با انجام الگویی آماری می‏توان دریافت که بورس تهران نسبت به شرایط منفی واکنش‏پذیرتر است و ماندگاری اثر آن به نسبت اخبار مثبت، بیشتر است. استفاده از این شاخص در کنار تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال، یک تصویر مکمل از بازار ارائه می‌دهد.
محمدفاضل نوربخش: بررسی شاخص احساسات در بازار سهام نشان می‌دهد که ماندگاری اثر خبرهای منفی در بورس بیشتر از خبرهای مثبت است. از سوی دیگر، همبستگی تعداد فعالان بازار با شاخص احساس منفی است؛به این معنا که در روزهایی که بازار منفی است، تعداد معامله‌گران نیز افزایش پیدا می‌کند. این شاخص که میزان خوش‎بینی یا بدبینی معامله‌گران نسبت به وضعیت فعلی و آینده بازار را نشان می‌دهد، می‌تواند در کنار شاخص‌های دیگر، تصویر دقیق‌تری از بازار را ارائه دهد.

واکاوی شاخص احساس
بررسی و تجزیه و تحلیل کارآیی شاخص احساس نشان می‌دهد که این اندیکاتور می‌تواند در برهه‌‌‌‌‌های زمانی هیجانی بیانگر وضعیت بازار که آیا خریداران و فروشندگان پیرو احساسات و تاثیرات بیرونی هستند یا خیر را تا حدود زیادی به نمایش بگذارد. به این‌ترتیب با انجام محاسبات ریاضی بر روی حجم خرید حقیقی و حجم فروش حقیقی در کنار بررسی همبستگی شاخص احساس و‌ درصد خریداران فعال و ‌درصد فروشندگان فعال بازار سهام با روند تغییرات سرانه خرید و فروش حقیقی‌‌‌‌‌ها می‌توان دریافت که بازار سهام ایران نسبت به اخبار و هیجان منفی واکنش‌پذیری قوی با ماندگاری نسبتا بیشتر نسبت به عوامل مثبت دارد، به‌طوری‌که همبستگی شاخص احساس و خریداران فعال بازار که توصیف حضور و نوع عملکرد خریداران نسبت به وضعیت احساس شناور در بورس را دارد، منفی و معکوس است.

این موضوع بدان معنا است که بورس تهران به اخبار مثبت نسبت به منفی بسیار ضعیف‌تر و کوتاه‌تر عمل می‌کند، اما در مواقع انتشار اخبار منفی یا ایجاد ترس و هیجان و افکار مختل‌کننده روند بازار، دارای ماندگاری و تاثیرگذاری بیشتری است. همین موضوع نیز در همبستگی شاخص احساس و‌ درصد فروشندگان فعال که نشان از همبستگی مثبت دارد، قابل‌رؤیت است. به این ترتیب با ادغام روند سرانه خرید و فروش حقیقی درمی‌یابیم که در روزهایی که سرانه خرید بالا بوده یا دارای تکرار است، ‌درصد کدهای فروشندگان به نسبت خریداران بیشتر بوده و قدرت فروشندگان نیز بالا بوده است.

همچنین با بررسی شاخص احساسات که برگرفته از حجم معاملات خریداران و فروشندگان حقیقی است، درمی‌یابیم که در همان برهه این نماگر نشان از اوج‌گیری هیجان و تشدید تصمیمات احساسی در بازار دارد، از این‌رو می‌توان با ترکیب این موارد به‌صورت پویا و داینامیک در کنار سایر استراتژی‌ها و تحلیل بنیادی و تکنیکال، سطح احساسات بازار را سنجید و مانع از دریافت پالس و سیگنال‌های اخلالگر یا غیرواقعی شد.

بازی رفتاری در سهام
تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاری بسیار مهم است و می‌تواند منجر به سود‌‌‌‌‌ و زیان‌های هنگفت شود، بنابراین سرمایه‌گذار باید در تصمیم‌گیری خود و عوامل موثر بر این تصمیمات آگاه باشد. عوامل بسیاری می‌تواند در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذار موثر باشد. قبل از سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران در مورد عوامل اقتصادی مانند درآمد موردانتظار، وضعیت صورت‌های مالی شرکت‌ها، حرکت اخیر قیمت‌ها، ریسک، بازده و غیره شناخت دارند، اما اکثر سرمایه‌گذاران قادر به ارزیابی صحیح همه این موارد نیستند. عوامل شناختی تاثیرات مهمی در تصمیم‌گیری دارند، زیرا افراد تمایل دارند چیزی را دوست داشته یا دوست نداشته‌باشند.

