از نظر سیدحسین هاشمی، رکود موجود و بالا بودن نرخ رشد اشتغال به بد خرج کردن پول نفت در دولت گذشته ربط دارد و معتقد است که اگر مدیران ارشد آن دولت به توصیه نخبگان اقتصادی گوش می دادند و پول نفت را در جهت سرمایه گذاری و نه واردات کالاهای مصرفی خرج می کردند، امروز شاهد بهره برداری از طرح های بزرگ صنعتی معدنی کشور بودیم.

او بر این باور است که اگر امروز کشور به کارخانه هایی نظیر فولاد مبارکه، ذوب آهن، آلومینیوم اراک، صنایع خودروسازی و . . . می بالد به این خاطر است که در مقطعی جریان نقدینگی را به سمت تولید سوق داد تا کشور از نظر زیربنایی رشد کند و امروز بتواند فازهای بعدی توسعه را آغاز کند.

اینها نظرات هاشمی در خصوص فضای اقتصاد کلان کشور است اما بیشتر گفت و گوی او با شرق به تهران و اقتصاد این کلان شهر اختصاص یافته است.

---

با توجه به استقرار برخی صنایع بزرگ و پیشران در تهران و اینکه شرکت های خدماتی بزرگی در این کلان شهر قرار دارند، این شهر چه سهمی در تولید ناخالص داخلی ایران دارد؟

برای اینکه نقش استان تهران را در اقتصاد ملی مورد بررسی قرار دهیم بهتر است که چند شاخص اقتصاد کلان را خدمتتان عرض کنم تا بدانید این استان چه نقش ژرفی در تولید و اشتغال دارد. همانطور که میدانید استان تهران اگرچه وسعت زیادی ندارد اما با 13 میلیون نفر پر جمعیت ترین استان کشور است. جمعیت مستقر در تهران بیش از 50 درصد درآمدهای مالیاتی کشور را می پردازند که رقم قابل توجهی است. 85 درصد صادرات خدمات فنی و مهندسی از استان تهران صورت میگیرد و بیش از 17 هزار واحد صنعتی در این استان فعال است. 421 هزار صنف تولید و خدماتی وجود داردکه متاسفانه نصف آنان بدون مجوز به فعالیت خود مشغول هستند. این ارقام نشان می دهد که 25 درصد تولید ناخالص داخلی در تهران صورت میگیرد و بخش های صنعت، معدن، کشاروزی و خدمات در این استان بیش از یک چهارم GDP کشور را به خود اختصاص داده است. جالب است که بدانید مردم استان تهران ماهانه 700 میلیارد تومان یارانه دریافت می کنند و با اینکه بیش از 50 درصد مالیات کشور را می پردازند، سالانه زیر 4 درصد از این درآمد به تهران اختصاص می یابد. در حقیقت با توجه به نقش تهران در درآمد بودجه ای و اینکه بخش تولید در این استان 25 درصد تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده اما سهم آن از بودجه کل کشور بسیار ناچیز است و در تلاشیم که این سهم افزایش یابد.

آمارها نشان می دهد که این استان در بخش صنعت کاهش رشد مواجه بوده است. آیا این موضوع تاثیری منفی در سهم استان تهران در GDP نمی گذارد؟

بر اساس آمار اشتغال سال 94، 35.5 درصد از اشتغال موجود در استان تهران را صنایع تشکیل می دهند که این رقم نسبت به سال 93 با کاهش 1.6 واحد درصدی مواجه بوده است. این کاهش به دلیل آن است که ایجاد صنایع جدید در شعاع 120 کیلومتری تهران ممنوع بوده و در نتیجه صنایع جدیدی در تهران ایجاد نشده است. البته در این مدت بازسازی و احیای صنایع تهران مورد توجه قرار گرفته اما به هر حال سرمایه گذاری های جدید در صنایع جدید با مشکل قانونی مواجه است. این مسائل سبب شده تا سهم صنعت در اشتغال استان تهران کاهش یابد و از طرفی این سهم در بخش خدمات بالا برود. در این مدت البته سهم شرکت های دانش بنیان و های تک بالا رفته است چرا که ایجاد این دست از صنایع با مشکل و ممنوعیتی روبرو نیست. در بخش خدمات ما با رشد 1.5 واحد درصد مواجه شده ایم و این بخش توانسته سهم خود را در اشتغال ولو به مقدار کم بالا ببرد. تاپایان سال 94 نرخ مشارکت در استان تهران 37.6 درصد بوده و نرخ بیکاری این استان نیز به 8.1 درصد رسیده و تک رقمی شده است.

بخش کشاورزی در این استان دارای چه جایگاهی است؟

جمعیت روستایی تهران نزدیک به یک میلیون نفر است که این تعداد از جمعیت برخی استان های کشور نیز بیشتر است و نشان می دهد که حدود 8 درصد از مردم تهران روستا نشین هستند.  با توجه به مشکل کم آبی در تهران و وجود 200 هزار هکتار زمین های کشاورزی در این استان، در حال حاضر تنها 29 هزار هکتار از این زمین ها تحت پوشش آبیاری قطره ای است که در تلاشیم این رقم را تا پایان امسال به 50 و تا پایان عمر دولت یازدهم به 60 هزار هکتار افزایش دهیم. سهم بخش کشاورزی در ایجاد اشتغال استان تهران حدود 1.2 درصد است و کشاورزان تهرانی توانسته اند در بسیاری از محصولات رتبه اول تولید کشوری را داشته باشند.

