم. بازار پایه نیز روز گذشته میزبان دادوستد ۱۴۶ نماد بود. در این میان ۶۵سهم (۴۵ درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۶۸ سهم (۴۷ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۳۸ نماد (۲۶درصد) صف خریدی به ارزش ۱۲۵ میلیارد‌تومان شکل دادند و صف‌فروش در این بازار به ۴۳نماد (۲۹ درصد) با ارزشی بالغ بر ۷۹میلیارد‌تومان اختصاص پیدا کرد.
🔻روزنامه کیهان
📍 برجام بر بازار مسکن تأثیری ندارد
دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان با اشاره به تجربه امضای برجام در سال ۹۴ و تاثیر آن بر بازارهای اقتصادی گفت: برجام بر بازار مسکن تاثیری ندار‌د و این بخش همیشه راه خودش را رفته است.
فرشید پورحاجت در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم در خصوص بازار مسکن، اظهار کرد: طی ماه‌های اخیر بر خلاف سال‌های قبل به بازار مسکن شوک وارد نشده است. اکثر تقاضاهای موجود در بازار مصرفی است و مردم منتظرند ببینند چه اتفاقی در حوزه سیاست خارجی می‌افتد.
وی با یادآوری این‌که برای تقویت قدرت خرید مردم دو ابزار حقوق و دستمزد یا افزایش تسهیلات بانکی وجود دارد، تصریح کرد: در زمان حاضر جلسات برای تعیین میزان افزایش دستمزدها در حال انجام است. از سوی دیگر نیز سقف وام مسکن باید افزایش
یابد.
دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان با بیان این‌که شوربختانه تسهیلات بانکی در مسیر ناکارآمدی قرار دارد، افزود: علی‌رغم این‌که دولت و مجلس برای به سرانجام رساندن بازار مسکن تلاش‌های خوبی انجام داده‌اند اما تسهیلات این بخش به‌صورت مناسب در دسترس مردم قرار ندارد. الان برای دریافت وام خرید مسکن مردم باید حدود ۱۰۰ میلیون تومان هزینه کنند که این مسئله یک مانع جدی برای استفاده از تسهیلات مسکن است.
پورحاجت با اشاره به این‌که معاملات بهمن و اسفندماه امسال متاثر از موارد ذکر شده بوده است در پاسخ به این پرسش که آیا اساسا با احیای احتمالی برجام اتفاقی در بازار مسکن روی می‌دهد، اضافه کرد: یکبار تجربه برجام را در سال ۹۴ داشتیم؛ در آن زمان بازار مسکن در رکود بود و با امضای برجام قیمت مسکن نه افزایش یافت و نه کاهش. واقعیت آن است که این بخش همواره مسیر خودش را طی کرده و توجهی به اتفاقاتی مانند برجام
ندارد.
وی با تاکید بر این‌که کاهش قیمت مسکن با احیای برجام بسیار بعید است، گفت: مسکن یک کالای تولیدی است که نهاده‌های تاثیرگذار در آن همواره در حال گران شدن بوده است. از سوی دیگر مالکیت اکثر واحدهای مسکونی کشور در دست مردم است و آنها به همین راحتی قیمت‌ را کاهش نمی‌دهند. شاید در قیمت املاک لوکس شاهد کاهش قیمت باشیم اما در بخش مصرفی امیدی به کاهش قیمت نیست.
قابل توجه ساکنان شهر تهران
همچنین در حالی که دولت در تلاش برای ساخت مسکن است، رستم قاسمی؛ رئیس شورای‌ عالی شهرسازی و معماری ایران اعلام کرد: سیاست وزارت راه و شهرسازی در ایجاد شهرهای جدید این است که شهرک‌های مسکونی در کنار شهرک‌های صنعتی ایجاد شود.
به گزارش وزارت راه و شهرسازی، او در بیست‌ویکمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در سال جاری (۱۴۰۰) ضمن بررسی موضوعات مربوط به نشست و تصمیم‌گیری در خصوص هریک از دستور جلسات به همراه اعضای اصلی شورا، گفت: در اجرای طرح نهضت ملی مسکن اساساً سیاست بر آن است تا کنار شهرک‌های صنعتی، شهرک‌های مسکونی برای کارگران، مهندسان و دیگر اقشار ایجاد شود.
رئیس شورای ‌عالی شهرسازی و معماری ایران با تاکید بر اینکه سیاست وزارت راه و شهرسازی این است که در کنار صنعت و محل کار، شهرک‌های مسکونی ایجاد شود، توضیح داد: در مکران، تیس و سایر شهرهای جدیدی که ایجاد خواهند شد ایجاد شهرک‌های مسکونی در کنار شهرک‌های صنعتی در دستور کار خواهد
بود.
قاسمی خاطرنشان کرد: به عنوان نمونه در طرح نهضت ملی مسکن اراضی ویلایی برای ساکنان شهر تهران در شهر ایوانکی در استان سمنان که مرکز صنایع است، واگذار می‌شود. این کار با این هدف انجام شده است تا تردد کارکنان صنایع ساکن در شهر تهران محدود شود و کارکنان صنایع در نزدیکی محل کار خود ساکن شوند.
🔻روزنامه تعادل
📍 سه سیگنال قوی به بازار خودرو
رصد بازار خودرو حاکی از این است بازار خرید و فروش خودرو، برخلاف تمام سال‌های گذشته که در شب عید باید رونق قابل توجهی داشت در رکود به سر برده و معاملات اندکی در‌ آن انجام می‌شود. نکته قابل توجه اینجاست اکثر خریداران دست از معامله کشیده و منتظر تعیین و تکلیف مذاکرات و برنامه دولت و مجلس برای واردات خودرو هستند؛ همین موارد عاملی شده تا خودروهای وارداتی با کاهش ۱۵ میلیون تومانی و خودروهای داخلی با کاهش یک تا سه میلیون تومانی قیمت روبرو شوند. به نظر می رسد، بازار خودرو متاثر از قیمت کاهشی دلار و سیگنال مثبت بازار به تصویب طرح واردات خودرو در مجلس روند قیمت ها کاهشی خود را آغاز کرده است. اما سیگنال قوی‌تری به بازار خودرو از وین مخابره می‌شود. بر همین اساس، بازار کم کم در آستانه تعیین تکلیف توافق احتمالی برجام روشن‌تر به دورنما می‌نگرد. برهمین اساس، در صورت توافق احتمالی وین، مسیر بازار خودرو دوباره دستخوش تغییرات معنادار شود. در واقع خودروبازان از روند قیمت دلار الگوبرداری می‌کنند و این در حالی است که با توافق احتمالی وین شرایط تغییر می‌کند.

