به نظر می‌رسد که مهم‌ترین عامل، انتشار خبرهای مثبت از توسعه روابط دیپلماتیک با کشورهای همسایه و حرکت به سمت حل مشکلات با سایر کشورها بوده است. این رویه باعث شد که انتظارات فعالان بازارها نیز تغییر کند و در نتیجه بازدهی ماهانه همه دارایی‌ها منفی گزارش شود. در فصل نخست نیز بازدهی اکثر بازارها کاهشی بوده و تنها بازار سهام توانسته بازدهی مثبت دو رقمی را ثبت کند. نکته دیگر اینکه این رویه کاهشی در بازارهای دارایی، احتمالا باعث افت نرخ تورم در سومین ماه سال شده است. از نگاه کارشناسان، تداوم رویدادهای مثبت در فضای روابط خارجی می‌تواند باعث تداوم آرامش در بازارها شود و از سوی دیگر، این فضای با ثبات، فرصتی برای بهبود تولید و توسعه تجارت با سایر کشورها را فراهم آورد.
تجمیع اخبار مثبت در زمینه مناسبات خارجی کشور و همچنین آزادسازی بخشی از منابع بلوکه شده ارزی تاثیر چشمگیر خود را بر بازار‌ها در خرداد به نمایش گذاشت. بر اساس محاسبات به عمل آمده تقریبا اکثریت بازار‌های دارایی در خرداد ماه سال‌جاری رشد منفی را تجربه کرده‌اند. پیشتاز این رقابت کاهشی سکه طلا طرح جدید است که با ۵۷/ ۱۱‌درصد افت از رقم ۳۱ میلیون و ۸۹۰‌هزار تومان در ۳۱ اردیبهشت ماه به رقم ۲۸ میلیون و ۲۰۰ هزارتومان در روز گذشته رسید. رتبه‌های دوم و سوم به ترتیب با منفی ۵/ ۱۰‌درصد برای گرم طلا ۱۸عیار و منفی ۷۷/ ۸‌درصد برای ربع‌سکه ثبت شدند. در این میان هر برگ اسکناس دلار غیر‌رسمی با افت قیمتی معادل منفی ۳۵/ ۶‌درصد جایگاه چهارم رقابت کاهشی را به خود اختصاص داد. گفتنی است که شاخص کل بازار بورس خرداد نیز در همراهی با دیگر شاخص‌های مهم بازدهی معادل منفی ۶/ ۵‌درصد را به ثبت رساند. افت بهای جهانی طلا در کنار تغییر در سمت و سوی انتظارات معامله‌گران را می‌توان از جمله دلایل افت چشمگیر خانواده سکه طلا خرداد ماه دانست. تحلیلگران بر این باورند که در صورت تداوم ریسک‌زدایی از فضای مناسبات خارجی چشم‌انداز بازار‌ها در ماه پیش رو نیز کاهشی است.

پرده قرمز بازار‌ها
بررسی‌های آماری حاکی از آن است که روند نرخ بازدهی بازار‌های سرمایه در آخرین ماه بهار ۱۴۰۲ کاهشی بوده است. هر برگ اسکناس دلار آزاد که در واپسین معاملات اردیبهشت ماه در رقم ۵۱‌هزار و ۹۵۰ تومان معامله می‌شد در روز گذشته به رقم ۴۸‌هزار و ۶۵۰ تومان رسید تا نرخ این ارز در بازه یک‌ماهه حدود ۳۵/ ۶‌درصد افت کند. این در حالی است که دلار با منفی ۶‌درصد بازدهی، در رقابت کاهشی خرداد رتبه چهارم را از آن خود کرده است. رتبه‌های اول تا سوم به ترتیب از آن سکه طلا طرح جدید با منفی ۵۷/ ۱۱ درصد، گرم طلا ۱۸ عیار با منفی ۵/ ۱۰‌درصد و ربع‌سکه طلا با منفی ۷۷/ ۸‌درصد است. تحلیلگران بر این باورند که نیرو‌های کاهشی در بازار فلز زرد از بازار دلار بیشتر بوده است. بر اساس فرمول محاسبه نرخ سکه طلا در بازار تهران مشاهده می‌شود که قیمت هر قطعه از این فلز گرانبها برابر است با حاصل‌ضرب نرخ دلار آزاد در بهای جهانی اونس طلا و ضریب تبدیل اونس به گرم سکه. در نتیجه علاوه بر افت قیمت دلار و تجمیع انتظارات کاهشی در میان معامله‌گران، افت حدودا ۸/ ۲ درصدی نرخ اونس طلای جهانی نیز از جمله دیگر نیرو‌های کاهشی بازار طلا در خرداد ماه بوده است. گفتنی است که شاخص کل بورس کشور نیز برخلاف روند مثبت خود در ماه‌های ابتدایی سال، در خرداد ماه تحت‌تاثیر دیگر شاخص‌ها، روند کاهشی از خود به جای گذاشته و نسبت به آخرین روز‌های اردیبهشت ماه حدود ۶/ ۵‌درصد افت داشته است.

