روند عضویت کامل ایران در شانگهای از ۲۶شهریور۱۴۰۰ آغاز شد. همزمان با این خبر، فرصت‌های تجاری این الحاق، مورد بررسی قرار گرفت. فرصت‌هایی که به گفته فعالان اقتصادی اگر سایه سیاست بر آن سنگینی نکند، می‌تواند تجارت ایران را متحول کند. هرچند پیش‌نیازهایی نیز برای توسعه روابط اقتصادی با این کشورها وجود دارد. دولت ابراهیم رئیسی، اندیشه تجارت آزاد با اعضای شانگهای را در سر دارد. تجارتی که ایران در آن تجربه چندانی ندارد. اما بررسی اقتصاد کشورهای عضو پیمان شانگهای می‌تواند فرصت‌ تجاری پیش روی ایران را ترسیم کند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد عمده این کشورها مواد خام صادر می‌کنند و اقتصاد متنوعی ندارند. از این‌رو در صورت برقراری تجارت آزاد با کشورهای عضو، ایران می‌تواند به برخی از اعضا، کالاهایی با ضریب پیچیدگی بالاتر صادر کند. فعالان اقتصادی می‌گویند ابزارهای سیاسی می‌تواند به توسعه اقتصادی کمک کند و این پیمان، ابزاری است برای تحول در تجارت ایران.

ظهر روز جمعه ۲۵ شهریور ماه و در جریان سفر سید ابراهیم رئیسی به سمرقند، عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای توسط رئیس جمهور ازبکستان اعلام شد. روند عضویت کامل ایران در شانگهای از ۲۶شهریور۱۴۰۰ آغاز شد. ایران در کنار روسیه، چین، هند، پاکستان، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان و قرقیزستان به عنوان نهمین عضو این سازمان سیاسی و امنیتی قرار می‌گیرد. پس از اعلام عضویت رسمی ایران، سران و نمایندگان کشورهای عضو حاضر در اجلاس به تشویق جمهوری اسلامی ایران و اعلان تبریک پرداختند. در همین ارتباط، شوکت میرضیایف رئیس جمهور ازبکستان که به عنوان میزبان بیست و دومین اجلاس سران شانگهای اولین سخنران این اجلاس بود، در سخنان خود اعلام کرد: امروز (جمعه) یادداشت تفاهم در مورد تعهدات جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای به امضا می‌رسد. به جناب آقای رئیسی و همتایان خود این اقدام تاریخی را تبریک عرض می‌کنم.

ولادیمیر پوتین رئیس‌‌‌جمهور روسیه نیز در سخنرانی خود در سازمان همکاری شانگهای عنوان کرد که عضویت کامل ایران در این سازمان «تغییر مثبت» به حساب می‌‌‌آید. ایران برای همکاری‌‌‌های منطقه‌‌‌ای نقش مثبتی را ایفا می‌کند. شی جی پینگ رئیس‌‌‌جمهور چین نیز در جریان دیدار با رئیس‌‌‌جمهور ایران گفت که چین عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای را تبریک می‌‌‌گوید و آماده هماهنگی و همکاری بیشتر با ایران در چارچوب سازمان همکاری شانگهای است. جمهوری اسلامی ایران که تا سال گذشته به عنوان عضو ناظر در سازمان همکاری شانگهای حضور داشت، در بیست ویکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای به عضویت کامل این سازمان درآمد. همزمان سخنگوی دولت ایران در توییتی نوشت: لایحه «الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای» پس از تصویب در دولت، جهت طی تشریفات قانونی تقدیم مجلس شد.