امروزه در معاملات مالی به‌ویژه در دادوستدهای بورس اوراق‌بهادار نیز این‌گونه رفتارهامورد‌توجه قرار می‌گیرد، زیرا نقش مهمی در تصمیم‌گیری دارد. شکی نیست که سرمایه‌گذاران با احساسات بازار عمل می‌کنند اما از احساسات شخصی خود نیز استفاده می‌کنند.

برخی پژوهشگران اقتصادی نقش احساسات سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی را این‌گونه نشان‌دادند که اگر معامله‌گران اخلالی، بی‌اطلاع تصمیمات تجاریشان را بر مبنای احساسات پایه‌گذاری کنند و آربیتراژگران ریسک‌پذیر محدودیت آربیتراژ داشته باشند، تغییرات احساسات منجر به معاملات اخلالی بیشتر، سوءاستفاده بیشتر و بی‌ثباتی بیش از حد خواهد شد.

این اتفاق‌نظر وجود دارد که معامله‌گران اخلالی می‌توانند در کوتاه‌مدت حرکت‌های بزرگ قیمتی و نوسانات بیش از حد را ایجاد کنند. سنتیمنت بازار از معیارهایی ا‌‌‌‌‌ست که احساسات خریداران و فروشندگان را نمایش می‌دهد. گاهی اوقات به‌عنوان روشی برای تحلیل قیمت‌ها در بازار و رفتار معامله‌گران استفاده می‌شود. برخی از حرکات قیمت یا اخبار بر احساسات معامله‌گران و سرمایه‌گذاران تاثیرات مثبت یا منفی دارند و از این‌رو بررسی هیجان مقطعی بازار می‌تواند در نوع استراتژی سرمایه‌گذاران نوسان‌گیر یا حتی نوک‌‌‌‌‌زن بسیار موثر واقع شود.

شاخص احساس چیست؟
شاخص یا نماگر احساسی، نماگر‌عددی یا گرافیکی است که احساسات یک گروه از معامله‌گران نسبت به بازار یا اقتصاد را در سری‌های زمانی مختلف بنا به نوع متغیر نشان می‌دهد. شاخص‌‌‌‌‌ها یا نماگرهای احساسی، میزان خوش‎بینی یا بدبینی معامله‌گران نسبت به وضعیت فعلی و آینده بازار و همچنین میزان همبستگی احساسات مثبت و منفی بازار به اخبار و کلیت رفتار معامله‌گران را نشان می‌دهند. جالب‌‌‌‌‌توجه اینکه هیچ سنجه‌‌‌‌‌ای به‎‌‌‌‌‌تنهایی، خالص احساسات سرمایه‌گذاران را نشان نمی‌دهد؛ بلکه هرکدام به‌صورت ناکامل بخشی از مولفه احساسی را شامل می‌شود و بخش دیگر آن ممکن است شامل مولفه‌‌‌‌‌های خاص و غیرمرتبط با احساسات باشد.

در این گزارش متغیرهای مورد بررسی شامل سرانه خرید و فروش حقیقی، حجم خرید و فروش و محاسبه ریاضیاتی آن برای شاخص احساسات و همچنین تعداد کد فعال فروشنده و خریدار استفاده شده‌است که شامل داده‌ها سهام، حق‌تقدم، صندوق سهامی و صندوق درآمد ثابت است. اجماع این دسته از متغیرها و داده‌ها می‌تواند اطلاعاتی مبنی‌بر نوع و ماهیت رفتار و احساس معامله‌گر نسبت به روند بازار را به ما در بازه‌های زمانی متفاوت نمایش دهد. برای توصیف شاخص‌احساس می‌توان این‌گونه اظهارنظر کرد که این تفاوت بین حجم معاملات خرید و فروش بر احساسات بازار اثر می‌گذارد و این موضوع از صعودی بودن بازار حکایت دارد.

