از سوی دیگر متوسط درآمد سالانه خانوارهای روستایی نیز با افزایش ۵۱درصدی به حدود ۶۴میلیون تومان رسید. در مقابل متوسط هزینه سالانه خانوار شهری نیز با افزایشی ۴۹درصدی از ۹۲میلیون تومان گذشت. متوسط هزینه سالانه خانوار روستایی نیز با رشد ۵۲درصدی به سطح ۵۲میلیون تومان دست یافت. اما بخشی از این افزایش در درآمد و هزینه تحت تاثیر تورم بالا رخ داده است. تعدیل افزایش دخل و خرج خانوار با شاخص قیمت‌ها در سال۱۴۰۰ از سوی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که آمارهای تورم‌زدایی‌شده افزایش واقعی درآمدها و هزینه‌های خانوار نسبت به سال قبل را تایید می‌کند. گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد در سال۱۴۰۰ نابرابری درآمدی در بین خانوارهای کشور کاهشی بوده است. این موضوع در کاهش ضریب جینی منعکس شده است.

گزارش‌ تازه مرکز آمار حاکی از آن است که دخل‌و‌خرج خانوار در سال ۱۴۰۰ رشدی حدود ۵۰درصدی را تجربه کرده است. بر این اساس هزینه کل سالانه خانوار شهری از سطح ۶۲میلیون تومانی در سال ۹۹ به بیش از ۵/ ۹۲میلیون تومان در سال ۱۴۰۰ بالغ شده است. این در حالی است که دخل‌وخرج سالانه خانوار روستایی از حدود ۳۴میلیون تومان در سال ۹۹ به سطح ۵۲میلیونی در سال ۱۴۰۰ رسیده است.

جزئیات آمار منتشرشده حاکی از این است در حالی که در خانوار شهری هزینه کالاهای خوراکی رشد بیشتری نسبت به کالاهای غیرخوراکی داشته است، در خانوار روستایی هزینه این دو گروه به یک اندازه رشد داشته‌اند. از سوی دیگر این گزارش حاکی از آن است که در سال ۱۴۰۰ درآمد خانوار شهری با ۵/ ۵۰درصد رشد به ۱۱۲میلیون تومان و درآمد خانوار روستایی با ۵/ ۵۱درصد رشد به حدود ۶۴میلیون تومان رسیده است. آمارهای ۵ سال اخیر نشان می‌دهد روند افزایش درآمد و مخارج خانوارهای شهری و روستایی سرعت گرفته است و از رشد حدود ۱۵درصدی در سال ۹۶ به رشد ۵۰درصدی در سال ۱۴۰۰ رسیده است. این گزارش حاوی اطلاعاتی درباره بهره‌مندی خانوارها از امکاناتی چون لوازم خانگی، خودرو و مسکن است.

تصویر مخارج خانوار در ۱۴۰۰
مرکز آمار ایران در گزارشی آمار مربوط به مخارج و درآمدهای خانوار ایرانی در سال ۱۴۰۰ را منتشر کرد. این گزارش که بر اساس اطلاعات حاصل از آمارگیری از بیش از ۱۹هزار و ۶۰۰ خانوار شهری و بیش از ۱۸هزار و ۳۰۰ خانوار روستایی در سراسر کشور به دست آمده است، نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۰ هزینه کل یک خانوار شهری به بیش از ۵/ ۹۲میلیون تومان رسیده است. این عدد نشان می‌دهد به طور متوسط مخارج ماهانه یک خانوار شهری در سال ۱۴۰۰ حدود ۷میلیون و ۷۰۰هزار تومان بوده است. جزئیات این آمار نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۰ هر خانوار شهری برای خوراکی‌ها و مواد دخانی بیش از ۲۴میلیون و ۶۰۰هزار تومان هزینه کرده است. در همین دوره هزینه صرف شده هر خانوار شهری برای کالاهای غیرخوراکی و خدمات به ۶۷میلیون و ۸۰۰هزار تومان بوده است. آمارهای خانوار روستایی حاکی از آن است که در سال