ریز جزییات قیمتی دو خودروساز

قیمت خودرو در آخرین ماه سال با ثبات نسبی همراه است. اما ثبات حاکم در بازار رکودی است و به نظر می‌رسد تا پایان هفته تغییری نمی‌کند. با این حال رصد بازارخودرو نشان می‌دهد، روند ریزشی قیمت‌ها در بازار خودرو که روزهای گذشته آغاز شده بود ادامه دارد؛ به‌طوری که در بین خودروهای پژو موجود در بازار پژو ۲۰۷ دنده‌ای مدل ۱۴۰۰ در ۲۴ ساعت گذشته دو میلیون تومان ارزان شده است و این خودرو در حال حاضر ۳۶۵ میلیون تومان قیمت خورده است و مدل ۱۳۹۹ این خودرو نیز از ۳۵۵ میلیون تومان در دو روز گذشته به ۳۵۳ میلیون تومان رسیده است و پژو ۲۰۷ صندوقدار اتوماتیک نیز با کاهش ۵ میلیون تومانی به قیمت ۴۸۵ میلیون تومان رسیده است. قیمت خودرو صفر داخلی در روز ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ با توجه به آمارها و قیمت روزانه سایت باما با تغیراتی همراه است. قیمت خودرو صفر داخلی روز ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ در بازار ایران به شرح زیر است؛ خودروی پراید ۱۱۱ به نرخ ۱۸۵ میلیون تومان رسید. پراید ۱۳۱ نیز به نرخ ۱۷۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد. خودروهای دنا اما روز گذشته مانند روز‌های ماقبل بیشترین ریزش قیمت‌ها را تجربه کردند به‌طوری که دنا پلاس اتوماتیک توربو مدل ۱۴۰۰ از ۴۸۲ میلیون تومان در روز گذشته امروز به ۴۸۰ میلیون تومان رسیده است و مدل ۱۳۹۹ این خودرو نیز در این مدت ۲ میلیون تومان ارزان شده است و ۴۶۶ میلیون تومان قیمت خورده است و دنا پلاس دنده‌ای توربو مدل ۱۴۰۰ نیز از ۴۵۸ میلیون تومان به ۴۵۵ میلیون تومان رسیده و مدل ۱۴۰۰ این خودرو نیز در این مدت ۴ میلیون تومان ارزان شده است و به ۴۷۰ میلیون تومان رسیده است. اما دنا معمولی به ۳۶۵ میلیون تومان رسید. خودروهای پرطرفدار حاکی از این است که خودروهای تیبا نیز از این کاهش قیمت‌ها در این مدت در امان نبوده‌اند به‌طوری که تیبا ۲ مدل ۱۳۹۹ از ۱۷۶ میلیون تومان به ۱۷۵ میلیون تومان رسیده است و مدل ۱۴۰۰ این خودرو نیز در این مدت یک میلیون تومان ارزان شده است و ۱۸۴ میلیون تومان قیمت خورده است. همچنین نرخ خودرو تیبا هاچ بک پلاس به نرخ ۲۱۰ میلیون تومان رسیده است. همچنین پژو ۲۰۶ تیپ دو به قیمت ۲۶۵ میلیون رسید. پژو ۲۰۶ تیپ پنج به قیمت ۳۲۲ میلیون تومان رسید. از سوی دیگر، خودرو پژو پارس اتوماتیک به ۴۳۵ میلیون تومان رسید. تارا اتوماتیک سه میلیون تومان نسبت به دو روز گذشته کاهش داشت و به ۵۴۵ میلیون تومان رسید. همچنین در بازار دیروز رانا پلاس با قیمت ۳۰۹ میلیون تومان، دنا معمولی با قیمت ۳۵۱ میلیون تومان و دنا پلاس توربو اتوماتیک با قیمت ۴۸۸ میلیون تومان به فروش می‌رسد. قیمت محصولات سایپا دوشنبه ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ کاهشی بین دو تا ۹ میلیون تومان داشت. پراید ۱۱۱ با سه میلیون تومان کاهش به ۱۸۵ میلیون تومان، پراید ۱۳۲ با چهار میلیون تومان کاهش قیمت به ۱۶۱ میلیون تومان، سایپا ۱۵۱ با ۹ میلیون تومان کاهش ۱۶۰ میلیون تومان و سایپا ۱۵۱ پلاس با دو میلیون تومان کاهش قیمت به ۱۷۹ میلیون تومان رسید. خودروهای تارا نیز کاهش قیمت‌ها را تجربه کردند؛ به‌طوری که تارا اتوماتیک مدل ۱۴۰۰ در ۴۸ ساعت گذشته ۳ میلیون تومان ارزان شده است و این خودرو در حال حاضر ۵۴۵ میلیون تومان قیمت خورده است و مدل دنده‌ای این خودرو نیز از ۴۰۵ میلیون تومان به ۴۰۰ میلیون تومان در روز گذشته رسیده است. روند قیمت‌ها در بازار خودروهای چینی از آخرین روز هفته گذشته تا دیروز ریزشی گزارش شده است؛ به‌طوریکه در بین خودروهای برلیانس قیمت برلیانس کراس ۱.۶۵ لیتر مدل ۱۳۹۹ در این مدت ۵ میلیون تومان کاهش یافته است و این خودرو در حال حاضر ۵۷۵ میلیون تومان در بازار قیمت خورده است و قیمت برلیانس H۳۲۰ ۱.۶۵ اتوماتیک مدل ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نیز در این مدت ۵ میلیون تومان کاهش یافته است و این خودروهای به ترتیب ۵۳۵ و ۵۶۰ میلیون تومان قیمت خورده‌اند. در بین خودروهای جک نیز این کاهش قیمت‌ها مشهود است به‌طوری که قیمت جک جی ۴ در این مدت ۳ میلیون تومان کاهش یافته است و این خودرو در حال حاضر ۴۵۵ میلیون تومان قیمت خورده است.

پیش‌بینی قیمت خودرو در روزهای آتی

همراستا با کاهش قیمت‌ها در بازار خودرو، رییس‌جمهور در ۱۱اسفندماه بازدیدی از ایران‌خودرو داشت و دستوراتی را به صنعت خودرو داد از جمله افزایش ۵۰ درصدی تولید خودرو در سال ۱۴۰۱، خروج خودروهای قدیمی از چرخه تولید و عرضه خودروهای جدید. اما بخشی از دستورات سیدابراهیم رییسی. نیز می‌تواند سیگنالی برای بازار باشد. از جمله تامین قطعات مورد نیاز و ترخیص و عرضه فوری خودروهای دپوشده در انبارهای شرکت‌های خودروساز به بازار و ایجاد زمینه واردات خودرو. همچنین او، دستور داد که ضمن حذف تدریجی روند قرع‌کشی با افزایش عرضه، فرآیند فعلی عرضه خودرو (از طریق قرعه‌کشی) فوراً اصلاح و شفاف‌سازی لازم در این زمینه صورت گیرد. از سوی دگر، مشتری باید از ابتدای سال ۱۴۰۱ پس از تکمیل وجه، خودروهای پیش فروش را بدون تاخیر بلاوجه، تحویل بگیرد. حال، گفته می‌شود قیمت خودرو در بازار خودروی کشور از زمانی که رییس‌جمهور از ایران‌خودرو بازدید کرد با کاهش همراه شد. در واقع از ابتدای اسفند افزایش قیمت خودرو متوقف شد و در روزهای اخیر نیز روند کاهشی ادامه داشته است. آیا دیدار رییسی از ایران خودرو باعث کاهش قیمت خودرو در بازار شد یا بازار روال طبیعی خود را طی می‌کند؟ سعید موتمنی، رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودروی تهران در اظهاراتی گفته است که در این مدت قیمت خودرو ریزش داشته ودر سایت‌های ثبت آگهی کاهش قیمت قابل مشاهده است. او افزود: در ابتدای اسفند قیمت دلار ۲۶ هزار تومان بود. امااکنون به کانال ۲۵ هزار تومان وارد شده است. کاهش نرخ ارز و دستورات رییس‌جمهور در کاهش قیمت تاثیرگذاشت. رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودروی تهران توضیح داد: با اینکه قیمت‌ها کاهشی است اما خریدار در بازار نیست. به نظر می‌رسد قیمت خودرو اگر مذاکرات وین به نتیجه برسد کاهش قیمت بیشتری دارد. حمیدرضا حیدری، رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو مشهد گفت: بازار خودروی کشور از زمانی که مذاکرات وین آغاز شد، در وضعیت رکود قرار گرفت. او افزود: در حال حاضر یک ثبات رکودی در بازار مشاهده می‌شود. که حداقل تا پایان هفته تغییری نمی‌کند. پیش از این فیروز نادری، کارشناس خودرو به تجارت‌نیوز گفته بود: بازار در حال حاضر راکد است و خرید و فروشی انجام نمی‌گیرد. معامله‌هایی که در بازار صورت می‌گیرد برای سرمایه‌گذاری است. چون خرید خودرو می‌تواند در عرض یک ساعت نیز انجام شود. مردم به دلیل شرایط رکودی بازار خرید می‌کنند تا ارزش سرمایه‌شان افت نکند.
🔻روزنامه جهان صنعت
📍 بازی جدید روس‌ها
اینکه مذاکرات وین به مرحله حساس و نهایی خود رسیده حرف تازه‌ای نیست اما کنش‌های به قول آقای شمخانی مثبت و منفی کشورهای حاضر در مذاکرات، بیش از قبل قابل اعتنا و لازم به تحلیل است. دبیر شورای عالی امنیت ملی و دیگر مقامات مسوول در وزارت‌خارجه کلی‌گویی را ترجیح داده و از روسیه به صراحت نام نمی‌برند، اما در فضای رسانه‌ای اعم از داخلی و خارجی، اینطور نیست و رفتار اخیر روس‌ها یا حتی چینی‌ها توجه‌ها را به خود جلب کرده است.
چند هفته‌ای از شروع نگرانی‌ها درباره سایه سنگین جنگ اوکراین بر سر مذاکرات احیای برجام گذشته که می‌بینیم، آقای لاوروف صراحتا از آمریکا می‌خواهد تعاملات با ایران را از تحریم‌های روسیه مستثنی کند و پاسخ منفی آمریکایی‌ها و سکوت ایران، معلوم می‌کند این قصه سر دراز دارد. حساسیت موضوع را احتمالا وقتی بهتر درک خواهیم کرد که حواسمان باشد جناب اولیانوف که تاحالا خود را در قامت سخنگوی هیات‌های مذاکره‌کننده قرار داده بود و به جای همه توئیت و اظهارنظر می‌کرد، حالا در پاسخ به سوالی درباره مطالبه جدید روسیه می‌گوید که این بحث در مرحله‌ای نیست که قابل طرح با خبرنگاران باشد!