نقش ایران در تامین انرژی
رئیس جمهور ایران در جریان سخنرانی در اجلاس سران شانگهای با تاکید بر اینکه همگرایی در حوزه انرژی در سازمان همکاری شانگهای به توسعه بیشتر اقتصادی و نهایتا کاهش هزینه‌‌‌های امنیتی و اقتصادی و ثبات در منطقه و فرامنطقه کمک چشمگیری خواهد کرد، از آمادگی ایران برای ایفای نقش موثر در زمینه تامین امنیت عرضه انرژی خبر داد.رئیس‌جمهور ایران ظهر روز جمعه تاکید کرد: تعامل و پیوستگی حداکثری با کشورهای منطقه از جمله کشورهای عضو سازمان شانگهای و حضور موثر در ترتیبات منطقه‌‌‌ای و بین‌المللی، در کانون سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. او افزود: علاوه بر نقش‌آفرینی در جهت تضمین ثبات و امنیت در منطقه، به‌ویژه در مقابله با تروریسم تکفیری و افراط‌‌‌گرایی، ‌‌‌قاچاق مواد مخدر و سایر اشکال جرائم سازمان‌‌‌یافته بین‌المللی و همچنین میزبانی از‌میلیون‌‌‌ها تن از آوارگان کشورهای همسایه، جمهوری اسلامی ایران راهبرد «تعمیق چندجانبه‌‌‌گرایی اقتصادی» را در دستور کار خود دارد.رئیسی با بیان اینکه توجه جمهوری اسلامی ایران به ترتیبات مهمی همچون سازمان همکاری شانگهای و بریکس بیانگر اهتمام ما به شرکت در تلاش‌‌‌های کشورهای همسو برای پی‌‌‌ریزی یک نظام بین‌المللی عادلانه، متعالی و مبتنی بر مشارکت است، ادامه داد: این رویکردها در کنار توانمندی‌‌‌های گسترده جمهوری اسلامی ایران، حرکت آینده سازمان شانگهای را سرعت می‌‌‌بخشد و تسهیل می‌کند.
تاکید بر روابط با ازبکستان
سید ابراهیم رئیسی در بازگشت از سفر به ازبکستان و دیدار با مقامات ۱۰ کشور ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان، پاکستان، روسیه، چین، بلاروس، قزاقستان، هند و ترکیه در پاویون فرودگاه مهرآباد با بیان اینکه بیش از ۲۰ سال است که مسوولان عالی‌رتبه ایران و ازبکستان به کشورهای یکدیگر سفر نکرده‌اند، اظهار کرد: این سفر توانست ارتباطی را که دو دهه به کندی انجام می‌شد، تقویت کند. مسائل مشترک بین ما و ازبکستان که قبل از هر چیز ارتباط تمدنی و فرهنگی با این کشور است و ارتباطات تجاری اقتصادی مسائل زیرساختی، ترانزیتی و انرژی از محورهایی بود که در این دیدارها مورد بحث قرار گرفت و تصمیماتی اتخاذ شد که طرف ازبکستانی هم برای اولویت قرار دادن کار با ایران بسیار استقبال کرده است و این را برای هر دو کشور مثمرثمر خواند.قابل ذکر است که در جریان دیدار روسای جمهور ایران و ازبکستان ۱۷ سند همکاری در حوزه‌های کشاورزی، انرژی، گمرک، ورزشی، علمی، فناوری و نوآوری، فرهنگی، بهداشت و درمان، محیط‌زیست، گردشگری و حمل‌ونقل به امضای مقامات عالی رتبه دو کشور رسید.