۱۴۰۰ هر خانوار روستایی حدود ۵۲میلیون تومان روی مجموع کالا و خدمات مصرفی خود هزینه کرده است. این بدان معناست که هزینه ماهانه هر خانوار روستایی در کشور به طور میانگین حدود ۴میلیون و ۳۰۰هزار تومان بوده است. جزئیات این آمار نشان می‌دهد سهم خوراکی‌ها از هزینه خانوار روستایی ۲۰ میلیون و ۷۰۰هزار تومان و سهم غیرخوراکی ها ۳۱ میلیون و ۲۰۰هزار تومان به ثبت رسیده است. بخش دیگری از گزارش مرکز آمار به درآمدهای خانوار اختصاص یافته است. بر این اساس به طور میانگین هر خانوار شهری در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۱۲میلیون و ۴۰۰هزار تومان درآمد داشته است؛ این به معنای درآمد ماهانه ۹میلیون و ۳۵۰هزار تومانی برای هر خانوار شهری است. از سوی دیگر درآمد هر خانوار روستایی در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۶۳میلیون و ۷۰۰هزار تومان بالغ شده است که از درآمد ماهانه ۵میلیون و ۳۰۰هزار تومانی حکایت دارد.

با وجود اینکه افزایش حدودا ۵۰ درصدی هزینه و درآمد خانوار شهری و روستایی عدد قابل توجهی به حساب می‌آید، اما بیشتر این افزایش به دنبال تورم بالا رخ داده است؛ برای برطرف شدن این مشکل باید این اعداد را با شاخص قیمت‌های سال ۱۴۰۰ تعدیل کرد. تعدیل رشد درآمد و هزینه با تورم نقطه به نقطه ۷/ ۳۴درصدی سال ۱۴۰۰ رشد واقعی درآمد و هزینه خانوار در سال ۱۴۰۰ را تایید می‌کند.

شتاب فزاینده دخل‌وخرج
با بررسی تغییرات درآمد و مخارج خانوار ایرانی می‌توان متوجه نکته قابل‌توجهی شد؛ در پنج سال اخیر روند رشد درآمد و مخارج خانوار شهری و روستایی سریع‌تر شده است. بر این اساس در سال ۱۳۹۶ در حالی که متوسط هزینه کل سالانه یک خانوار شهری ۷/ ۱۵درصد و متوسط هزینه کل سالانه یک خانوار روستایی ۹/ ۱۳درصد رشد کرده بود، این عدد در سال ۹۸ به بیش از ۲۰درصد رسید؛ این روند در سال‌های بعد تداوم یافت و درسال ۹۹ وارد کانال ۳۰درصدی شد و در نهایت در سال ۱۴۰۰ به محدوده رشد ۵۰ درصدی رسیده است. جزئیات این شتاب فزاینده در گزارش مرکزی آمار منعکس شده است.

بر این اساس هزینه کل خانوار در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ رشدی ۹/ ۴۸درصدی را تجربه کرده است. جزئیات این رشد حاکی از آن است که بخش خوراکی‌ها رشد بیشتری را تجربه کرده است. بر این اساس هزینه‌های خوراکی و دخانی خانوار شهری در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل ۵۳درصد رشد کرده است؛ در حالی که این رشد برای هزینه‌های غیرخوراکی ۴/ ۴۷درصد به ثبت رسیده است. در بخش خانوار روستایی، هزینه کل در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ رشدی ۴/ ۵۲درصدی را تجربه کرده‌ است؛ جزئیات این افزایش نشان می‌دهد که در این مدت هزینه‌های خوراکی ۷/ ۵۱درصد و هزینه‌های غیرخوراکی ۸/ ۵۲درصد افزایش یافته‌اند. تغییرات بخش درآمدها نیز از افزایش ۵/ ۵۰درصدی درآمد خانوار شهری و ۵/ ۵۱درصدی خانوار روستایی حکایت دارد.

