باز هم تقاضای نفت در سال آینده بالاتر از سطح عرضه باقی خواهد ماند؛ چرا که تحریم نفت روسیه بخشی از عرضه را از بازار خارج می‌کند و اوپکی‌ها ظرفیت چندانی برای افزایش تولید نخواهند داشت. اما قیمت بالای نفت و چشم‌انداز رکود اقتصادی می‌تواند سرعت‌گیر رشد تقاضا باشد. اوپک نیز جنگ اوکراین را ریسکی برای تقاضا می‌داند.

آژانس بین‌‌‌المللی انرژی در تازه‌‌‌ترین گزارش ماهانه خود اولین پیش‌‌‌بینی از بازار نفت در سال ۲۰۲۳ را ارائه داد. بر این اساس، نهاد مستقر در پاریس تخمین زده تقاضای نفت سال آینده با ۲/ ۲درصد رشد به ۶/ ۱۰۱میلیون بشکه در روز می‌‌‌رسد که از سال ۲۰۱۹ بالاتر است. آژانس همچنین هشدار داده عرضه در ۲۰۲۳ نیز کمتر از تقاضا خواهد بود. با این حال، این نهاد گفته قیمت‌‌‌های شدیدا بالای نفت و فرآورده در کنار تضعیف پیش‌‌‌بینی‌‌‌ها از اقتصاد جهانی چشم‌‌‌انداز این بازار را اندکی تیره کرده است. پیش از این اوپک در گزارش ماهانه خود مانند آژانس به پیش‌‌‌بینی خود از تقاضا برای سال جاری دست نزده اما گفته تهاجم روسیه به اوکراین و تحولات پیرامون همه‌‌‌گیری کرونا ریسک قابل‌‌‌ملاحظه‌‌‌ای برای تقاضا خواهد داشت. اوپک که چندان در مورد سال آینده ارزیابی ارائه نداده، معتقد است همین امسال تقاضا از سطح قبل از کرونا عبور می‌‌‌کند.

نکته مهم دیگر در این گزارش کاهش ۱۷۶‌هزار‌بشکه‌‌‌ای تولید روزانه اوپک در ماه مه بود که عمدتا به‌‌‌دلیل افت عرضه لیبی رخ داد. اداره اطلاعات انرژی در گزارش ماهانه خود که اوایل ماه میلادی جاری انتشار یافت، تغییر زیادی در پیش‌‌‌بینی‌‌‌های خود نداده اما گفته تولید روسیه از ۳/ ۱۱میلیون بشکه در فصل اول سال جاری به ۳/ ۹میلیون بشکه در فصل آخر سال آینده کاهش خواهد یافت. این نهاد آمریکایی همچنین گفته تولید این کشور به‌‌‌طور متوسط ۹/ ۱۱میلیون بشکه در امسال و ۸/ ۱۲میلیون بشکه در سال آینده خواهد بود.

بازار در ۲۰۲۳ چگونه خواهد بود؟
به گزارش آژانس بین‌‌‌المللی انرژی (IEA)، تقاضای نفت در سال آینده نیز بالاتر از عرضه باقی خواهد ماند و به ریسک‌‌‌هایی مانند اختلال طولانی‌‌‌مدت عرضه به ‌‌‌دلیل جنگ روسیه در اوکراین و ادامه ریکاوری مصرف پس از محو شدن همه‌‌‌گیری اشاره کرده است. آژانس در نخستین ارزیابی تعادل عرضه و تقاضا در سال ۲۰۲۳ گفت که تقاضای نفت در این سال ۲/ ۲میلیون بشکه افزایش خواهد یافت و با رسیدن به ۶/ ۱۰۱میلیون بشکه در روز از سطوح پیشاکرونایی می‌‌‌گذرد. برای امسال نیز مانند گزارش ماه پیش، تخمین زده تقاضا ۸/ ۱‌میلیون بشکه در روز رشد کند. بیشتر رشد تقاضا در سال آینده از چین و دیگر کشورهای در حال توسعه می‌‌‌آید. اما چین که امسال نقش زیادی در رشد مصرف جهانی نفت نداشت و عموما کشورهای سازمان همکاری‌‌‌های اقتصادی و توسعه (OECD) تقاضا را بالا بردند، به‌‌‌کندی با ریکاوری مصرف نفت مواجه خواهد شد، چراکه سیاست مقابله با شیوع کرونا موسوم به کووید-صفر را اجرا می‌‌‌کند.