فرانسه نیز در بیانیه‌ای به روسیه در مورد اظهارات اخیر وزیر خارجه این کشور در مورد تجارت با ایران هشدار داد.
فرانسه به روسیه هشدار داد که به خاطر تلاش‌ برای احیای توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی به باج‌گیری متوسل نشود.
این هشدار در پی آن مطرح می‌شود که مسکو خواستار تضمین آمریکا مبنی بر این شد که تحریم‌هایی که در مورد تهاجم به اوکراین با آن روبه‌رو است به تجارتش با تهران لطمه نمی‌زند.
واکنش رسمی ایران
اینجا در تهران هم تقریبا سکوت پیشه شده و تازه بعد از گذشت چند روز از طرح خواسته روس‌ها که برخی آن را گروگان‌گرفتن برجام تعبیر کرده‌اند، علی شمخانی در توئیتر می‌نویسد «کنش‌های مثبت و منفی کشورهای حاضر در مذاکرات وین با هدف تامین منافع انجام می‌شود و قابل درک است. تنها عامل موثر بر تعامل ما با ۱+۴ نیز تامین منافع مردم ایران است. ارزیابی مولفه‌های جدید موثر بر مذاکراتی برای سرعت دادن به حصول نتیجه را در دستور داریم.»
سخنگوی وزارت خارجه نیز در نشست خبری دیروز خود در واکنش به این کارشکنی روسیه، می‌گوید: «ما در مذاکرات سختی قرار داریم. در روزهای مختلف برخوردهای مختلفی را از سوی کنشگران مختلف دیدیم. از مواضع کشورها- چه کشورهایی که قبلا برخی مواضعی را اعلام کردند- که این روزها می‌شنویم شگفت‌زده نمی‌شویم. اظهارات لاوروف را در رسانه‌ها دیدیم و منتظر هستیم از مجاری دیپلماتیک جزئیات آن را بشنویم. گفت‌وگوها در وین در مسیر خودش در حال پیگیری است. مسیر وین کاملا روشن است. دستور کار آن رفع تحریم‌های غیرمرتبط با برجام است.» او ادامه می‌دهد: «طی چند ماه گذشته حداکثر تلاش را کرده‌ایم این پرونده از پرونده‌های دیگر بین‌المللی با فاصله معناداری حرکت کند. ما برخی اعضای ۱+۴ پرونده جدی داشتیم. هر اظهارنظر یا هر موضع مذاکراتی باید در وین بیاید و به معنای مذاکراتی در وین تبدیل شود. همکاری صلح‌آمیز هسته‌ای ایران نباید محدود شود و تحت تاثیر هیچ تحریمی قرار بگیرد، از جمله همکاری‌های صلح‌آمیز ایران با روسیه و چین. در همین بستر این را اظهارات را می‌فهمیم.»
ناگفته نماند که خطیب‌زاده در پاسخ به اینکه آیا چین هم مطالبه جدیدی در مذاکرات وین مطرح کرده یا خیر؟ گفته «اجازه می‌خواهم آنچه را که در وین پشت پرده درهای بسته اتفاق می‌افتد بیان نکنم.»
لازم به ذکر است که حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه کشورمان نیز در نشست هم‌اندیشی با جمعی از نمایندگان مجلس بدون اینکه هیچ اشاره‌ای به روسیه و این مسائل اخیر کند، گفته: «ضمن ایستادگی در حفظ و رعایت خطوط قرمز، اجازه نخواهیم داد هیچ عامل خارجی منافع ملی کشور را در مذاکرات وین برای لغو تحریم‌ها، تحت تاثیر قرار دهد.»
مواضع نگران‌کننده
درست است که آنچه به نقل از یک منبع ایرانی درباره غیرسازنده بودن خواسته اخیر روسیه منتشر شده بود، تکذیب و فضاسازی عنوان شد اما هنوز هم در رسانه‌های ایران و جهان شاهد تحلیل‌هایی هستیم که برمبنای نگرانی از کارشکنی روس‌هاست. مثلا گاردین نوشته: «روسیه تلاش می‌کند از قرارداد اتمی ایران به عنوان گروگانی برای مقابله خود با غرب در بحران اوکراین استفاده کند.» در این گزارش آمده است: «طبق تقاضای اخیر روسیه از آمریکا، تجارت ایران و روسیه باید از تحریم‌های اخیر روسیه معاف شوند و غرب تقریبا برای رد این درخواست مطمئن است چون یک شکاف بزرگ در روند تحریم‌های این کشور ایجاد می‌کند.» گاردین این را نیز گفته که «در این صورت (یعنی مخالفت غرب با خواسته روسیه) مسکو می‌تواند کل قرارداد اتمی را وتو کند.»
این نگرانی البته از سوی رسانه‌های داخلی نیز مطرح شده. مثلا روزنامه جمهوری اسلامی با تاکید بر اینکه «تضمین‌خواهی روسیه از آمریکا در خصوص برجام می‌تواند مانع به نتیجه رسیدن مذاکرات شود» نوشته بود: «این زیاده‌گویی‌ها نشان می‌دهد مقامات روسی برای خودشان امتیازاتی قائل هستند که به آنها اجازه می‌دهد به جای مسوولان ایرانی سخن بگویند و تصمیم بگیرند، چنین تصور غلطی از جمهوری اسلامی و مردم ایران، می‌تواند روس‌ها را در توهمی که مدت‌هاست گرفتار آن هستند بیشتر فرو ببرد، همان توهمی که موجب لشکرکشی پوتین به اوکراین و فرو رفتن او در باتلاق یک جنگ ویرانگر شد.»
زیرآب‌زنی روس‌ها
نگرانی‌ها و هشدارها درباره رفتار روسیه یا لزوم تغییر رویکرد ایران اما به رسانه‌ها محدود نیست که برخی بتوانند نامش را فضاسازی و… بنامند. کارشناسان و تحلیلگران عرصه سیاست خارجی نیز عموما در روزهای اخیر به این مهم پرداخته و تاجای مهم گوشزد کرده‌اند که ایران باید دست از خوش‌بینی به روس‌ها بردارد.
مثلا پیرمحمد ملازهی تحلیلگر مسائل بین‌الملل به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «روسیه نگران آینده برجام و این است که اگر مذاکرات به نتیجه قطعی برسد و توافق حاصل شود، منافع روسیه چه خواهد بود. واقعیت این است که روس‌ها تاکنون از این شرایط فعلی ایران استفاده کرده‌اند و نمی‌خواهند این شرایط به‌هم بخورد.»
او به خواسته اخیر روسیه یعنی تضمین‌خواهی از آمریکا اشاره کرده و می‌گوید: «این یک بحث جدی است که برای مقامات ایران تعیین‌کننده خواهد بود. به نظر من باید در این نگاه مثبتی که تا حالا به روسیه داشته‌اند و فکر می‌کردند که روسیه یک موقعیت استراتژیک برای ایران است، تجدیدنظر کنند. چون واقعیت این است که روس‌ها کاملا به دنبال منافع خود هستند و می‌خواهند برای تنظیم مناسبات خود با آمریکا و اروپا از کارت ایران استفاده کنند.»
ملازهی ادامه می‌دهد: «حالا دیگر مذاکرات در مسیری قرار گرفته که روس‌ها حس می‌کنند شاید به نتیجه قطعی برسند لذا این موضع را گرفته‌اند که اگر نتوانستند مذاکرات را در جهت منافع خود پیش ببرند، حداقل زیرآب آن را بزنند.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه «سیاست روس‌ها یک سیاست کاملا فرصت‌طلبانه است» می‌گوید: «این به مقامات ایران برمی‌گردد که تا چه اندازه منافع ملی را درک کرده و بر اساس منافع ملی حرکت کنند. واقعیت این است که نگاه به شرق ایران پاسخ نداده است. الان چین هم موضعی شبیه به روسیه گرفته و آنها هم نگران هستند که اگر بازار ایران به روی کالاهای مختلف باز شود، اجناس بنجلی که به ایران می‌فروشند در بازار ایران جایی نداشته باشد، چون طبیعتا نمی‌تواند با کالای آلمانی و آمریکایی رقابت کند. بنابراین آنها نگران منافع خود هستند و طبیعی هم هست که از دید خود به موضوع نگاه می‌کنند.»