مثلاً در گیلاس، سبزی، صیفی جات گلخانه ای، گل شاخه ای، قارچ خوراکی و تخم مرغ در کشور اول و در گوشت قرمز دوم هستیم که این نشان می دهد استان تهران در بخش کشاورزی وضع بسیاری خوبی دارد.

جمعیت تحت پوشش فاضلاب استان تهران از 35.5 به 46.5 درصد رسیده به طوری که هر دو ماه یک بار یک تصفیه خانه فاضلاب را افتتاح می کنیم تا بتوانیم 1.5 میلیارد مترمکعب فاضلابی که در تهران رها شده را تصفیه کنیم در اختیار بخش صنعت و کشاورزی این استان قرار دهیم.

وضعیت صنایع در استان تهران به چه شکلی است و با توجه به محدودیت شعا 120 کیلومتری چه موانعی بر سر راه توسعه صنایع قرار گرفته است؟

به هر حال این واقعیت را بهتر است بپذیریم که ممنوعیت ایجاد صنایع جدید در شعاع 120 کیلومتری شهر تهران محدودیت هایی را برای سرمایه گذاری در صنایع جدید ایجاد کرده است. در این رابطه ما سه راه داریم. نخست آنکه صنایع غذایی را در این استان توسعه دهیم، دوم به دنبال گسترش صنایع های تک و دانش بنیان باشیم و در نهایت هم از صنعت کاران به گونه ای حمایت کنیم که صنایع موجود در استان را بازسازی و احیا کنند. این اقدام شاید واجت تر از ایجاد صنایع جدید باشد و می تواند لباس تازه ای بر تن واحدهای صنعتی استان تهران کند.

در جنوب فرودگاه 500 هکتار زمین اختصاصی برای ایجاد صنایع هایتک  در نظر گرفته ایم و در شهرک فرودگاهی امام خمینی که جزو منطقه آزاد است پیش بینی شده که صنایع هایتک مستقر شوند و بتوانند به راحتی فعالیت داشته باشند.

آیا به دنبال تغییر شعاع 120 کیلومتری در تهران هستید تا این ممنوعیت برداشته شود؟

ما مجری سیاست های دولت هستیم. ولی به لحاظ کارشناسی ایجاد صنایعی که آلوده کننده هستند و با محیط سازگاری ندارند، به هیچ عنوان به مصلحت نیست. 17 هزار واحد صنعتی در تهران موجود است و اگر اینها را نوسازی کنیم می توانند علاوه بر بالا بردن بهره وری، تولید بالایی داشته باشند و نیاز کالایی استان تهران را به راحتی تأمین کنند و صادرات هم به سایر استان ها و کشورها داشته باشند. در سال گذشته بیش از 12 میلیارد دلار کالا از استان تهران صادر شده که برای سالجاری هدف ما اینست تا 14 میلیارد دلار به خارج از استان صادرات داشته باشیم.

با توجه به استقرار صنایع بزرگ خودروسازی در استان تهران و انعقاد قراردادهای جدید آیا توسعه این صنعت در تهران با موانع قانونی مواجه نیست؟

خیر، چون در این قراردادها بنا بر آن است که خطوط تولید نوسازی و یا برای تولید محصول جدید اصلاح و محصولات قدیمی نیز از رده خارج شوند. مثلاً تا آخر امسال بنا به تصمیمی که گرفته شده پراید و 405 از خط تولید خارج می شوند و محصولات جدیدی جایگزین این دو محصول خواهد شد. خودروهای تولید شده در کشور باید از این به بعد با استاندارد یورو 4 یا یورو 5 به تولید برسند و زیر این استاندارد نباید خودرویی وارد بازار شود. سوخت این خودروها نیز بهتر است ارتقا یابد تا با افزایش استاندارد تولید خودذرو و سوخت هوا تهران و سایر کلان شهرها بهبود یابد. خودروسازانی نظیر ایران خودرو، سایپا و بهمن که در تهران استقرار دارند مذاکراتی را برای جایگزینی محصولاتشان آغاز کرده اند که امیدوارم به نتیجه برسند و زودتر محصولات جدید خود را روانه بازار کنند.

پس انتقال صنایع خودروسازی منتفی است؟

بله، چنن بحثی وجود ندارد اما خارج شدن خودروهای قدیمی و جایگزین کردن آنها با خودروهای جدید جزو سیاست هایی است که دولت در پیش گرفته است.

