بخشنامه‌های خلق‌الساعه و تعریف نامشخص از "حمایت از تولید داخل" سبب شده تا فعالان بخش معدن نتوانند معادن خود را نوسازی کرده و با استانداردهای جهانی تطبیق دهند و در بروکراسی‌های پیچ‌ در پیچ ادارات دولتی به‌سر برند. اقتصادنامه با توجه به اهمیت موضوع، با رئیس خانه معدن ایران به گفت‌وگو نشسته است. به باور محمدرضا بهرامن، معادن کشور در فقر تکنولوژیکی به سر می‌برند که این موضوع سبب شده راندمان معادن به دور از استانداردهای جهانی باشد.

▫️نوسازی ماشین‌آلات در بخش‌های مختلف معدن مورد توجه کارشناسان این بخش قرار گرفته است. به نظر شما موانع پیش روی نوسازی ماشین‌آلات معدنی در چیست؟

نگاه حاکم بر ذهن برخی سیاستگذاران و تصمیم‌سازان منطبق بر واقعیت‌های اقتصادی نیست. اصلاح ذهنیت آنان یکی از وظایف سنگین تشکل‌های تخصصی‌ست. در بحث ماشین‌آلات معدنی هم تمام تلاش ما این است که ذهنیت سیاستگذاران و تصمیم‌سازان را تغییر دهیم. ماشین‌آلات معدنی کالاهای واسطه‌ای هستند که مستقیما در معادن و خط مقدم‌تولید بکار گرفته می‌شوند. هرچقدر عمر آن بیشتر باشد بهره‌وری کاهش می‌یابد و هرچه ماشین‌آلات جدید بکار گرفته شود، بهره‌وری بالا رفته و تولید افزایش می‌یابد. امروز بخش معدن ما به دلایل متعدد داخلی و خارجی در فقر تکنولوژیکی قرار گرفته است. بنابراین نیاز داریم تا سازندگان داخلی با جوینت شدن با بزرگان هم خود پیشرفت کنند و هم بخشی از نیاز کشور به ماشین‌آلات را رفع کنند. البته در برخی بخش‌ها نظیر ماشین‌آلات خردایش و فرآوری معادن کوچک، تولیدکنندگان داخلی دارای توانمندی‌های قابل توجهی هستند اما در بخش ماشین‌آلات مورد استفاده در بارگیری و حمل و نقل مواد معدنی دچار کمبود شدید هستیم.

🔹با توجه به فقر تکنولوژیکی که به آن اشاره کردید، آیا می‌توان به معدنکاری سبز دست یافت؟

معدنکاری سبز بدون نوسازی ماشین‌آلات معدنی محال است. البته ما بر این باوریم که معدنکاری بدون نگاه به مسائل زیست محیطی می تواند آثار مخربی به‌دنبال داشته باشد. لذا فعالیت‌های معدنی را باید با مسائل زیست محیطی تطبیق بدهیم. همانطور که ما در پی مدرنیزاسیون و نوآوری ماشین آلات هستیم، در حوزه محیط زیست هم نگاه متولیان باید نوسازی شود. در حوزه نوآوری محیط زیستی یک بخش مسئولیت بر عهده سازمان محیط زیست است که باید مبدا ترویج نگاه جدید به محیط زیست باشد و از جانبی دیگر با کمک نظام مهندسی معدن بتوانیم، نظارت‌های محیط زیستی معدن را داشته باشیم. نظام مهندسی معدن پتانسیل این امر را دارد اما باید سازمان محیط زیست با آن همکاری لازم را داشته باشد. 

🔹اقلیم محیطی ما از گذشته بسیار شکننده بوده است و در سالیان گذشته با توجه به برداشت های فراوان از منابع طبیعی منجر به کاهش تاب آوری محیطی کشور شده است. در این راستا بخش معدن برای حفظ محیط زیست چه برنامه‌ای را در دستور کار خود قرار داده است؟

ببینید این یک مسئله جهانی است و دنیا با مسئله محیط زیست و چالش‌های تغییر اقلیم مواجه است. علم و تکنولوژی و نوآوری همانقدر که منجر به دخالت بیشتر ما در محیط شده است همانقدر هم می تواند با تکنولوژی های کارآمد و به روز از میزان صدمات به محیط زیست بکاهد. اگر نگاه دقیق و علمی داشته باشیم و بتوانیم از تکنولوژی‌های جدید استفاده کنیم می توانیم از میزان مصرف آب و همچنین تخریب محیط زیست بکاهیم. شما کنستانتره سنگ آهن را به عنوان مثال ببینید، که چگونه در بیست سال گذشته با تکنولوژی جدید توانسته از میزان آب مصرفی خود بکاهد. حتی به جرئت می‌توان گفت کاهش ده برابری مصرف آب را در این حوزه داشته‌ایم. معدنکاری باید حامل نگاه به روز و نوآوری باشد. معدنکاری فعالیتی نیست که بدون توجه به نوآوری در حوزه تکنولوژی بتواند به صورت بلند مدت به کار خود ادامه دهد.

🔹با توجه به صحبت های شما اگر ما نتوانیم ماشین‌آلات حوزه معدن را به روز و مدرن کنیم شاهد صدمات جدی به محیط زیست خواهیم بود، از همین رو تحریم‌ها چه میزان مانع تجهز و مدرن شدن ماشین‌آلات معدنی در کشور شده است؟

ببینید نگاه به مسائل زیست محیطی در ذیل نگاه توسعه پایدار تعریف می‌شود. این موانع از جانب سیاستگذاران باید رفع شود. یقینا اگر ما نتوانیم تکنولوژی متناسب با نیاز را فراهم کنیم به مشکل می‌خوریم. نگاه به مسائل زیست محیطی نیازمند یک رویکرد دو طرفه و تعاملی است و اگر سیاست گذاران موانع را رفع نکنند توقعی نباید از فعالان حوزه های مختلف داشت. هم فعالان حوزه معدنی باید نگاه محیط زیستی داشته باشند و هم برای پایداری صنایع معدنی باید همراهی لازم با این بخش وجود داشته باشد. اساس توسعه پایدار در بحث معدنکاری به ما می گوید عدم نگاه محیط زیستی پایداری معدنکاری را به خطر می اندازد و بدون شک برای تحقق نگاه توسعه پایدار در حوزه معدن نیازمند رفع موانع دسترسی به تکنولوژی‌های نوین هستیم.