🔻روزنامه دنیای اقتصاد
📍 سیاه و سفید انحصار بازار
در علم اقتصاد رقابت به این خاطر مهم است که افزایش بهره‌وری را تضمین می‌کند و کیفیت و قیمت مناسب را برای مصرف‌کنندگان به ارمغان می‌آورد. در کتاب‌های درسی اقتصاد، رقابت را با سنجه‌هایی چون سهم بازار یا حاشیه سود بنگاه می‌سنجند؛ به‌طوری‌که هرچه سهم بنگاه از بازار یا حاشیه سود آن بالاتر باشد، رقابت در اقتصاد سطح پایین‌تری دارد.
اما یک اقتصاددان آمریکایی با تمرکز بر ایده «کشف کارآفرینانه»، رقابت در اقتصاد را به شکل دیگری روایت می‌کند. به گفته او، رقابت و پویایی اقتصادی از سوی کارآفرینان سودجو، وجه مفید خود را در قالب بازتخصیص منابع در شیوه‌های بهتر تولید و افزایش بهره‌وری نشان می‌دهد؛ به همین خاطر سنجه رقابت در یک اقتصاد این است که به مرور زمان بنگاه‌های بهره‌ورتر سهم خود را از بازار افزایش ‌دهند. بررسی آمارها با این شاخص نشان می‌دهد همان صنایعی که بیشترین حاشیه سود را دارند، رقابتی‌تر هستند و با بهره‌وری بالاتری کار می‌کنند. این یافته‌ها شاخص‌های مرسوم سنجش رقابت در یک اقتصاد را به چالش می‌کشد.
برایان آلبرشت/ ترجمه و تنظیم مهران خسروزاده: در کتب درسی علم اقتصاد، رقابت در بازار با سنجه‌هایی چون سهم یک بنگاه از بازار یا حاشیه سود آن سنجیده می‌شود؛ به‌طوری‌که هرچه این دو سنجه برای یک یا چند بنگاه بالاتر باشد، رقابت در آن کمتر است و متعاقبا بهره‌وری کاهش می‌یابد. با این حال یک اقتصاددان آمریکایی با کمک گرفتن از ایده «بازار به مثابه کشف کارآفرینانه» توضیح می‌دهد که عملکرد کارآفرینان خود را در افزایش بهره‌وری متبلور می‌سازد و سنجیدن بالا بودن رقابت در اقتصاد با بررسی این نکته انجام می‌شود که بنگاه‌های بهره‌ورتر به مرور سهم خود را از بازار افزایش می‌دهند. از سوی دیگر، آمارها حاکی از آن است بنگاه‌هایی که بیشترین حاشیه سود را دارند در همان صنایعی به چشم می‌خورند که کمترین افت رقابت و پویایی اقتصادی در آنها به چشم می‌خورد.

برایان کاپلان، استاد اقتصاد دانشگاه جورج میسون در پست اخیرش درباره اقتصاد اتریشی، اشاره می‌کند که حدود سال ۲۰۰۰ متوجه شد جان هالتیوانگر، یک اقتصاددان جریان اصلی، شواهد تجربی زیادی جمع‌آوری کرده که اهمیت تخریب خلاقانه شومپیتر را تایید می‌کند. او آرزو داشت که اقتصاددانان اتریشی بیشتر با این پژوهش‌های تجربی درگیر شوند. من نیز کاملا با او همنظر هستم؛ زیرا این پژوهش‌ها به ما کمک می‌کنند تا فرآیند رقابت را بهتر درک و اندازه‌گیری کنیم.