وقت تجدیدنظر
او به مقامات ایران توصیه می‌کند که در رویکرد خود تجدیدنظر کنند و می‌گوید: «ایران باید در نگاه خود نسبت به این قدرت‌ها تجدیدنظر کند و تا جایی که می‌تواند بین نگاه به شرق و غرب توازن ایجاد کند. به اعتقاد من ایران به یک سیاست متوازن احتیاج دارد که بتواند با همه کشورهای دنیا ارتباط سالم داشته باشد.»
ملازهی بار دیگر تاکید می‌کند که «روس‌ها نگران آینده برجام هستند و دارند زیرآب برجام را می‌زنند» و می‌گوید: «متاسفانه یک نگاه خوش‌بینانه در ایران نسبت به روسیه و چین وجود دارد که سبب می‌شود مقامات اعتراف نکنند، این سیاست کارآمد نبوده و نیاز به تجدیدنظر دارد. واقعیت این است که بین ایران و آمریکا از چهل و دو، سه سال قبل ضدیتی ایجاد شده که به این سادگی رفع نمی‌شود. برخی فکر می‌کنند با حمایت روسیه و چین از پس آن ضدیت برخواهند آمد اما این درست نیست. به خصوص که مشکل ایران و آمریکا ایدئولوژیک نیست و با یک نگاه سیاسی و مذاکره قابل حل‌وفصل است. باید دقت کنیم که دنیا، دنیای منافع است و کشورها بر اساس منافع خود حرکت می‌کنند. ما نباید از روسیه و چین و آمریکا یا هر کشور دیگری توقع داشته باشیم که به نفع ما عمل کند. آنها به دنبال منافع ملی خود هستند. مهم این است که ما منافع ملی خود را به درستی تشخیص داده و بر اساس آن تشخیص عمل کنیم. برداشت من این است که منافع ملی ایران در یک نگاه یک‌طرفه به سوی روسیه و چین تامین نمی‌شود بلکه در یک نگاه و سیاست متوازن به شرق و غرب و همان شعار «نه شرقی، نه غربی» تامین می‌شود. همه کشورها تلاش می‌کنند که منافع خود را جدای از منافع قدرت‌ها تعریف کنند و پیش ببرند. ایران هم دیر یا زود به این واقعیت خواهد رسید.»
سیاست انتقام‌جویانه
علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین‌الملل نیز تقریبا با ملازهی هم‌نظر است. او می‌گوید: «بدون امضای روسیه بیانیه پایانی مذاکرات برجامی رسمیت نخواهد یافت به این خاطر که عضو ثابت برجام است، ضمن اینکه عضو دائم شورای امنیت و صاحب حق وتو است.» وی در گفت و گو با «جهان صنعت» می‌افزاید:«این سیاست فعلی روس‌ها یک سیاست انتقام‌جویانه نسبت به آمریکاست که واقعا خیلی برای ایران توهین‌آمیز است.
آنها نباید برای ما تصمیم بگیرند. درست این بود که ما بگوییم تحریم‌ها را از روابط اقتصادی و نظامی ما با روسیه بردارید تا با برجام موافقت کنیم. حالا روسیه این کار را کرده و یک سیاست انتقام‌جویانه در برابر تحریم‌های آمریکای در پیش گرفته است.»
وی ادامه می‌دهد: «خواسته اخیر روسیه از طرف دیگر یک نمایش قدرتی است که پوتین به خرج داده تا در برابر این امواج سهمگین تحریم‌ها علیه روسیه دست به یک اقدام متقابل بزند.»
بیگدلی تاکید می‌کند: «نباید حمل بر این شود که روسیه با حسن‌نیت این کار را کرده است. گویی یک احساس قیمومیتی در روسیه نسبت به ایران به وجود آمده و به نظر من این بسیار توهین‌آمیز است. جالب اینکه ایران تاکنون هیچ واکنشی نشان نداده است. آن زمانی که آقای اولیانوف به جای ایران مذاکره و مصاحبه و توئیت می‌کرد هم مشخص بود که روس‌ها سایه خود را بر سر این مذاکرات انداخته‌اند و ممکن است که در انتها با یک خواسته سیاسی و غیرمنطقی مذاکرات را به انحراف بکشانند.»
به گفته او «فشار جهانی که از جهات سیاسی و اقتصادی به روسیه اعمال می‌شود باعث شده که روسیه بخشی از آن را به ایران منتقل کند. احتمالا چین هم همین کار را خواهد کرد.»
عنصر غیرقابل اعتماد
وی از واکنش ایران به رویکرد روس‌ها انتقاد کرده و می‌گوید: «شاید از این جهت واکنش نشان نداده‌اند که اگر احیانا مذاکرات به جایی نرسید، بتوانند باب روابط تجاری و مخصوصا نظامی را با روسیه باز کنند. به هر حال سفر اخیر آقای باقری رییس ستاد کل نیروهای مسلح به مسکو نتیجه‌ای به بار نیاورد لذا بعید نیست که این اظهارنظر آقای لاوروف تا حدی و به صورت پنهانی از سوی ایران هم مورد حمایت قرار گرفته باشد. به هرحال روس‌ها در آن سفر به خاطر تحریم‌های آمریکا به ایران روی خوش نشان نداده بودند. پیشنهاد جدید آقای لاوروف شاید بتواند این فضای همکاری تسلیحاتی را برای ایران و روسیه باز کند. البته معلوم نیست که روس‌ها بتوانند این تعهد را انجام دهند چون روسیه اصلا در فضای دیپلماتیک و بین‌المللی عنصر قابل قبولی نیست.»
بیگدلی همچنین ادامه داد: «شاید ایران چاره‌ای نداشته که این رویکرد را در قبال روسیه در پیش گرفته ولی نباید فراموش کرد که روس‌ها از گذشته‌های دور و بر اساس سوابق، نشان داده‌اند که قابل اعتماد نیستند. حتی اینکه ما این حرکت روسیه (حمله به اوکراین) را نتیجه تحریکات آمریکا و ناتو بدانیم اظهارنظری فاقد ریشه تاریخی است. چون از زمان‌های دور این حس سلطه‌گری و تجاوز در روسیه وجود داشته است. از جمله اینکه پطر کبیر اولین بار از سمت غربی دریای خزر به سوی قفقاز حرکت می‌کند. آن زمان که ناتو و آمریکا نبود! حتی وقتی استالین کشورهای اروپای شرقی را گرفت ناتو نبود. همه اینها یعنی روسیه اصولا کشور قابل اعتمادی نیست.»
بازی خطرناک روس‌ها
اینکه روسیه را از اساس غیرقابل اعتماد بدانیم یا مواضع روسیه را هم مثل هر کشور دیگری به پای اصل تمرکز بر منافع ملی بدانیم و درک کنیم در اصل ماجرا فرقی ندارد، این طور که به نظر می‌رسد در این مقطع زمانی مواضع روسیه با منافع ملی ما سازگار و همخوان نیست. سایه روسیه نباید بر مذاکرات برجامی در وین سنگینی کند و نباید اجازه دهیم که برجام را گروگان بگیرند. بر این اساس است که از رسانه‌ها گرفته تا کارشناسان و نخبگان هشدار داده و تاکید می‌کنند، وقت تجدیدنظر در برخی سیاست‌ها است. شاهدش توصیه حمید ابوطالبی، مشاور سیاسی دفتر حسن روحانی است که نوشته بود: «روسیه می‌داند که فقط کنگره‌ آمریکا قادر به ارائه تضمین واقعی است، و وزیر خارجه نه قادر است تضمینی دهد و نه تضمین کتبی او ارزشی دارد، بلکه فقط بهانه‌ای می‌شود که روسیه بار تحریم‌های خود را بر دوش ایران نهاده و با تهدید ایران به استفاده از «مکانیسم ماشه»، کشور را در راستای منافعش به قهقرا‌ بکشاند. ایران نه می‌تواند ‌و نه باید بار خطای استراتژیک حمله‌ روسیه به اوکراین را به دوش بکشد، و نباید اجازه دهد تا بخشی از این بازی، پیچیده شود. لذا برای نیفتادن در دامِ روسیه، فقط می‌تواند با برقراری «تعادل استراتژیک» از طریق مذاکره مستقیم با آمریکا، بازی خطرناک روس‌ها را به بن‌بست بکشاند.»
توضیح روس‌ها
گفتنی است، مواضع اخیر روسیه و حساسیتی که در ایران و به تبع آن سایر طرف‌های درگیر برجام برانگیخته، کار را به جایی رسانده که مقامات این کشور به فکر ارائه توضیح افتاده‌اند! شاهد آنکه سفیر روسیه در ایران در پاسخ به سوالی درباره اظهارات وزیر خارجه این کشور در مورد تضمین‌های برجامی و ارتباط دادن آن با تحریم‌های روسیه پس از تحولات اوکراین گفته: سوءتفاهمی در این خصوص پیش آمده است.