با این حال، واردکنندگان دوره سختی را برای یافتن عرضه تجربه خواهند کرد. این موسسه مستقر در پاریس هشدار داده تولید اوپک‌‌‌پلاس که در سال جاری احتمالا ۶/ ۲میلیون بشکه رشد تولید داشته باشد، ممکن است در ۲۰۲۳ با کاهش عرضه ۵۲۰هزاربشکه‌‌‌ای در روز رو‌‌‌به‌‌‌رو شود. بیشتر این کاهش به‌‌‌ دلیل روسیه خواهد بود. تحریم‌‌‌های غربی موجب خروج غول‌‌‌های نفتی مانند اکسون و شل از پروژه‌‌‌های درون این کشور شده‌‌‌اند و در همین حال شرکت‌‌‌های خدمات میادین نفتی مانند شلومبرگر نیز خارج شده‌‌‌اند. علاوه بر این، اتحادیه اروپا گفته واردات نفت دریابرد از روسیه را تا پایان سال متوقف می‌‌‌کند. این موارد مشکلاتی را هم در کوتاه‌‌‌مدت و هم در بلندمدت برای صنعت نفت روسیه ایجاد خواهد کرد. آژانس در مورد ریسک‌‌‌های نزولی نیز گفت: «ترس‌‌‌های اقتصادی هنوز موجود‌‌‌ند، همچنان‌‌‌که موسسات بین‌‌‌المللی اخیرا چشم‌‌‌اندازهای ناامیدکننده‌‌‌ای منتشر کرده‌‌‌اند.» بر اساس این گزارش، «به‌‌‌طور مشابهی، انقباضی شدن سیاست‌‌‌های بانک مرکزی، تاثیر دلار با رشدی فزاینده و افزایش نرخ‌‌‌های بهره بر قدرت خرید اقتصادهای نوظهور به‌‌‌معنای این است که ریسک‌‌‌هایی که متوجه چشم‌انداز ما هستند روی سمت نزولی متمرکزند.»

آژانس بین‌‌‌المللی انرژی همچنین گفت که محدودیت‌‌‌های اخیر کرونایی چین موجب شد بزرگ‌‌‌ترین واردکننده نفت جهان در مسیر اولین کاهش تقاضا در یک قرن اخیر خود قرار گیرد. با این حال، IEA گفته عرضه به‌‌‌زودی با تقاضا برابر خواهد شد و اضافه کرد: «پس از ۷ فصل پشت‌‌‌سر‌‌‌هم با کاهش‌‌‌های شدید انبارهای نفتی، کاهش رشد تقاضا و افزایش عرضه جهانی نفت تا پایان سال باید به توازن بازار کمک کند.»

اوپک: همین امسال از مصرف پیشاکرونایی عبور می‌‌‌کنیم
اوپک در گزارش ماهانه جدید خود به پیش‌‌‌بینی قبلی خود مبنی بر اینکه تقاضا در سال ۲۰۲۲ از سطوح پیش از همه‌‌‌گیری کووید-۱۹ عبور می‌‌‌کند، پایبند ماند. هرچند این سازمان گفته حمله روسیه به اوکراین و تحولات پیرامون پاندمی ریسک نزولی قابل‌‌‌توجهی ارائه می‌‌‌دهند. سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) همچنان پیش‌‌‌بینی می‌‌‌کند تقاضا در سال جاری ۳۶/ ۳میلیون بشکه در روز رشد می‌‌‌کند که ریکاوری خود از سقوط سال ۲۰۲۰ را ادامه می‌‌‌دهد. اوپک در گزارشش گفت: «با نگاهی به آینده، تحولات ژئوپلیتیک کنونی و گسترش نامشخص همه‌گیری در پایان نیمه دوم سال همچنان ریسک قابل‌توجهی را برای ریکاوری پیش‌بینی‌شده به سطوح قبل از همه‌گیری ایجاد می‌کند.» اوپک ادامه داد: «فشارهای تورمی احتمالا ادامه خواهند داشت و اینکه چه زمانی ممکن است مسائل ژئوپلیتیک حل شود بسیار نامشخص است. با این وجود، تقاضا برای نفت در نیمه دوم سال جاری در سطوح سالم پیش‌‌‌بینی می‌شود.»

این گزارش انتظار دارد تقاضا در فصل سوم سال از ۱۰۰میلیون بشکه در روز عبور کند که در راستای ارزیابی‌‌‌های پیشین بود. همچنین پیش‌‌‌بینی می‌‌‌شود در سال ۲۰۲۲ تقاضا به ۲۹/ ۱۰۰میلیون بشکه روزانه به‌‌‌طور متوسط برسد که بالاتر از نرخ پیشاکرونایی این سازمان است. لازم به ذکر است که اوپک و سازمان‌‌‌های دیگر مانند آژانس تخمین متفاوتی از تقاضا در دوره پیشاکرونایی دارند. پیش‌‌‌بینی رشد عرضه کشورهای غیراوپکی ۳۰۰هزار بشکه در روز کاهش پیدا کرد و به ۱/ ۲میلیون بشکه در روز طی سال ۲۰۲۲ رسید. اوپک همچنین پیش‌‌‌بینی خود از تولید روسیه را ۲۵۰هزار بشکه دیگر پایین آورد و ارزیابی خود از رشد تولید آمریکا را بدون تغییر گذاشت. اوپک پیش‌‌‌بینی کرده تولید شیل آمریکا در سال جاری ۸۸۰هزار بشکه در روز بالا رود که نسبت به برآورد ماه گذشته بدون تغییر ماند.