هرچه تعداد معامله‌گران در کنار حجم معاملات در بازار در جهت افزایش و مثبت بیشتر باشد، مقدار اندیکاتور نیز دقیق‌تر (مناسب) است. لازم به ذکر است که این شاخص احساسات بازار نمی‌تواند با بازه زمانی یا با روند خاصی همبسته باشد و یک متغیر محاسباتی مستقل است. در مورد این مساله که آیا این احساسات به یک روند کوتاه‌مدت یا بلندمدت اشاره دارد، نمی‌توان نظر قطعی داد، بنابراین احساسات بازار فقط یک ابزار کمکی محسوب می‌شود و تکمیل‌کننده استراتژی اصلی است. هیچ دستورالعملی مبنی‌بر توسعه استراتژی معاملاتی بر اساس احساسات بازار وجود ندارد؛ همه‌چیز فردی است.

ساده‌ترین رویکرد معاملاتی این است که وارد معامله‌‌‌‌‌ای شوید که اکثریت پیشنهاد کرده‌‌‌‌‌اند. این نوع برداشت ساده‌ترین نوع توصیف شاخص احساسات است. هرچند این اندیکاتور خود نیز همانند اکثریت نماگرها تاخیری است و بعد از وقوع حادثه تغییر می‌کند و موقعیت را نشان می‌دهد، اما از آنجا‌که بورس تهران دارای حافظه بلندمدت و تکرار شونده نسبت به وقایع است (تنها با این تفاوت که در گذر زمان میزان و شدت آن متفاوت است) می‌توان این نوع برداشت را نیز به تحلیل اضافه کرد که رفتار ایجادشده ممکن است برای چند روزی در بازار تاثیرگذار باشد.

در بازار سهام، احساسات توسط نگرش سرمایه‌گذاران نسبت به یک سهام به‌عنوان یک جزء و بازار به‌عنوان یک کل تعیین می‌شود. این اندیکاتور احساسات بیشتر معامله‌گران را تجزیه و تحلیل می‌کند. اگر احساسات صعودی باشد، روند مداوم احتمالا صعودی خواهد بود. اگر نزولی باشد، در لحظه باید روند نزولی باشد. بازیگران بازارهای مالی سرمایه‌گذاران و معامله‌گرانی هستند که احساس‌‌‌‌‌های مختلف آنها را احاطه کرده‌است.

دخالت احساسات در تصمیمات آنها اجتناب‌ناپذیر است، از این‌رو احساسات بازار که موضوع روانشناسی بازارهای مالی است نقش مهمی در روند بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری ایفا می‌کند. برای اینکه معاملات پر سودی را برای خود رقم بزنید، لازم است که با شیوه‌‌‌‌‌های تحلیل بازار و این ابزار آشنایی وجود داشته‌باشد.

تحلیل سنتیمنتال یا احساسات بازارهای مالی به معامله‌گر کمک می‌کند تا زمان مناسب را برای انجام معاملات و دارایی با پتانسیل رشد، شناسایی کند. این تحلیل اغلب در کنار تحلیل فاندامنتال و تکنیکال نتیجه مطلوبی به‌همراه خواهد داشت.

اندیکاتورهای احساسات بازار، تضمین کننده ادامه‌دار بودن روند نشان‌داده شده، نیستند. همچنین قدرت روند را نشان نمی‌دهد، زیرا نظر اکثریت در هر لحظه ممکن است تغییر کند. عامل اصلی تاثیرگذار می‌تواند یک پالس سریع هشدار‌دهنده بر نوع تصمیمات باشد. عوامل مهم دیگر شامل اقدامات تنظیم‌کنندگان یا نظرات رسانه‌‌‌‌‌ها، یک تغییر قیمتی مقطعی در ابزارهای مرتبط است. احساسات بازار یک اندیکاتور کمکی است که به شما امکان می‌دهد تا تصمیمات هیجان‌محور و احساسی را تایید کنید یا یک استراتژی هشدار‌دهنده بر تغییرات شارپ و رنج‌کشی بازار ایجاد کنید. هنگام تصمیم‌گیری برای خرید یا فروش، نباید تنها به احساسات بازار تکیه کنید. این یک ابزار کمکی برای تجزیه و تحلیل وضعیت بازار و اطمینان از سودآوری تصمیمات سرمایه‌گذاری لحاظ می‌شود.
منبع: دنیای اقتصاد