لوان جاگاریان در حاشیه مراسم سی‌امین سالگرد روابط ایران و جمهوری آذربایجان گفته: «سوءتفاهم شده است. از مردم ایران می‌خواهیم که به اظهارات رادیوهای بیگانه مانند رادیو دیروز (فردا) گوش ندهند.» به گزارش تسنیم، وی با اشاره به اینکه دولت این کشور در این باره به تهران پاسخ خواهد داد نیز اظهار داشت: توضیحات لازم را از طریق منابع دیپلماتیک به طرف ایرانی خواهیم داد. ما رسما به دوستان ایرانی در این خصوص توضیح خواهیم داد.
🔻روزنامه همشهری
📍 «ارج» فردا زنده می‌شود
کارخانه ۸۵ساله لوازم خانگی ارج پس از یک دهه تعطیلی، چهارشنبه هفته جاری رسما به مدار تولید بازمی‌گردد. به گزارش همشهری، کارخانه لوازم خانگی ارج در سال‌۱۳۱۶ در یک کارگاه کوچک واقع در خیابان سی‌متری تهران و با ۸کارگر مشغول به تولید شد. فعالیت این کارگاه با هدایت خلیل ارجمند، استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران در ابتدا با انجام کارهای جوشکاری، آهنگری و ریخته‌گری و سپس تولید صندلی‌های تاشو آغاز شد. با گسترش فعالیت این کارخانه در دهه‌۱۳۵۰ به تولید لوازم خانگی، ازجمله یخچال، بخاری، ماشین لباسشویی و کولر آبی روی آورد و به فهرست صنایع غیردولتی ایران پیوست اما پس از انقلاب این کارخانه دولتی شد و سپس در اختیار شرکت سرمایه‌گذاری یکی از بانک‌ها قرار گرفت و به‌تدریج به‌سوی ورشکستگی پیش رفت و در ادامه ماشین‌آلات و امکانات خطوط تولید آن را برخی طلبکاران از محل کارخانه خارج کردند. سرانجام این کارخانه از سال‌۱۳۹۰ تعطیل و ۲۴ خرداد ۱۳۹۵ با پلمب قضایی انبار ارج، اموال این کارخانه توقیف و رسما تعطیل شد.
با گذشت چند سال از تعطیلی این کارخانه، خبرهای متفاوتی از تلاش برای احیای آن منتشر و حتی مباحثی در زمینه احتمال همکاری برندهای معروف لوازم خانگی مانند جنرال الکتریک و ویرپول آمریکا و آریستون ایتالیا و بوش برای احیای کارخانه‌های لوازم خانگی ارج و آزمایش مطرح شد. اما با اعمال تحریم‌ها و عهد‌شکنی برخی شرکای خارجی در اجرای قراردادهای تولید مشترک با شرکت‌های ایرانی، پرونده مشارکت برندهای خارجی برای احیای این کارخانه بسته شد. سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با حمایت وزارت صمت و دستگاه قضا‌ و پس از رفع مشکلات و قوانین دست‌و‌پاگیر پیگیری جدی برای بازگشایی مجدد این کارخانه از مرداد‌ماه امسال را در دستور کار قرار دادند. اکنون با گذشت ۵سال از تعطیلی کارخانه ارج، برخی خطوط تولید لوازم خانگی در این کارخانه نصب و بنا بر یافته‌های خبرنگار همشهری مقرر شده تا چهارشنبه هفته‌جاری، فعالیت رسمی این کارخانه با راه‌اندازی خط تولید کولر گازی آغاز شود. در ادامه تا پایان اردیبهشت‌ماه سال آینده خطوط تولید ماشین لباسشویی و ظرفشویی و سپس تولید یخچال، یخچال فریزر و ساید بای ساید و سایر محصولات راه‌اندازی شود.

توجه به احیای برندهای داخلی
با وجود جولان انواع لوازم خانگی اروپایی، کره‌ای و چینی در بازار ایران، هنوز مشتریان ایرانی خاطره خوش کیفیت برخی برندهای داخلی لوازم خانگی مانند ارج و آزمایش را در ذهن دارند و با گذشت چندین سال، محصولات فرتوت این برندها هنوز هم میهمان خانه برخی خانوارهای سن‌و‌سال‌دار گذشته ایرانی است. این شهرت بهترین سرمایه برای احیای مجدد برندهای مذکور لوازم خانگی است. موضوعی که دیروز محمدمهدی برادران، معاون صنایع عمومی وزارت صمت با اشاره به آن اعلام کرد: یکی از موارد مهم توجه به نام و نشان تجاری(برند) لوازم خانگی است، زیرا کالاهای داخلی با وجود داشتن کیفیت مناسب نسبت به کالاهای دارای نشان‌های مطرح جهانی، کم‌بهره هستند.

بازگشت به تولید پس از یک دهه توقف
معاون صنایع عمومی وزارت صمت با بیان اینکه کارخانه ۸۵ساله ارج پس از تعطیلی با تلاش و رفع موانع تولید ازجمله قوانین زائد و دست‌وپاگیر، دوباره در مدار تولید قرار گرفته و قرار است به‌زودی خط تولید محصولات لوازم خانگی این واحد بزرگ تولیدی، راه‌اندازی شود، گفت: نخستین کارخانه تولید لوازم خانگی کشور به‌علت تشدید مشکلات تولید در سال‌۱۳۹۰، به‌طور کامل تعطیل شده بود که از مردادماه امسال(۱۴۰۰) با تلاش و پیگیری‌های وزارت صمت، پس از ۱۰‌سال تعطیلی در مسیر احیا‌ قرار گرفت. برادران‌ افزود: با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده برای احیای برند ارج و ایجاد تنوع در سبد محصولات این شرکت، تولید انواع یخچال و فریزر، انواع ماشین لباسشویی دیجیتال و مکانیکی، ماشین ظرفشویی و کولر گازی اسپلیت، وجود خواهد داشت. او تأکید کرد: کارخانه ارج ابتدا تولید کولر گازی را آغاز خواهد کرد و از اواخر اردیبهشت‌ماه، تولید ماشین‌لباسشویی در این واحد تولیدی، آغاز خواهد شد.

پوست‌اندازی ارج
برای احیای این کارخانه تا‌کنون بخش‌خصوصی ۲۰۰‌میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده و خطوط تولید و مونتاژ ماشین‌لباسشویی، ظرفشویی، کولرگازی و کولرآبی نصب شده و در مرحله بعد، خط تولید یخچال و فریزر نیز اضافه خواهد شد. براساس این گزارش، با احیای کارخانه ارج در گام نخست، برای ۴۰۰نفر به‌صورت مستقیم و برای بیش از ۲هزار و ۵۰۰نفر به‌صورت غیرمستقیم، اشتغال ایجاد خواهد شد. تولید این کارخانه درصورت وجود شرایط مناسب همکاری بین‌المللی در ابتدا به‌صورت تحت لیسانس و سپس با عمق تولید ۶۰ درصد قطعات در کشور، انجام خواهد شد. علاوه بر آن همزمان شبکه‌های مربوط به فروش و خدمات پس از فروش این کارخانه با استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان و کمک‌گرفتن از متخصصان داخلی در حال طراحی است. برای تأمین مواداولیه داخلی نیز از مجاری تعیین‌شده اقدام و مواداولیه وارداتی نیز در چارچوب مقررات، ثبت سفارش و وارد خواهد شد.
🔻روزنامه اعتماد
📍 ۲۴ سال انتظار برای خانه‌دار شدن
بر اساس گزارش‌های رسمی زمان خانه‌دار شدن برای افراد در سال ۹۹ به بیشترین میزان خود رسیده و افراد می‌بایست برای خرید ۱۰ متر مربع واحد مسکونی کل درآمد سال را بدون اینکه ریالی از آن هزینه کنند، برای بخش مسکن کنار بگذارند. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد در دهه نود شاخص توان‌پذیری مسکن در کشور همراستا با افزایش هزینه‌ها و متوسط قیمت یک مترمربع واحد مسکونی، افت داشته و مدت زمان لازم برای خانه‌دار شدن را نیز طولانی‌تر کرده است. در سال گذشته خانواده‌های شهری حدود ۴۳ و خانواده‌های روستایی حدود ۲۳ درصد از کل هزینه‌کردشان را فقط برای مسکن انجام می‌دادند. نکته در این است که نسبت هزینه مسکن به کل هزینه خانواده‌های شهری در سال ۹۶ حدود ۳۲ درصد بود و طی ۴ سال و در پایان ۹۹ به ۴۳درصد رسید. اگرچه که به نظر می‌رسد این نسبت در سال جاری افزایش بیشتری یابد، چراکه متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران به ۳۳ میلیون تومان رسید و با توجه به اینکه سیگنال‌های مثبتی از کنترل تورم در بودجه سال آتی به بازارها منتقل نشده، ادامه‌دار بودن روند فعلی در بازار مسکن و کاهش قدرت خرید متقاضیان در این بازار دور از ذهن نخواهد بود.