کاهش تولید اوپک
اوپک و متحدانش از جمله روسیه در حال افزایش ماهانه تولید خود از دوره سقوط تقاضا در سال ۲۰۲۰ هستند. در آخرین جلسه اوپک‌‌‌پلاس که دوم ژوئن برگزار شد، برای جبران افت عرضه روسیه و هموار کردن زمینه دیدار جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا از عربستان سعودی، افزایش تولید تسریع شد. اما همچنان اوپک‌‌‌پلاس کمتر از برنامه رشد تولید دارد، چراکه کمبود سرمایه‌‌‌گذاری در برخی میادین و اخیرا کاهش تولید روسیه به‌‌‌دلیل تحریم‌‌‌ها و اجتناب خریداران موجب این امر شده است. تولید اوپک طبق گزارش ماهانه اخیر آن، در ماه مه ۱۷۶هزار بشکه در روز کاهش یافته است. بزرگترین کاهش را لیبی با ۱۸۶هزار بشکه در روز تجربه کرد. سپس نیجریه با ۴۵هزار بشکه افت عرضه بیشتر از دیگر اعضا با کاهش عرضه مواجه شده است. به‌‌‌طور کلی از ۱۳ عضو اوپک،

۷ عضو افت تولید داشتند که در این میان، ایران نیز با ۲۰هزار بشکه کاهش رو‌‌‌به‌‌‌رو شد. گزارش ماه ژوئن اوپک نشان می‌دهد ۱۳ عضو این سازمان براساس گزارش منابع ثانویه در ماه مه، ۲۸‌میلیون و ۵۰۸‌هزار بشکه نفت خام تولید کردند که کمتر از ۲۸‌میلیون و ۶۸۴هزار بشکه ماه آوریل بوده است. بر اساس گزارش ماه ژوئن اوپک، عربستان با تولید روزانه ۱۰‌میلیون و ۴۲۴‌هزار بشکه، عراق با تولید روزانه ۴‌میلیون و ۴۰۵‌هزار بشکه و امارات با تولید روزانه ۳‌میلیون و ۴۶‌هزار بشکه، تولیدکنندگان بزرگ اوپک هستند. ایران در ماه مه ‌روزانه ۲میلیون و ۵۴۴هزار بشکه نفت خام تولید کرده است.

شیرجه تولید نفت روسیه در ۲۰۲۳
بر اساس گزارش ماهانه اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)، ممنوعیت نفت دریایی روسیه به اتحادیه اروپا موجب کاهش ۱۸درصدی تولید این کشور در پایان سال آینده میلادی خواهد شد. این اداره آمریکایی می‌‌‌گوید که تولید سوخت‌‌‌های مایع روسیه در فصل چهارم ۲۰۲۳ به ۳/ ۹میلیون بشکه در روز خواهد رسید که در فصل نخست سال جاری ۳/ ۱۱میلیون بشکه ثبت شده بود. این نهاد همچنین گفته احتمال اینکه تحریم‌‌‌ها و دیگر تحریم‌‌‌های بالقوه آتی تولید نفت را بیش از پیش‌‌‌بینی‌‌‌ها کاهش دهد، ریسک صعودی به قیمت نفت وارد می‌‌‌کند. EIA رشد تقاضا در سال جاری را تقریبا برابر با پیش‌‌‌بینی ماه گذشته یعنی ۳/ ۲میلیون بشکه دانسته و معتقد است مصرف نفت در سال آینده ۷/ ۱میلیون بشکه در روز بالا خواهد رفت. درباره قیمت نفت این نهاد با اعلام اینکه متوسط قیمت برنت در ماه مه ۱۱۳دلار بر بشکه بوده است، گفت انتظار دارد بهای این نفت شاخص در نیمه دوم سال جاری ۱۰۸دلار در هر بشکه به‌‌‌طور میانگین باشد و سپس در ۲۰۲۳ به ۹۷دلار کاهش یابد. بهای نفت وست تگزاس اینترمدییت در معاملات آتی روز چهارشنبه (ساعت ۱۶:۵۵ به وقت تهران) با ۶۲ سنت کاهش معادل ۵۲/ ۰درصد به ۳۱/ ۱۱۸دلار در هر بشکه رسید. برنت نیز ۴۵ سنت معادل ۳۷/ ۰درصد پایین رفت تا در سطح ۷۲/ ۱۲۰دلار بر بشکه معامله شود. به ‌‌‌نظر می‌‌‌رسد نفت در دومین جلسه معاملاتی پرنوسان خود پیش از جلسه فدرال رزرو آمریکا از احتمال افزایش شدید نرخ بهره اثر منفی گرفت.
منبع: دنیای اقتصاد