بازار خرداد در مقایسه با بازدهی ۳ ماهه
نمودار بازدهی بازارها در ۳ ماه نخست سال‌جاری (نسبت به آخرین روز معاملاتی اسفند ۱۴۰۱) نشان می‌دهد که برخی از این شاخص‌ها روند مثبتی را از ابتدای سال طی کرده‌اند. به طور مثال در حالی که بازدهی بورس در خرداد ماه منفی ثبت شده است، نرخ بازدهی این شاخص مهم اقتصادی از ابتدای سال حدود ۸۹/ ۱۰‌درصد بوده است. در همین راستا قیمت هر برگ دلار غیر‌رسمی نیز در ۳ ماه نخست سال‌جاری حدود ۹۹/ ۱درصد رشد داشته و از رقم ۴۷‌هزار و ۷۰۰ تومان در روز ۲۸ اسفند ۱۴۰۱ به رقم ۴۸‌هزار و ۶۵۰ تومان در روز گذشته رسیده است. به عقیده برخی از تحلیلگران مقایسه آمار ذکر شده حاکی از آن است که فشار کاهشی جدی به بازار‌ها از معاملات خرداد آغاز شده و معاملات این ماه را می‌توان نقطه شکست روند افزایشی شاخص‌ها دانست.

شکل‌گیری اهرم دیپلماسی در بازار
در یک ماه اخیر لیستی از اخبار مثبت در حوزه دیپلماسی منتشر شد. از سر‌گیری روابط سیاسی با عربستان پس از حدود ۸ سال، آزاد‌سازی منابع بلوکه شده ارزی به واسطه مذاکرات مثبت با کشور‌های غربی و بهبود روابط سیاسی اقتصادی با کشور‌های حوزه خلیج فارس را می‌توان بخشی از اخبار رسمی این لیست نامید. در سال‌های اخیر از مهم‌ترین مولفه‌هایی که روند بازار‌ها را مشخص می‌کرد، موضوعات مربوط به تنش‌زدایی از سیاست خارجی و بهبود روابط با سایر کشور‌ها بوده است. عموما در زمان نبود اخبار مثبت در عرصه سیاست خارجی بازار‌ها یک روند پر نوسان را طی می‌کردند اما طی ۳۰ روز اخیر انتشار اخبار مثبت در زمینه دیپلماسی یک اهرم کاهشی را در همه بازار‌ها به وجود آورده است. به نظر می‌رسد اگر این روند مثبت در فضای سیاست خارجی تداوم یابد، دومینوی ریزشی در ماه‌های تابستان نیز ادامه خواهد داشت که در نتیجه آن احتمالا نرخ تورم نیز به روند نزولی خود در ماه‌های ابتدایی ادامه دهد.

تخلیه انتظارات تورمی؟
عده‌ای از تحلیلگران بر این باورند که انتظارات تورمی از مهم‌ترین مولفه‌های شکل‌گیری نوسانات قیمتی است. انتظارات تورمی که از اخبار سرچشمه می‌گیرند با افزایش یا کاهش طرف متقاضیان در بازار سبب تغییر در نرخ‌های بازار می‌شود. در ماه‌های نیمه دوم سال گذشته با توقف روند مذاکرات هسته‌ای وین، حجم انتظارات تورمی در میان فعالان بازار و افراد جامعه افزایش یافت و به سبب همین امر نرخ شاخص‌هایی مانند دلار و سکه روند‌های افزایشی چشمگیری را آغاز کرد.

در هفته‌های اخیر با بهبود روابط دیپلماتیک کشور سمت و سوی انتظارات فعالان بازار دچار تغییر شد و اخبار رسمی نقش چشمگیری در این تغییر جهت داشته است. سیگنال‌هایی مبنی‌بر گفت‌وگو‌های غیر‌علنی ایران و آمریکا در نیمه دوم خرداد منتشر شد که از هر دو سمت تکذیب شد، اما به‌نظر می‌رسد که فعالان بازار تکذیب طرفین را مورد قبول ندانسته و همچنان نسبت به ایجاد یک توافق جدید میان ایران و دولت‌های غربی امیدوارند.

در همین راستا روز گذشته انریکه مورا، از مسوولان سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در پیامی توییتری از نشست با علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشور، خبر داد.
منبع: دنیای اقتصاد