هزینه خانواده‌ها چقدر بوده است؟
متوسط هزینه خالص خانواده‌ها طی سال‌های ۹۶ تا ۹۹ تقریبا ۸۸درصد افزایش داشته و از حدود ۳۳ میلیون تومان به ۶۲ میلیون تومان رسیده؛ البته که طی سال‌های ۹۱ تا ۹۹ هزینه خانواده‌های شهری حدود ۲۷۸درصد افزایش داشته و از ۱۶.۴ میلیون تومان به ۶۲ میلیون تومان رسیده، در این مدت متوسط هزینه‌های خانوار روستایی نیز ۲۴۰درصد بیشتر شده؛ خانواده‌های روستایی در سال ۹۱ حدود ۱۰ میلیون تومان هزینه داشتند که در سال گذشته به ۳۴ میلیون تومان رسید. در این بین درآمد سرانه طی سال‌های ۹۱ تا ۹۹ برای خانواده‌های شهری افزایشی ۳۴۰درصدی داشته و از ۱۶.۷ میلیون تومان به ۷۴.۶ میلیون تومان رسید؛ در این مدت متوسط درآمد سالانه برای خانواده‌های روستایی نیز جهشی ۳۲۰درصدی داشته و متوسط درآمدشان در سال ۹۹ به ۴۲ میلیون تومان گزارش شده بود. در بخش دیگری از گزارش‌های رسمی به سهم هزینه‌های غیرخوراکی در سبد مصرفی خانواده‌های شهری نیز اشاره شده که از حدود ۷۳درصد برای سال ۹۱ به ۷۴.۱درصد برای سال ۹۹ گزارش شد که این امر نشان می‌دهد خانواده‌ها مجبورند هزینه‌های بیشتری را برای کالاها و خدمات غیرخوراکی مانند بهداشت و درمان، آموزش و مسکن بپردازند. با این وجود گزارش‌هایی از کاهش مصرف برخی کالاهای غیرخوراکی مانند تفریح و آموزش نیز منتشر شده که این امر می‌تواند بر سلامت جسمانی و روانی جامعه تاثیرات منفی بگذارد. اگرچه کالاهای غیرخوراکی در صورت بالا رفتن تورم به عنوان یکی از اولین کالاها از سبد مصرفی خانواده‌ها کنار گذاشته می‌شوند (به عنوان مثال افراد چکاپ‌های سلامتی سالانه خود را انجام نمی‌دهند یا بر یادگیری یک مهارت جدید سرمایه‌گذاری نمی‌کنند) اما آنچه در داده‌های رسمی خودنمایی می‌کند، احتمال انحصار بازار مسکن برای خانواده‌هایی است که پیش از نوسانات ارزی در سال ۹۷ خانه داشته‌اند؛ به بیان دیگر بالا رفتن سهم هزینه‌های غیرخوراکی از کل هزینه‌های خانوار «خانه اولی» در بازار مسکن نخواهیم داشت. در این راستا و در بخش دیگری از گزارش مرکز آمار به متوسط قیمت فروش هر مترمربع واحد مسکونی در تهران اشاره شده که از سال ۹۱ تا ۹۹ افزایشی ۷۱۶ درصدی داشته و از ۳ میلیون تومان به ۲۴.۵ میلیون تومان رسیده است. نسبت هزینه خالص مسکن به کل هزینه خانوارهای شهری در سال ۹۹ حدود ۴۳درصد و برای خانواده‌های روستایی نیز ۲۳.۱درصد بوده است؛ از آنجایی که کل هزینه غیرخوراکی شهرنشینان ۴۶ و روستاییان نیز ۲۰ میلیون تومان بوده؛ خانواده‌های کشور به‌طور متوسط هزینه‌ای در حدود ۱۸ تا ۲۶ میلیون تومان تنها برای بخش مسکن کنار گذاشته شده؛ خرید یا اجاره واحد مسکونی که با توجه به قیمت فروش، همچنین اجاره‌ها، این مبلغ بسیار کمتر از کف بازار در برخی شهرهاست.
چقدر خرج مسکن شد؟
با استناد به داده‌های رسمی، متوسط درآمدها در کشور در دهه ۹۰ بیشتر از هزینه‌ها بوده، اما آهنگ رشد قیمت‌ها و نوسانات لحظه‌ای در بازارها و به خصوص بازار مسکن باعث شده که تفاوت میان درآمد و هزینه کمکی به کاهش مدت زمان انتظار برای خانه‌دار شدن افراد نکند. در گزارش‌های مرکز آمار متوسط قیمت فروش واحد مسکونی پایتخت در سال ۹۹ حدود ۲۴.۵ میلیون تومان اعلام شده؛ اگرچه حدود ۵ و نیم میلیون تومان از اعداد و ارقام گزارش بانک مرکزی کمتر است، اما بزرگ‌ترین مساله و مهم‌ترین چالش برای تقاضاکنندگان و سیاستمداران همچنان تضعیف شدید قدرت خرید و تعداد سال‌های خانه‌دار شدن برای افراد و به خصوص در شهر تهران است. به عنوان مثال برای خرید یک واحد ۸۰ متری در تهران با متوسط قیمت ۲۴.۵ میلیون تومان برای هر مترمربع به حدود یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان نیاز است. با فرض اینکه درآمد یک خانواده در حد ۷۴ میلیون تومان باقی بماند و به هیچ عنوان از آن استفاده نشود، پس از ۲۶ سال و ۴ ماه آن خانواده می‌تواند واحد مسکونی مذکور را بخرد. واحدی که پس از ربع قرن نه تنها کلنگی شده بلکه به تعمیرات زیادی نیاز دارد تا قابل سکونت شود. حال اگر مبنا محاسبه برای متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی، داده‌های بانک مرکزی باشد، در این صورت خانواده‌ای پس از ۳۲ سال و ۴ ماه بدون اینکه ریالی از درآمد سالانه‌شان را هزینه کنند، صاحب خانه می‌شوند.
سال ۹۹ بدترین سال برای متقاضیان خرید مسکن
اعداد و ارقام نشان می‌دهد در سال ۹۹ شاخص توان‌پذیری مسکن که همان نسبت قیمت متوسط مسکن به متوسط درآمد سالانه خانوار است، به بدترین وضعیت خود در دهه ۹۰ رسیده است. براساس داده‌های رسمی نسبت درآمد خانوار شهری به متوسط قیمت هر متر مربع مسکن در سال ۹۹ نیز به کمترین میزان خود؛ ۹.۷درصد رسیده این درحالی است که این رقم برای سال ۹۶ حدود ۲۲.۸درصد گزارش شده بود؛ مقایسه این دو سال نشان می‌دهد که تا چه اندازه قدرت خرید افراد در مناطق شهری تضعیف شده و در سال ۹۹ به پایین‌ترین سطح یک دهه خود رسیده است. نکته دیگری که درخصوص نسبت متوسط درآمد خانوار شهری به متوسط قیمت هر متر مربع مسکن باید به آن توجه کرد، افت قدرت خرید افراد در سالی است که متوسط درآمدها در قله یک دهه قرار دارند. بدین معنا که به‌رغم افزایش ۱۰۳درصدی درآمدها در یک دهه، زمان انتظار برای خرید خانه طولانی‌تر شده که این امر نشان می‌دهد افزایش درآمدها برای پوشش هزینه‌های ضروری مانند برخی کالاهای خوراکی و غیرخوراکی مناسب هستند و برای هزینه‌های بزرگ‌تر مانند خرید مسکن، پاسخگو نخواهند بود. گزارش‌ها نشان می‌دهد در هر بر‌هه‌ای که خوش‌بینی نسبت به آینده اقتصادی کشور شکل گرفته، شاخص توان‌پذیری مسکن نیز بهبود یافته و قدرت خرید افراد در این بازار نیز تقویت شده بود.