به جای تمرکز بر شومپیتر، من می‌خواهم روی عزراییل کرزنر تمرکز کنم که او نیز در آن زمان دیدگاهی رادیکال درباره رقابت ارائه داد. به جای تمرکز بر ساختار بازار یا تعداد شرکت‌ها، کرزنر بر کشف کارآفرینانه تاکید می‌کند. کارآفرینان نسبت به فرصت‌ها هوشیار هستند و اختلاف قیمت و فرصت‌های سودآوری را که از عدم تعادل بازار ناشی می‌شوند، کشف می‌کنند. این فرآیند کشف است که موتور محرک رقابت در بازار است.این فرآیند کشف دقیقا چه کاری انجام می‌دهد؟ منابع را از کاربردهای کم‌ارزش به کاربردهای باارزش‌تر منتقل می‌کند. کارآفرینان روش‌های بهتری برای استفاده از منابع شناسایی می‌کنند. برخی از آنها فرصت‌های آربیتراژ را شناسایی می‌کنند، مانند اختلاف قیمت بین بازارها. این بیشتر شبیه یک کارآفرین به سبک کرزنر است. برخی دیگر روش‌های تولید جدید یا محصولاتی را کشف می‌کنند که ارزش بیشتری از منابع موجود ایجاد می‌کنند. این بیشتر شبیه دیدگاه شومپیتر است. هر دو نوع کشف به بهبود نحوه استفاده از منابع در اقتصاد کمک می‌کنند.
اما چگونه می‌توانیم اندازه‌گیری کنیم که این فرآیند موثر است؟ اگر کرزنر درست گفته باشد، باید شاهد تخصیص مجدد و مداوم منابع باشیم؛ به‌طوری‌که کارآفرینان کاربردهای بهتری برای آنها پیدا کنند. این تخصیص مجدد باید به‌طور سیستماتیک منابع را به سمت شرکت‌ها و فعالیت‌های بهره‌ورتر سوق دهد.ما در واقع می‌توانیم بخش اول یا همان تخصیص مجدد را اندازه‌گیری کنیم. در ایالات متحده، تخصیص مجدد زیادی داریم. فقط در اکتبر۲۰۲۴، کسب‌وکارهای آمریکایی ۵.۳ میلیون کارگر جدید استخدام کردند و تقریبا تعداد مشابهی را اخراج کردند. چگونه این را می‌دانیم؟ هالتیوانگر و همکارانش به توسعه منابع داده‌ای کلیدی مانند نظرسنجی «فرصت‌های شغلی و گردش نیروی کار» (JOLTS) و سایر داده‌ها در زمینه پویایی و تخصیص مجدد، مانند پایگاه داده «طولانی‌مدت مشاغل تجاری» کمک کردند. قبل از این پایگاه‌های داده، اقتصاددانان شواهد سیستماتیکی از این گردش عظیم نیروی کار در اختیار نداشتند.

با دنبال کردن موسسات فردی در طول زمان، این داده‌ها نشان می‌دهند که چه میزان ایجاد و از بین رفتن شغل در یک اقتصاد پویا اتفاق می‌افتد.بخش دشوارتر اندازه‌گیری این است که آیا این تخصیص مجدد به بهبود استفاده از منابع کمک می‌کند یا خیر؟ آیا این گردش واقعا مفید است؟ آیا برخی از اقتصادها بهتر از دیگران از کارآفرینی کرزنری بهره می‌برند؟ من استدلال کرده‌ام که یک رویکرد می‌تواند از چیزی که به آن «تجزیه آلی-پِیکس» می‌گویند، استفاده کند.این تجزیه، بهره‌وری بازار را به دو بخش تقسیم می‌کند:

بهره‌وری کل بازار = بهره‌وری متوسط + کوواریانس (سهم بازار، بهره‌وری)

عبارت کوواریانس نشان می‌دهد که آیا شرکت‌های بهره‌ورتر به مرور زمان سهم بیشتری از بازار را به‌دست می‌آورند یا خیر؟ این عبارت در واقع رابطه بین بهره‌وری و سهم بازار را نشان می‌دهد. وقتی همبستگی مثبتی قوی بین این دو وجود دارد، نشان می‌دهد که منابع به‌طور سیستماتیک به سمت کاربردهای با ارزش‌تر سوق داده می‌شوند. دقیقا همان چیزی که کرزنر به‌عنوان فرآیند بازار کارآفرینانه توصیف کرده است. به همین دلیل، من استدلال کرده‌ام که این عبارت باید به‌عنوان معیاری برای رقابت در نظر گرفته شود.بارتلسمان، هالتیوانگر و اسکارپتا اولین کسانی بودند که به‌صورت سیستماتیک نشان دادند ایالات متحده در این زمینه بهتر از سایر کشورها عمل می‌کند هالتیوانگر و همکارانش همچنین اطلاعات بیشتری درباره تخصیص مجدد که اتریشی‌ها باید از آن قدردانی کنند، ارائه داده‌اند. به‌عنوان مثال، اسلاوا، هالتیوانگر و کوگلر درباره اصلاحات تجاری، نیروی کار و بازارهای مالی در کلمبیا در اوایل دهه۱۹۹۰ مطالعه کرده‌اند. آنها همچنین شاهد افزایش تخصیص مجدد بازار به سمت شرکت‌های کارآمدتر بوده‌اند. بارتلسمان، هالتیوانگر و اسکارپتا متوجه شدند که رابطه آلی - پیکس در بسیاری از کشورهای اروپای شرقی در دهه۱۹۹۰ منفی بود (شرکت‌های کم‌بهره‌ور سهم بیشتری از بازار را به‌دست آوردند). این وضعیت پس از اصلاحات بازار و دور شدن از کمونیسم تغییر کرد. درباره کلمبیا و کشورهای اروپای شرقی، ما شواهد سیستماتیک داریم که نشان می‌دهد اصلاحات، کارآفرینی کرزنر بیشتری را به‌کار گرفته است.صحبت از شومپیتر –درحالی‌که او اغلب با کرزنر مقایسه می‌شود، (کار تجربی نشان می‌دهد که بینش‌های آنها مکمل یکدیگرند.) شومپیتر بر تخریب خلاقانه تاکید داشت- فرآیندی که در آن شرکت‌های نوآورتر شرکت‌های با بهره‌وری کمتر را از بازار بیرون می‌کنند. کرزنر بیشتر بر آربیتراژ و کشف فرصت‌های موجود تمرکز داشت. با این حال، در عمل، هر دو فرآیند در داده‌ها به‌عنوان تخصیص مجدد منابع به سمت شرکت‌های بهره‌ورتر نمایان می‌شوند. این اندازه‌گیری‌ها بخش‌هایی از هر دو مکانیسم را به تصویر می‌کشند.