وضعیت مسکن خانوار
گزارش مرکز آمار وضعیت نحوه تصرف مسکن خانوارهای شهری و روستایی را در سال ۱۴۰۰ بررسی کرده است. بر این اساس در سال ۱۴۰۰ بیش از ۳/ ۶۸درصد خانوار شهری صاحب مسکن هستند. از سوی دیگر در سال ۱۴۰۰ حدود ۱/ ۲۳درصد خانوارهای شهری اجاره‌نشین بوده‌اند. بررسی آمارهای ۵ سال گذشته حاکی از آن است که سهم خانوارهای شهری صاحب خانه از ۸/ ۶۵درصد در سال ۹۵ به بیش از ۶۸درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است. از سوی دیگر خانوارهای روستایی درصد بالاتری از مالکیت مسکن را ثبت کرده‌اند. بر این اساس ۸۷درصد خانوارهای روستایی صاحب مسکن هستند و تنها ۹/ ۴ درصد آن‌ها اجاره‌نشین هستند.

جزئیات هزینه خانوار
جزئیات میانگین هزینه خانوار شهری حاکی از آن است که کالاهای خوراکی ۲۷درصد و کالاهای غیرخوراکی ۷۳درصد از کل هزینه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد عمده‌ترین هزینه خانوار شهری مربوط به «مسکن، سوخت و روشنایی» است که سهمی ۳۶درصدی از سبد هزینه‌های خانوار دارد. «بهداشت و درمان» و «حمل‌و‌نقل و ارتباطات» هر یک با ۱۰درصد در رتبه‌های بعدی بیشترین سهم از هزینه‌های غیرخوراکی خانوار شهری در سال ۱۴۰۰ قرار دارند. از سوی دیگر در بخش کالاهای خوراکی، بیشترین هزینه با سهم ۲۱درصدی از کل هزینه‌ خوراکی‌ها متعلق به گوشت است. «آرد، رشته، غلات، نان و فراورده‌های آن» با ۲۰ درصد و «میوه‌ها و سبزی‌ها» با ۱۹درصد در رده‌های بعدی پر‌هزینه‌ترین خوراکی‌های خانوار شهری قرار دارند.

در بخش خانوار روستایی نیز هزینه خوراکی‌ها و دخانیات ۴۰درصد و هزینه‌های غیرخوراکی ۶۰درصد از هزینه کل خانوار روستایی را به خود اختصاص داده است. جزئیات این هزینه ‌ها نشان می‌دهد خانوار روستایی در سال ۱۴۰۰، ۱۹درصد از کل مخارجش را صرف تامین مسکن کرده است. از سوی دیگر «حمل‌و‌نقل» با سهم ۱۲درصدی از هزینه‌های خانوار روستایی در جایگاه دوم هزینه‌های غیرخوراکی قرار دارد. «بهداشت و درمان» نیز با سهم ۱۰درصدی از کل هزینه‌های خانواده روستایی سومین جایگاه را در میان هزینه‌های غیرخوراکی دارد. در بخش هزینه‌های خوراکی خانوار روستایی، «آرد رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن» با ۲۲درصد، «گوشت» با ۲۱درصد و «میوه‌ها و سبزی‌ها» با ۱۸درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند.

ضریب جینی در ۱۴۰۰
یکی از شاخص‌های سنجش نابرابری درآمد جامعه، ضریب جینی است. ضریب جینی عددی بین صفر و یک است که در آن صفر به معنی توزیع کامل برابر درآمد یا ثروت و یک به معنای نابرابری مطلق در توزیع است. آمارهای منتشر‌شده از سوی مرکز آمار نشان می‌دهد ضریب جینی در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته کاهش یافته و از ۴۰۰۳/ ۰ به ۳۹۳۸/ ۰ رسیده است. جزئیات این آمار نشان می‌دهد ضریب جینی نقاط شهری کاهشی بوده و از ۳۸۳۵/ ۰ به ۳۷۵۷/ ۰ رسیده است. با این حال روند نابرابری در مناطق روستایی برعکس بوده و از ۳۵۹۰/ ۰ در سال ۹۹ به ۳۵۹۴/ ۰ رسیده است.
منبع: دنیای اقتصاد