شرکت‌های روسی در راه ایران
در ادامه دیدارهای دوجانبه رئیس‌جمهور ایران با مقامات شرکت کننده، رئیس‌جمهور روسیه از رسیدن روابط دوجانبه به سطح «همکاری راهبردی» در آینده نزدیک خبر داد. رئیس‌جمهور روسیه روز پنج‌شنبه با اشاره به پرتاب ماهواره «خیام» افزود، همکاری‌‌‌های دوجانبه از جمله در زمینه فناوری‌‌‌های پیشرفته ادامه پیدا خواهد کرد و «ما در حال نهایی کردن یک معاهده بزرگ جدید ایرانی-روسی هستیم که روابط ما را به سطح همکاری راهبردی خواهد رساند.»
رئیس‌جمهور روسیه خاطرنشان کرد: «در سال ۲۰۲۱، تبادلات تجاری دو طرف ۸۱‌درصد افزایش پیدا کرد و در پنج ماه اول سال ۲۰۲۲ نیز شاهد ۳۰‌درصد رشد بود. اعضای کمیسیون بین دولتی در حال تلاش فعالانه در این زمینه هستند و هفته آینده یک هیات بزرگ تجاری روسی از ۸۰ شرکت روس به ایران سفر خواهند کرد. او در ادامه اظهاراتش گفت: «اعضای این ماموریت تجاری اولین بار ماه مه ۲۰۲۲ (اردیبهشت امسال) به ایران سفر کردند و قصد دارم بگویم که بسیاری از اعضای این هیات متعاقبا نظراتشان را با من در میان گذاشتند.» پوتین افزود: «آنها از آنچه در شرکت‌های ایرانی در زمینه فناوری‌‌‌های پیشرفته دیده بودند بسیار خوشحال بودند. صادقانه بگویم که انتظار چنین چیزی را نداشتیم. متعاقبا ما و شخصا خود من در این زمینه به شما تبریک می‌‌‌گوییم.» سید ابراهیم رئیسی نیز در این دیدار با تشکر از حمایت روسیه جهت عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای گفت: «روابط ما عادی نیست، بلکه ماهیت استراتژیک دارد. اراده ایران بر توسعه روابط راهبردی با روسیه در همه حوزه‌‌‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری، هوا و فضا هست.» رئیسی با اشاره به دیدار ولادیمیرپوتین با رهبر معظم انقلاب اسلامی افزود: «در این دیدار رهبر انقلاب نکات و محورهای راهبردی را مطرح کردند که دنبال تحقق آن خواهیم بود.»

ایران و هند در مسیر توسعه روابط
رئیسی عصر جمعه در ادامه دیدارهای خود در سومین روز از سفر به ازبکستان، با نارندرا مودی نخست‌‌‌وزیر هند، دیدار و گفت‌‌‌وگو کرد. در این دیدار رئیس‌‌‌جمهور گسترش تعاملات با هند را از اولویت‌‌‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برشمرد و با اشاره به اشتراکات تاریخی، فرهنگی و تمدنی دو کشور، گفت: شخصیت‌‌‌های مستقل هندی همچون آقای گاندی که مقابل استکبار ایستادگی کرده‌‌‌اند، همواره مورد تکریم ملت ایران هستند. مودی هم در این دیدار با اعلام مخالفت کشورش با اعمال تحریم‌های یکجانبه از سوی یک کشور علیه کشور یا کشورهای دیگر، به نقش و اهمیت کلیدی بندر چابهار در حمل‌ونقل کالا در منطقه اشاره کرد و گفت: توسعه این بندر موجب توسعه اقتصادی کشورهای منطقه خواهد شد.
تاکید بر تغییرناپذیری مرزها در دیدار با اردوغان
از سوی دیگر، رئیس‌جمهور ایران در دیدار با همتای ترکیه‌ای با اشاره به تحولات قفقاز، با تبیین سیاست راهبردی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استقبال از آزادی خاک قره‌باغ و آمادگی برای بازسازی آن، هرگونه تغییر در مرزهای بین‌المللی و تاریخی و ژئوپلیتیک منطقه را غیرقابل قبول خواند. روسای جمهور شامگاه جمعه با مرور توافقات صورت گرفته در سفر اخیر اردوغان به تهران و برگزاری هفتمین شورای‌‌‌عالی همکاری‌‌‌های اقتصادی دو کشور، بار دیگر بر تسریع در اجرای این توافقات تاکید کردند. در این دیدار دو طرف درباره تحولات منطقه از جمله مسائل سوریه، افغانستان و تحولات قفقاز نیز گفت‌وگو کردند. رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه نیز در این دیدار بر تداوم تلاش‌‌‌ها برای اجرایی شدن توافقات بین دو کشور تاکید کرد.
منبع: دنیای اقتصاد