نکته مثبت این است که پس از شوک کرونا، جمعیت شاغل در حال احیا است و سطح اشتغال در تابستان سال جاری به بیشترین میزان از ابتدای کرونا رسیده است. اما نکته نگران‌کننده این است که هنوز نرخ مشارکت نیروی کار در سطوح پایین‌تری نسبت به پیش از شیوع کرونا قرار دارد. این رقم در تابستان سال جاری ۴۱درصد بوده و حدود ۴واحد درصد نسبت به قبل از شیوع کرونا پایین‌تر است.

مرکز آمار ایران در یک گزارش اعلام کرد نرخ بیکاری در تابستان سال جاری به رقم ۹/ ۸درصد رسیده است. این رقم در تابستان سال قبل، به میزان ۶/ ۹درصد بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد نرخ بیکاری نسبت به تابستان سال قبل کاهشی شده است. اما این کاهش نرخ بیکاری هم می‌تواند به دلیل افزایش اشتغال و هم به دلیل کاهش نرخ مشارکت باشد. بررسی‌ها حاکی از آن است که در تابستان سال جاری نسبت به تابستان سال قبل به میزان ۵۱۴هزار نفر از جمعیت فعال کشور کاسته شده و به جمعیت غیرفعال اضافه شده است. در سوی مقابل آمارها نشان می‌دهد میزان اشتغال در تابستان سال جاری نسبت به سال قبل به میزان ۳۷۳هزار نفر افزایش یافته است.

سهم زنان از این افزایش حدود ۱۱۴هزار نفر و سهم مردان به میزان ۲۵۹هزار نفر بوده است. میزان مشارکت اقتصادی در تابستان سال قبل به میزان ۱/ ۴۱درصد بوده که این رقم در تابستان سال جاری به ۴۱درصد رسیده است. البته نکته قابل‌توجه اینکه نرخ مشارکت زنان در تابستان در سال جاری نسبت به سال قبل افزایشی شده است. نرخ مشارکت نشان می‌دهد چه درصدی از جمعیت مشمول سن کار، از نظر اقتصادی فعال (شاغل یا در جست‌وجوی کار) هستند. نکته قابل‌توجه این است که نرخ مشارکت زنان در ایران نسبت به سایر کشورها پایین‌تر بوده، به نحوی که این رقم در کشورهای توسعه‌یافته برای زنان بالای ۵۰درصد گزارش می‌شود. نتایج طرح آمارگیری نیروی ‌کار تابستان ١٤٠١ منتشر شد. بررسی نرخ بیکاری افراد ١٥ساله و بیش‌تر نشان می‌دهد ۹/ ۸درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار) بیکار بوده‌اند.

بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل ( تابستان ١٤٠٠)، ۷/ ۰درصد کاهش یافته است. جمعیت شاغلان ١٥‌ساله و بیشتر در این فصل ٢٣میلیون و ٧٧٩هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ٣٧٤هزار نفر افزایش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد در تابستان ١٤٠١، بخش خدمات با ۴/ ۵۰درصد بیش‌‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ۸/ ۳۳درصد و کشاورزی با ۸/ ۱۵درصد قرار دارند. به جمعیت حاضر در سن کار که مایل به کار کردن هستند یا به عبارت دقیق‌تر در چند هفته گذشته جویای شغل بوده‌اند نسبت به کل جمعیت کار، نرخ مشارکت اقتصادی می‌گویند. افراد حاضر در این جمعیت می‌توانند بیکار یا شاغل باشند، مهم تمایل به کار کردن است.

به نسبتی از جمعیت فعال اقتصادی که نتوانسته‌اند شغلی پیدا کنند، نرخ بیکاری گفته می‌شود. پس بر این اساس نرخ بیکاری بر مبنای کل جمعیت بیکار محاسبه نمی‌شود، بلکه کسانی که جویای یافتن شغل هستند مورد محاسبه قرار می‌گیرند. به عنوان مثال کسی که یک سال پیش دنبال شغل بوده ولی به علت نا‌امیدی از یافتن شغل، دیگر دنبال آن نیست، جزو جمعیت بیکار محسوب نمی‌شود و در نرخ بیکاری نیز گنجانده نمی‌شود. نرخ بیکاری و نرخ مشارکت اقتصادی از مهم‌ترین شاخص‌ها در اقتصاد کلان محسوب می‌شوند که بررسی روند آن‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را از سایر متغیرهای اقتصادی نیز به ما دهد. بررسی نرخ بیکاری به‌تنهایی می‌تواند گمراه‌کننده و خطا باشد؛ از همین رو برای دقت علمی بالاتر همواره باید تغییرات نرخ بیکاری در کنار تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی بررسی شود.

بر اساس آمارهای دیگر، نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ساله حاکی از آن است که ٢٣درصد از فعالان این گروه سنی در تابستان ١٤٠١ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (تابستان ١٤٠٠) ۷/ ۲درصد کاهش یافته است. بررسی‌ها حاکی از آن است که میزان بیکاری جوانان این گروه سنی در تابستان سال جاری به رقم ۵۹۳هزار نفر رسیده که نسبت به سال قبل ۳۷هزار نفر کمتر بوده است. با اینکه به نظر می‌رسد میزان بیکاری جمعیت جوان کمتر شده است، اما همچنان نرخ بالای بیکاری در مقایسه با کل کشور یکی از دغدغه‌ها محسوب می‌شود. همچنین بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ٣٥ساله نیز نشان می‌دهد در تابستان ١٤٠١، ۲/ ۱۶درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند.

این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به تابستان ١٤٠٠، به میزان ۴/ ۱درصد کاهش یافته است. بررسی سهم جمعیت ١٥ساله و بیش‌تر دارای اشتغال ناقص نشان می‌دهد در تابستان ١٤٠١، ۲/ ۹درصد جمعیت شاغل،‌ به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیش‌تر و...) کم‌تر از ٤٤ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ۶/ ۳۹درصد از شاغلان ١٥ساله و بیش‌تر، ٤٩ ساعت و بیش‌تر در هفته کار کرده‌اند.

منبع: دنیای اقتصاد