در این بسته اقتصادی تشویقی مولفه‌هایی چون معافیت مالیاتی، نصب رایگان بیلبوردهای شهرداری و تبلیغات رایگان در صدا و سیما دیده می‌شود. به باور دولتمردان، اگر اینستاگرام و واتس‌اپ قانع نشوند که دفاتر نمایندگی خود را در ایران بازگشایی کنند، سیاست‌های دولت به سمت تقویت پلتفرم‌های داخلی و شراکت و نه خرید پلتفرم‌های خارجی و بین‌المللی دیگر سوق خواهد یافت.

فیلترینگ اینستاگرام و واتس‌اپ کسب‌وکارهای اینترنتی را تحت تاثیر قرارداده است. بنا بر اعلام اتاق بازرگانی، با قطعی و فیلترینگ اینترنت در یک ماه اخیر، مجموعا ۸۰ هزار میلیارد تومان به کسب‌وکارها خسارت وارد شده است. خسارت‌های ناشی از فیلترینگ بارها در دولت بحث شده و اگرچه در ابتدا میان وزارتخانه‌های اقتصادی و وزارتخانه‌های امنیتی بر سر فیلترینگ اختلاف نظر وجود داشت، اما به نظر می‌رسد با اقناع‌سازی، وزرای اقتصادی نیز فیلترینگ را تحت شرایطی پذیرفته‌اند.

دولت رئیسی مخالف فیلترینگ است؟
با توجه به خسارت‌های ناشی از فیلترینگ پلتفرم‌های خارجی، در دولت رئیسی بحث‌های زیادی بر سر تبعات اقتصادی فیلترینگ مطرح شده است. بحث‌هایی که در ابتدا به دوئلی میان وزرای اقتصادی و وزرای امنیتی حاضر در دولت تبدیل شده بود. در حالی‌که وزارتخانه‌های اقتصادی به دلیل پیامدهای اقتصادی با فیلترینگ پلتفرم‌های خارجی مخالف بودند، اما وزارتخانه‌های دیگر بر لزوم فیلترینگ این پلتفرم‌ها به دلایل امنیتی تاکید داشتند. البته تصمیم‌گیری در خصوص فیلترینگ پلتفرم‌های خارجی به فراتر از دولت کشیده شد و در نهادهای بالا‌دستی مانند شورای امنیت ملی و شورای امنیت کشور مطرح شده است. در ابتدای کار تیم امنیتی با تیم اقتصادی اختلاف نظر داشت. اما در نهایت استدلال طرف‌های دیگر، وزرای اقتصادی را در ارتباط با پیامدهای اقتصادی فیلترینگ اینستاگرام قانع کرد و در دولت به این اجماع رسیدند که مردم را به استفاده از پلتفرم‌های داخلی ترغیب کنند. بر اساس گزارش‌های اعلام شده از سوی برخی از نهادهای دولتی تاکنون ۸۰۰ هزار کسب‌و‌کار اینستاگرامی به روبیکا منتقل شده‌اند که پیش‌بینی می‌شود این رقم با تداوم فیلترینگ افزایش یابد. از سوی دیگر قرار شده دولت بسته‌های حمایتی انگیزشی را برای استفاده کسب‌و‌کارها از پلتفرم‌های داخلی ارائه دهد. یکی از این بسته‌های حمایتی از کسب‌و‌کارها برای استفاده از پلتفرم‌های داخلی معافیت مالیاتی است. علاوه بر این طبق آنچه در این جلسات اعلام شده قرار است شرایطی مهیا شود تا کسب‌وکارها به صورت رایگان در صدا‌و‌سیما تبلیغ کنند. کمترین هزینه یک ثانیه تبلیغ در صد‌اوسیما در شبکه نمایش به‌طور میانگین ۴۲میلیون و ۳۹هزار و ۸۳۳ تومان و بیشترین هزینه یک ثانیه تبلیغ در صداوسیما در شبکه خبر به‌طور میانگین ۱۷۱میلیون و ۸۷۱هزار و ۸۷۵ تومان است. یکی دیگر از بسته‌های تشویقی دولت دادن بیلبوردهای رایگان شهرداری به کسب‌و‌کارها است. گفته می‌شود هزینه هر متر مربع تبلیغات در سطح شهر تهران در هر ماه چهار میلیون و ۵۸۳ تومان است. این هزینه‌ای است که دولت می‌خواهد برای انتقال کسب‌و‌کارها از پلتفرم‌های خارجی به پلتفرم‌های داخلی بپردازد و به این ارزیابی رسیده که بسته‌اش آن‌قدر جذاب است که کسب‌وکارها به سمت پلتفرم‌های داخلی بروند. آمار کسب‌وکارهای اینترنتی در پلتفرم‌های خارجی، متفاوت است و برآورد‌‌ها نشان می‌دهد حضور کسب‌وکارها تنها در اینستاگرام از ۳۹۰هزار تا ۱۱ میلیون است. البته دو پژوهشگاه وزارت ارتباطات و پژوهشگاه نهاد ریاست‌جمهوری راجع به میزان کسب‌و‌کارهای اینترنتی در اینستاگرام و تاثیر فیلترینگ اینستاگرام در حال تحقیق هستند، اما نتایج تحقیق هنوز مشخص نشده و بعد از پایان تحقیقات هم این نتایج به دلایل محرمانگی منتشر نخواهد شد.