آیا این اندازه‌گیری‌های پویایی تمام جنبه‌های کارآفرینی کرزنر و حتی شومپیتر را پوشش می‌دهند؟ قطعا نه. اما این اندازه‌گیری‌ها به ما روشی سیستماتیک برای ارزیابی این موضوع می‌دهند که آیا بازارها همان‌طور که کرزنر توصیف کرده، عمل می‌کنند؛ انتقال منابع به سمت استفاده‌های بهره‌ورتر از طریق کشف کارآفرینانه. البته این موضوع درباره تمام اقتصادها صدق نمی‌کند. بنابراین هیچ راه از پیش‌تعیین‌شده‌ای برای دانستن اینکه کدام اقتصادها عملکرد خوبی دارند، وجود ندارد. ارتباط اصلی که من بین هالتیوانگر و اتریشی‌ها برقرار می‌کنم این است که کشف کارآفرینی موفق باید در قالب تخصیص مجدد سیستماتیک به سمت شرکت‌های با بهره‌وری بالاتر نشان داده شود. اگر کارآفرینان در حال شناسایی و بهره‌برداری از فرصت‌ها باشند، باید شاهد جابه‌جایی سهم بازار به سمت کسانی باشیم که از منابع بیشتر ارزش ایجاد می‌کنند. این اندازه‌گیری‌ها کامل نیستند؛ اما به ما این امکان را می‌دهند که اندازه‌گیری کنیم که بازارها واقعا به‌عنوان فرآیندهای کشف و تخصیص مجدد عمل می‌کنند، نه تعادل‌های ایستا.

تلاش‌هایی برای کاستن از فاصله‌ها
اگر بخواهم به‌طور بی‌پرده کمی خودم را تبلیغ کنم، تحقیقات من تلاش دارد تا شکاف میان اتریشی‌ها و هالتیوانگر را پر کند. کار من با رایان دکر (همکار هالتیوانگر) به رابطه بین شاخص‌های قدرت بازار، مانند حاشیه سود که اغلب به‌عنوان نشانه‌ای از فقدان رقابت و پویایی کسب‌وکار در سطح صنعت در نظر گرفته می‌شود، می‌پردازد. بیشتر افراد فکر می‌کنند که قدرت بازار در ایالات متحده در حال افزایش است و پویایی در حال کاهش است. هر دوی اینها نشانه‌های بدی برای وضعیت رقابت هستند. به جای تمرکز بر روندهای کلی، ما بررسی می‌کنیم که آیا صنایعی که حاشیه سود بالاتری دارند، همان نوع کاهش پویایی را نشان می‌دهند که به‌عنوان نشانه‌ای از کاهش رقابت در نظر گرفته می‌شود یا خیر؟

آنچه ما یافتیم، حکایت از چالشی برای باور رایج درباره قدرت بازار دارد. صنایعی که بیشترین افزایش حاشیه سود را تجربه کردند، کمترین کاهش پویایی را داشتند. این دو شاخص رقابت به جهات مخالف اشاره می‌کنند. اما این از منظر کرزنر کاملا منطقی است: حاشیه سود و سود می‌توانند نشان‌دهنده کشف موفقیت‌آمیز کارآفرینی باشند، نه قدرت مضر بازار. زمانی که شرکت‌ها روش‌های بهتری برای خدمت به مشتریان یا کاهش هزینه‌ها پیدا می‌کنند، می‌توانند حاشیه سود بالاتری درخواست کنند؛ درحالی‌که سهم بازار خود را نیز افزایش می‌دهند. این دقیقا همان تخصیص مجدد منابع به سمت شرکت‌های بهره‌ورتر است که رقابت سالم بازار را توصیف می‌کند.