🔻روزنامه شرق
📍 قحطی بزرگ در راه است؟
تهاجم همه‌جانبه روسیه به اوکراین بحرانی در اقتصاد و روابط بین‌الملل دنیا به وجود آورد که از زمان جنگ سرد تاکنون بی‌سابقه است؛ این جنگ حیرت‌آور آن‌هم در اروپایی که چندین دهه چنین آتش و خشونتی را به چشم ندیده بود، علاوه بر پیامدهای سیاسی و تأثیر‌گذاری بر نظم بین‌الملل، اقتصاد جهان را نیز هدف قرار داده است. اقتصادی که از حدود دو سال پیش و با شیوع پاندمی کرونا و قرنطینه‌های سراسری شرایط خوبی را سپری نکرده‌ بود و درحالی‌که کرونا تمام‌ نشده، پای بحرانی بزر‌گ‌تر به میان کشیده شد. اما این بحران جدید در حالی است که با فروکش‌کردن کرونا پس از سویه امیکرون و کاهش محدودیت‌های ناشی از آن نهال امید به رشد و رونق اقتصادی جوانه زده بود؛ ولی این نهال تازه و این آرزو با وقوع جنگ روسیه و اوکراین رنگ باخت و بر باد رفت. هرچه در ماه‌های گذشته و در رجزخوانی سیاست‌مداران گذشت، مانع از شکل‌گیری این آتش نشد و حالا جنگ به میانه‌های خود رسیده و تبعات آن کم‌کم تمام این کره جغرافیایی را در بر می‌گیرد. طرفین جنگ؛ دو کشور روسیه و اوکراین که از دل اتحاد جماهیر شوروی به وجود آمده‌اند، از لحاظ کشاورزی، معدنی و انرژی دارای جایگاه ویژه‌ای در دنیا هستند و همین موضوع سبب اهمیت این دو کشور در اقتصاد دنیا شده است. جنگ البته به همین دو کشور خلاصه نشده و به عبارتی نبرد شرق و غرب یا دو بلوک متفاوت آغاز شده و به‌همین‌دلیل هم آثار اقتصادی آن به همین دو کشور یا همسایه‌های آنها ختم می‌شود. اما اقتصاد دنیا دقیقا چه تأثیری از این جنگ پذیرفته و به چه سمتی می‌رود؟ گزارش پیش‌رو در تلاش است که با بررسی آخرین آمار و ارقام رسمی و با لحاظ‌کردن اطلاعات معتبرترین نهادهای اقتصادی دنیا، تصویری از شرایط کنونی اقتصاد جهان بسازد.
قحطی بزرگ؛ ۲۵ درصد صادرات گندم دنیا متعلق به روسیه و اوکراین بود
وسعت سرزمین و شرایط آب‌و‌هوایی مناسب، قابلیت کشاورزی را برای روسیه و اوکراین فراهم کرده است. یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در اقتصاد کشور اوکراین، بخش کشاورزی است که ۹.۳ درصد GDP این کشور را به خودش اختصاص می‌دهد. کشور اوکراین در سال‌های ۲۰۱۸، ۷۰ میلیون تن و در سال ۲۰۱۹ نیز ۷۴ میلیون تن غلات برداشت کرد. با شروع پاندمی کرونا میزان برداشت غلات به ۶۵ میلیون تن رسید. این رقم سه برابر میزان مصرف داخل کشور اوکراین است. از طرف مقابل کشور روسیه نیز در زمینه تولید گندم و انواع غلات در جهان مشهور است. روسیه ۱.۹۲ درصد صادرات محصولات کشاورزی دنیا را به خود اختصاص داده است. این رقم برای کشور اوکراین ۱.۱۷ درصد است. بر‌اساس آمار IGC تولید غلات روسیه در سال ۲۰۲۱، ۱۲۵ میلیون تن بوده است. روسیه ۱۶ درصد و اوکراین ۹ درصد از صادرات گندم دنیا را به خودشان اختصاص دادند. این نکته بسیار مهمی است که نشان می‌دهد دو کشور درگیر در جنگ یک‌چهارم گندم دنیا را تأمین می‌کنند. طبیعی است که با وقوع جنگ شاهد کاهش تولید و صادرات گندم از سوی این دو کشور باشیم. همین موضوع سبب نگرانی‌هایی درباره کمبود عرضه گندم در دنیا شده است. برای درک بهتر تأثیرگذاری جنگ اوکراین و روسیه به بررسی قیمت جهانی گندم می‌پردازیم. گندم در بازارهای جهانی در هشتم مارس ۲۰۲۱ در قیمت ۶۶۳ دلار بود. قیمت گندم در هفتم مارس ۲۲ به قیمت هزارو ۲۵۳ دلار رسید. آمار و ارقام نشان می‌دهد که چگونه جنگ روسیه و اوکراین سبب افزایش قیمت گندم و کمبود این محصول در جهان شده است. اقتصاددانان و کارشناسان حتی از احتمال قحطی به دلیل کمبود گندم در دنیا صحبت کرده‌اند. علاوه‌بر‌این اوکراین نیمی از صادرات روغن آفتابگردان دنیا را نیز به خودش اختصاص داده است. کاهش احتمالی تولید در اوکراین سبب افزایش قیمت و نگرانی کشورهای واردکننده روغن آفتابگردان شده است. به‌عنوان مثال کشور هند به‌عنوان یکی از بزر‌گ‌ترین مصرف‌کنندگان روغن آفتابگردان اعلام کرده است که با کاهش واردات، افزایش قیمت این محصول را در هند تجربه خواهیم کرد.
پرواز قیمتی زغال سنگ و فلزات
یکی دیگر از بخش‌هایی که دچار تکانه‌های شدید پس از جنگ روسیه و اوکراین شده، بخش فلزات و مواد معدنی است. دو کشور روسیه و اوکراین حدودا ۱۶ درصد صادرات سنگ آهن دنیا را در اختیار دارند. کشور اوکراین در سال ۲۰۲۰، ۱.۵۹ میلیارد دلار صادرات سنگ آهن داشته است. این رقم برای کشور روسیه ۱.۳۸ میلیارد دلار بوده است. قیمت سنگ آهن در شانزدهم نوامبر ۲۰۲۱ قیمت ۸۲ دلار را تجربه و همچنین در زمان قبل از وقوع جنگ میان دو کشور رشد ۲۰ دلاری را تجربه کرده بود. با شروع جنگ روسیه و اوکراین سنگ آهن به بالاترین قیمت خود در ۲۶ هفته گذشته رسید و به نوک قله ۱۵۶ دلاری دست پیدا کرد. بر‌اساس گزارشHUATAI FUTURES روسیه ۱۰ و اوکراین چهار درصد تجارت جهانی فولاد را به خودشان اختصاص داده‌اند. جنگ اوکراین و کاهش میزان عرضه فولاد موجب شد قیمت فولاد به بالاترین سطح خود از ۲۲ اکتبر ۲۰۲۱ برسد. قیمت فولاد با رشد دو هزار دلاری از ۲۵ فوریه ۲۰۲۲ به قیمت پنج هزار دلار برای هر تن رسید. نگرانی‌ها درخصوص کاهش عرضه موجب توجه کشورهای دنیا به چین شد. کشور چین به‌عنوان بزر‌گ‌ترین تولیدکننده فولاد در جهان شناخته می‌شود. کشور چین نیز تلاش می‌کند از طریق کاهش مالیات، سرمایه‌گذاران خارجی را برای سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد این کشور ترغیب و تولید را افزایش دهد. یکی دیگر از منابع ارزشمند در جهان زغال‌ سنگ است. زغال ‌سنگ اصلی‌ترین سوخت برای استفاده تولید برق محسوب می‌شود. کشور چین بزر‌گ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده زغال سنگ در دنیاست. اگرچه بر‌اساس معاهده پاریس کشور‌ها به سمت کربن صفر قدم برمی‌دارند. کشور روسیه حدود ۱۷ درصد زغال سنگ دنیا را تأمین می‌کند. ارزش صادرات زغال سنگ برای روسیه ۱۳.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ بوده است. در سال‌های اخیر کشورها به علت آلودگی و ضرر‌های محیط‌زیستی تلاش کردند از زغال سنگ فاصله بگیرند. از سوی دیگر به سمت کاهش آلودگی‌های ناشی از زغال سنگ بروند؛ ولی همچنان تلاش‌ها بیهوده بوده است. همان‌طور که گفته شد، روسیه یکی از بزر‌گ‌ترین صادرکنندگان زغال سنگ در جهان است که تحریم‌های اقتصادی اروپا موجب نگرانی‌هایی در این زمینه شده است. در سال‌های اخیر کشورهای استرالیا و اندونزی برای تولید زغال ‌سنگ مورد توجه قرار گرفتند. با توجه به جنگ روسیه و اوکراین زغال سنگ از ابتدای سال ۲۰۲۲ رشد قیمتی ۳۰۰ درصدی را تجربه کرده است؛ رشدی که سبب افزایش قیمت زغال سنگ به ۴۱۸ دلار شد که این قیمت در ۱۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده است.