نمایندگان موافق و مخالف فیلترینگ از چه طیفی هستند؟
اختلاف‌نظرها در خصوص فیلترینگ اینستاگرام به مجلس نیز کشیده شده است. در مجلس نمایندگان نزدیک به قالیباف به دلیل پیامدهای اقتصادی، مخالف فیلترینگ اینستاگرام و واتس‌اپ هستند. آنها تاکید دارند که باید با اینستاگرام و واتس‌اپ وارد مذاکره شویم تا نمایندگی در ایران احداث کنند. اما نمایندگان طیف پایداری مخالف رفع فیلتر پلتفرم‌های خارجی تحت هر شرایطی هستند. در همین زمینه محسن پیرهادی، نماینده تهران به «دنیای اقتصاد» گفت: با فروکش کردن اعتراضات و ناآرامی‌ها توجه به مطالبات مردمی امری ضروری است و باید به آن پاسخ درست و به‌موقع داد. شبکه‌های اجتماعی فضای مناسبی را در اختیار کسب‌و‌‌کارهای اینترنتی و امور پژوهشی و علمی قرار می‌داد، بنابراین باید مراقب بود استمرار فیلترینگ آنها خود به عاملی جهت ایجاد نارضایتی عمومی بدل نشود. از سوی دیگر احمد راستینه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس روز گذشته در گفت‌وگو با «ایلنا» از احتمال خرید یک نرم‌افزار خارجی برای تامین نیاز مردم در صورت عدم توسعه و تقویت نرم‌افزارهای داخلی خبر داد. اما بر اساس شنیده‌های «دنیای اقتصاد» بحث خرید پلتفرم‌های خارجی به دلیل تجربه تلخی که دولت‌های قبلی با شرکت‌های خارجی مانند وی‌چت داشتند، جدی نیست. زمانی‌که وی‌چت در ایران فعال بود اعلام شد که یکی از خدمات این پلتفرم در ایران فعال نباشد، اما چینی‌ها قبول نکردند و در نهایت این پلتفرم فیلتر شد. بنابراین بحث خرید پلتفرم خارجی از ترکیه، چین و... در دستور کار نیست. بلکه قرار بر این است که با پلتفرم‌های خارجی وارد شراکت شویم و لازمه آن این است که این پلتفرم‌ها نمایندگی در ایران بازگشایی کنند. همچنین علی رضایی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس به جماران گفت: اینکه اینترنت را قطع کنند دیگر جواب نمی‌دهد، زیرا راه‌های دیگر چون ماهواره پیدا کرده، اما باید این فضا هدفمند و قابل کنترل شود و کسانی که در این فضا درآمد دارند به کسب و کار آنها رونق داده شود، ولی در مقابل کسانی هستند که از اینترنت علیه منافع ملی و اهداف نظام استفاده می‌کنند. حال هر کشوری چارچوب خودش را دارد، اما باید توجه داشت که با بستن، مسدود و محدود کردن نمی‌توان پیش رفت، بلکه این فضا سازوکار دارد و باید کنترل و هدایت شده و با برنامه‌ریزی پیش رفت. از سوی دیگر برخی منابع نیز معتقدند آنچه موجب فیلترینگ گسترده روی شبکه‌های اجتماعی شده مسائل امنیتی است. بنا بر نظر این منابع به نظر می‌رسد برخی مقامات به دنبال مدیریت ناآرامی‌های احتمالی در آینده هستند. از همین‌رو گزینه کاهش پهنای باند در مورد واتس‌اپ و اینستاگرام در مورد مهاجرت مردم به سوی پلتفرم‌های داخلی یا پلتفرم‌های خارجی که ایران نیز در آن مشارکت دارد، وجود دارد.
منبع: دنیای اقتصاد