با توجه به لزوم نوسازی صنایع در استان تهران، در حال حاضر کدام کشورها حضور بیشتری در این عرصه دارند؟

بزرگ ترین شرکای تجاری خارجی در تهران، شرکت های آلمانی ها و ایتالیایی ها هستند و به نظر می رسد که شرکت هایی از این دو کشور مشغول بازسازی و احیای برخی واحدهای صنعتی شده اند. البته در این میان بخش خصوصی تشخیص می دهد که تکنولوژی مورد نیاز خود را از کجا بگیرد. طبیعتاً کشورهای اروپایی و کره و چین از شرکای اصلی صنایع کوچک و متوسط حاضر در تهران هستند و با انعقاد قراردادهای مختلف کوشیده اند که نوسازی و احیای صنایع ایران را آغاز کنند. خواسته سیاستگذار از آنها این است که تکنولوژی وارد شده با محیط زیست ما سازگار باشدکه این موضوع جزء شروطی است که وزارت صنعت به آن پایبند است.

سرمایه گذاران خارجی که وارد تهران می شوند عمدتاً دنبال چه پروژه هایی هستند؟

صنایع هایتک، غذایی، گردشگری، هتل سازی دهکده سلامت، تصفیه فاضلاب و ... جزو بسته های سرمایه گذاری استان تهران برای معرفی به سرمایه گذاران خارجی است. خوشبختانه سال گذشته 1.3 دهم میلیارد تومان در سازمان سرمایه گذاری تصویب شد تا سرمایه گذاران خارجی بتوانند در قالب پروژه های مختلف به سرمایه گذاری بپردازند. این حرکت جهشی و خوبی بود که بعد از برجام در استان تهران داشتیم که سرمایه گذاران خارجی درخواست 1.3 میلیارد دلاری را در تهران ثبت کنند. برای امسال هم پیش بینی کرده ایم که همین میزان سرماه جذب شود تا بخش های مختلف تهران با ورود این سرمایه ها به تکاپو بیافتند. البته موفقیت سرمایه گذاری خارجی در ایران دارای شروطی است. نخست احساس امنیت برای سرمایه گذاری، دوم مزیت رقابتی و سوم بازار مصرف کالا یا خدمات ارائه شده است. ما در تهران تقریبا این موارد را یچجا با هم داریم و البته در برخی موارد کلان هنوز نارسایی هایی احساس می شود که نیازمند اصلاح است.

در بخش قوانین هیچ مشکلی برای جذب سرمایه خارجی نداریم. اما بهتر است همه تریبون ها و  احاد مردم برای جذب سرمایه گذاری خارجی کوشا باشند و کسی با حرف خود فرار سرمایه ها را باعث نشود. نباید برخی مخالفان دولت انصاف را کنار بگذارند و دستاوردها را وارونه نشان دهند بلکه بهتر است با توجه به شرایط اقتصادی کشور باعث جذب سرمایه ها شوند. به هرحال برجام کار بزرگی بود و بهتر است از ظرفیت های آن استفاده کرد نه اینکه برخی از تریبون ها و رسانه ها به دنبال تخریب این دستاورد باشند و ظرفیت های آن را نادیده بگیرند. یادمان نرود که کشور در چه وضعی قرار داشت و برخی از هواپیماهای ما به دلیل نداشتن سوخت و ندادن سوخت از سوی فرودگاه های مختلف با مشکلاتی روبرو سده بودند. ما می گوییم برجام را با ظرفیت خودش نگاه کنیم و از آن انتظار مجزه نداشته باشیم. در ظرفیت برجام کارهای خوبی انجام شده که اولین آن بحث فروش نفت است. ما در حال حاضر به هر کسی که می خواهیم نفت می فروشیم و اجازه ای از کسی نمی گیریم که چه طور بفروشیم و چه به جای آن بخریم. قبلاً کشورهای خریدار نفت ایران به غیر از دارو و غذا حق نداشتند کالای دیگری به جای پول نفت به ما بدهند اما  الآن خرید هر کالایی آزاد است. برجام ما را از نگرانی جدی که در فصل هفتم مصوبه شورای امنیت سازمان ملل بود دور کرد و کشورها قطع نامه ها را لغوکردند ما همین روش را باید ادامه بدهیم تا آنچه حقمان که در برجام بوده را به دست بیاوریم و در این مسیر هم خسته نشویم.

اشاره کردید که با سرمایه گذاری 1.3 میلیارد دلار برخی شرکت های خارجی در تهران موافقت شده است. آیا قراردادهای پژو و رنو هم جزو آن است؟

خیر این ارقام به غیر از خودرو حاصل شده که اگر حجم قراردادهای خودرویی را به آن اضافه کنیم بیشتر خواهد شد. در هر صورت این واقعیت وجود دارد که استان تهران برای صنایع کوچک و متوسط آمادگی زیادی دارد تا سرمایه ها را به کار گیرد و نوسازی این صنایع را آغاز کند. همانطور که اشاره کردم بزرگترین شرکای تجاری ما اروپا، کره، چین هستند و با توجه به رفت و آمد هیات های تجاری به تهران به نظر می رسد از محل توافقات صورت گرفته، سال آینده افق بهتری را در جذب این سرمایه گذاری ها داشته باشیم.

منبع: شرق