‌تورم افسارگسیخته و کاهش ارزش روبل
مهم‌ترین بخشی که جنگ‌ها روی آن اثر می‌گذارند، بازارهای مالی و افزایش نرخ تورم است؛ چه در کشورهای درگیر جنگ و چه در دنیا، کشورها با این مسئله روبه‌رو می‌شوند. طبق تحلیل چند کارشناس و اقتصاددان وال‌استریت ژورنال، دنیا در آینده‌ای نزدیک با افزایش نرخ تورم مواجه خواهد شد و بسیاری از کشورها با این موضوع دست‌و‌پنجه نرم خواهند کرد. تورم حتی قبل از وقوع جنگ روسیه در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا نگران‌کننده بود. تورم ایالات متحده آمریکا به بالاترین میزان از دهه ۱۹۸۰ و به نرخ هفت‌و‌نیم درصد رسیده است. دزموند لاچمن، کارشناس مؤسسه امریکن انترپرایز، سیاست‌های فدرال‌رزرو را درخصوص مقابله با کاهش تورم بی‌فایده و بی‌نتیجه می‌داند. از طرفی دیگر، این نکته باید مدنظر قرار بگیرد که وابستگی بانک‌های اروپایی به سیستم مالی روسیه بسیار کم است. از سوی دیگر، با توجه به موج مهاجرت مردم از کشور اوکراین به کشورهای همسایه مانند لهستان و مولداوی، امکان ایجاد بحران‌های مالی در کشورهای مقصد دور از ذهن نیست. در زمینه ارزهای دیجیتال نیز در کشمکش و درگیری‌های قبل از وقوع جنگ، بیت‌کوین دچار ریزش شدید شد. گرچه با تحریم بانک‌های روسیه از یک سو و علاقه‌مندی مردم روسیه به خرید ارزهای دیجیتال از سوی دیگر، شاهد رشد دوباره بیت‌کوین در بازارهای رمز‌ارز بودیم. قیمت بیت‌کوین پس از تمایل مردم روسیه به خرید آن، با رشدی ۱۵‌درصدی به مرز ۴۴ هزار دلار رسید. شاخص داوجونز نیز در ابتدای جنگ اوکراین دچار ریزش‌های شدیدی شد، ولی پس از سخنرانی جو بایدن درخصوص عدم حضور نظامی آمریکا در اوکراین، مجددا شاخص آن رشد کرد. موج تقاضا برای خرید طلا با توجه به احتمال درگیری و پس از آن جنگ روسیه و اوکراین را در یک ماه گذشته شاهد بودیم؛ افزایش تقاضایی که موجب شد طلا به هزارو ۹۸۴ دلار نیز برسد. طبق بررسی‌های مؤسسه مطالعاتی مودی، ادامه‌دار‌بودن جنگ روسیه و اوکراین، علاوه بر اثرات منفی بر اقتصاد جهان، بیشتر بر اقتصاد کشورهای اوراسیا تأثیر می‌گذارد. دلیل این تأثیرگذاری نیز وابستگی و روابط اقتصادی گسترده میان کشورهای اوراسیا و روسیه است. یکی از معضلات و پیامدهای جنگ با اوکراین برای روسیه، کاهش ارزش نرخ برابری روبل در برابر دلار بود. در زمان آغاز جنگ نرخ برابری با رشد ۱۸‌درصدی به سطح ۹۰ دلار رسید. پس از چند روز از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، این رقم به قله تاریخی ۱۱۸ واحد رسید. بانک مرکزی روسیه تلاش کرد با سه اقدام افزایش دو‌برابری نرخ بهره، ممنوعیت اعطای وام خارجی و همچنین اجبار صادرکنندگان بزرگ نفت به تزریق ۸۰ درصد درآمد خود به بازارهای داخلی، موجب آرامش در بازارهای مالی روسیه شود و از کاهش ارزش روبل جلوگیری کند. اتحادیه اروپا و آمریکا دسترسی بانک‌های روسیه به سوییفت را مسدود کردند. تحریم‌های سوییفت موجب دشوارشدن انتقال ارز حاصل از فروش انرژی به داخل کشور روسیه می‌شود که ۴۰ درصد بودجه روسیه را تأمین می‌کند. چند روز قبل روزنامه گاردین تحلیلی در‌این‌باره ارائه داد مبنی بر اینکه تحریم‌های سوییفت و کاهش ارزش روبل، موجب تمایل مردم روسیه به خرید رمز‌ارز می‌شود.
جهش تاریخی قیمت طلای سیاه و گاز طبیعی
جنگ روسیه و اوکراین موجب تحولات اساسی در بازار انرژی و به‌خصوص نفت و گاز شد که رشد قیمتی را به دنبال داشته است. این افزایش قیمت در نفت و گاز سبب شد قیمت نفت و گاز سقف‌های جدیدی را ثبت کند که در یک دهه گذشته بی‌سابقه بوده است. کشور روسیه سومین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان پس از ایالات متحده آمریکا و عربستان سعودی است. در ژانویه ۲۰۲۲، طبق آمار IEA کشور روسیه ۱۱.۳ میلیون بشکه در روز تولید نفت داشته است. میزان تولید برای ایالات متحده ۱۷.۶ و برای عربستان سعودی ۱۲ میلیون بشکه بوده است. مقصد ۶۰ درصد از صادرات نفت روسیه، کشورهای اروپایی و ۲۰ درصد صادرات نفت روسیه به چین است. با فروکش‌کردن همه‌گیری کرونا در جهان و بازگشایی صنایع، موج جدیدی از تقاضا برای نفت در جهان به وجود آمد. این موضوع موجب افزایش تقاضا و با توجه به کمبود عرضه موجب افزایش قیمت نفت شد. تنش میان روسیه و اوکراین در‌خصوص جنگ احتمالی موجب رشد قیمتی نفت به صورت پلکانی شد. از تاریخ اول دسامبر ۲۰۲۱ تا به امروز، نفت رشدی حدودا ۱۲۰‌درصدی را تجربه کرده و به قیمت ۱۳۹ دلار رسیده است. نفت از تاریخ اول مارس ۲۰۰۸ قیمت ۱۳۹ دلاری را تجربه نکرده بود. گر‌چه اتفاقاتی مانند امضای برجام از سوی ایران، آزادسازی ذخایر نفتی کشورهای تولیدکننده یا افزایش ظرفیت تولید اوپک می‌تواند از شتاب افزایش قیمت نفت جلوگیری کند. برای مثال، زمزمه‌هایی از توافق احتمالی ایران و بازگشت ایران به برجام، موجب افت قیمت نفت در روز سوم مارس از قیمت ۱۱۵ دلار شد. وزیر ترابری ایالات متحده آمریکا اعلام کرد احتمال خرید نفت از ایران برای ایالات متحده آمریکا وجود دارد.
جنگ اوکراین و روسیه موجب افزایش قیمت گاز به‌عنوان یکی از حامل‌های انرژی شده است. روسیه به‌عنوان بزر‌گ‌ترین کشور دارای ذخایر گاز و همچنین بزر‌گ‌ترین صادرکننده گاز در دنیا شناخته می‌شود. کشور روسیه ۴۰۰ میلیارد مترمکعب گاز صادر می‌کند که رقمی خیره‌کننده است. با شروع جنگ روسیه و اوکراین و نگرانی‌ها در‌خصوص احتمال قطع صادرات گاز روسیه به اروپا، قیمت گاز افزایش بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است. کشورهای اروپایی بر اساس امنیت عرضه، به دنبال متنوع‌سازی مسیر‌های گاز طبیعی بودند تا جایگزین روسیه شود که همین نگرانی‌ها، افزایش قیمت گاز طبیعی را تقویت کرده است. قیمت گاز در اروپا از هزارو صد دلار برای هر متر‌مکعب ابتدا به هزارو ۴۰۰ دلار رسید و هم‌اکنون این به رقم پنج هزار دلار در هر مترمکعب رسیده است. اخیرا یورو‌نیوز به نقل از وزارت کشور روسیه اعلام کرده است شرکت‌های تولیدکننده گاز و انرژی صادرات خود را به حالت تعلیق در‌بیاورند که در صورت اجرائی‌شدن این موضوع، رشد بی‌سابقه قیمت حامل‌های انرژی و به‌خصوص گاز دور از ذهن نیست.