اما اندازه‌گیری به تنهایی کافی نیست؛ ما به مدل‌هایی نیاز داریم تا ارتباط میان کشف کارآفرینانه و تخصیص مجدد بازار را روشن کنیم. بسیاری از این مدل‌ها توسط اقتصاددانان غیراتریشی توسعه داده شده‌اند، اما آشتی دادن این دو می‌تواند واضح‌تر باشد. همراه با رافائل گوتمن، من مدل‌هایی را توسعه داده‌ام که نشان می‌دهند کشف کارآفرینانه چگونه تخصیص مجدد در سطح بازار را هدایت می‌کند. در ساده‌ترین مدل ما، با دو «جزیره» شروع می‌کنیم که بازارهای جداگانه‌ای دارند و از وجود یکدیگر بی‌اطلاع هستند. زمانی که کارآفرینان اختلاف قیمت بین این جزایر را کشف می‌کنند، وارد آربیتراژ می‌شوند.

این صرفا حرکت به سمت یک تعادل جدید از طریق تعدیل مکانیکی قیمت نیست. تعادل از طریق کشف کارآفرینانه فعال و رقابت به‌وجود می‌آید. همان‌طور که کارآفرینان بیشتری این فرصت را کشف می‌کنند، آنها برای به‌دست آوردن آن باهم رقابت می‌کنند. سودها نه از طریق فرآیند «آزمون و خطا» بلکه از طریق کشف و ورود تکرارشونده به رقابت تقسیم می‌شوند. تمام این موارد می‌توانند در یک مدل رسمی گنجانده شوند که دوباره شکاف بین اتریشی‌ها و غیراتریشی‌ها را پر می‌کند.کرزنر تاکید کرده است که کارآفرینان نسبت به فرصت‌ها هوشیار هستند؛ آنها اختلافات قیمتی و فرصت‌های سودآور را که از عدم تعادل بازار به‌وجود می‌آید، کشف می‌کنند. از طریق آربیتراژ و نوآوری، کارآفرینان به انتقال منابع از استفاده‌های کم‌ارزش به استفاده‌های باارزش‌تر کمک می‌کنند. این فرآیند کشف و تخصیص مجدد، بازارها را به سمت استفاده بهینه از منابع هدایت می‌کند.

این یک مقدمه طولانی است تا بگویم که کاپلان درست می‌گوید. اتریشی‌ها باید بیشتر هالتیوانگر را مطالعه کنند و سایر اقتصاددانان، به‌ویژه کسانی که به پویایی کسب‌وکار علاقه دارند، می‌توانند از مطالعه بیشتر اقتصاد اتریشی بهره‌مند شوند. با تمرکز بر تخصیص مجدد به‌جای ساختار، می‌توانیم بهتر درک و اندازه‌گیری کنیم که رقابت بازار چگونه باعث رونق و پیشرفت می‌شود.

🔻روزنامه تعادل
📍 شلاق ناترازی بر گرده کسب و کار خرد
در کشاکش قطعی برق، گاز و اینترنت در روزهای اخیر که به دلیل سوءمدیریت‌های گذشته شکل گرفته، رخدادهایی در زیرپوست این حوادث به وقوع پیوسته که رسانه‌ها کمتر ابعاد و زوایای گوناگون آن را مورد بررسی و ارزیابی قرار دادند. مانند هر پدیده دیگری، گروهی که بیشترین فشارها، آسیب‌ها و چالش‌ها را در اثر این ناترازی‌ها متحمل شدند، گروه‌های کم برخوردار و طبقات میانی جامعه هستند. طیف‌هایی که قطعی برق و گاز و اینترنت باعث وارد آمدن خسارت بر کسب و کار آنها شد اما کسی صدایشان را نشنید و درباره آنها صحبت نکرد. دامنه وسیع از صاحبان کسب و کار خرد و متوسط به دلیل قطع شدن برق، قطع شدن گاز و اینترنت آسیب دیدند، ضرر و زیانی را متحمل شدند و حتی با کابوس بیکاری نیز مواجه شدند. در جریان گزارش«تعادل» تلاش کرده صدای این دهک‌ها و اقشار را منعکس کرده و روایتی از نگرانی‌های آنها فراهم سازد. اگر این گزارش منجر به این شود که فرد و گروه خانواده‌ای به پویش ۲درجه کمتر بپیوندد تا ناترازی‌ها کاهش یافته و فرصت برای فعالیت اقشار بیشتری فراهم شود باید از آن استقبال کرد.

روایت اول: زنان همواره در تیررس خطرات بیشتری هستند

روایت نخست در این گزارش مرتبط با بانویی است که در حوزه پوشاک آنلاین شاپی را اداره می‌کند. مینا سلیمی در گفت‌وگو با «تعادل» درباره تبعات قطع شدن برق بر کسب و کار خود می‌گوید: «از سال ۱۴۰۰ آنلاین شاپی را راه‌اندازی کردم تا معیشت خودم و دو پسر ۷ و ۱۰ساله‌ام را تامین کنم. پس‌اندازم را صرف تبلیغات برای جلب مشتری و تامین پوشاک مورد نیاز مردم کردم. اما متاسفانه به دلیل مشکلات سال ۱۴۰۱ و در شرایطی که ۸هزار مشتری و فالوور جمع کرده بودم، ماجرای فیلترینگ سال‌های ۱۴۰۱ به وقوع پیوست و بسیاری از مشتریانم را در اثر آن از دست دادم.» او ادامه می‌دهد: «خانوم خدایی‌اش کار ما سخته، اگر نیم ساعت دیر جواب مشتری را بدهیم و کامنت‌هایشان را نبینیم، مشتری، صفحه و پیج دیگری را برای خرید انتخاب می‌کند و فینیش. وقتی فیلترینگ سال ۱۴۰۱ اجرایی شد، بسیاری از ایرانیان نمی‌توانستند وارد اینستاگرام شوند، بنابراین مشتری‌های ما هم کم و کم‌تر شدند. این روند در حال بهبود بود که اخیرا موضوع قطعی برق و اخلال در اینترنت هم نگرانمان کرده. البته هنوز آسیب جدید ندیده‌ایم اما اگر ادامه‌دار باشد، خدا به ما رحم کند. خانوم، من ماهی ۱۲ میلیون تومان اجاره خانه می‌دهم.» پس از مینا نوبت به اختر، دختر ۲۴ساله‌ای که در حوزه گرافیک و صفحه‌آرایی می‌رسد که در گفت‌وگو با «تعادل» درباره مشکلاتش صحبت کند. او با اشاره به اینکه به صورت دورکاری، کار چند روزنامه را انجام می‌دهد، می‌گوید: «قرارداد ما به صورتی است که هر روز در یک ساعت مشخص باید، صفحات طراحی شده را به سردبیر و مدیران روزنامه ارسال کنیم. اما هر روز در ساعت پیک کاری ما برق می‌رود و من ۲ساعت نمی‌توانم کار کنم.» او ادامه می‌دهد: «چند بار که نتوانستم در ساعت مقرر کارم را به انجام برسانم، سردبیر اعلام کرد که یا باید در دفتر روزنامه حضور پدا کنم یا اینکه صفحه‌آرای دیگری را استخدام می‌کند! به همین راحتی قطعی برق ممکن است مرا بیکار کند.»
روایت دوم: برای یک لقمه نان باید دوید و دوید

روایت دوم این گزارش، مردی است که به قول خودش ۴فرزند قد و نیم قد و یک کدبانو در خانه دارد و باید برای روزی آنها ساعت‌ها جلوی گاز یک آشپزخانه نزدیک یکی از شعبه‌های دانشگاه آزاد در کرج کار کند. او می‌گوید: «با قرض و قوله یک مغازه اجاره کردم و در کنار دانشگاه آزاد گوهر دشت کرج، غذاهای خانگی برای دانشجویان می‌پزم. طی روزهای اخیر متاسفانه مشکل قطعی برق وجود داشت و مشکلاتی ایجاد می‌کرد اما وقتی گاز قطع شد، ضرر و زیان ما هم شروع شد.» عباس آقا درباره مشکلش می‌گوید: «ما یک گاز فر بزرگ داریم که همه غذاها را به وسیله آن آماده می‌کنیم. اما چند روزی است که گاز ما قطع می‌شود. پیگیری کردم گفتند در هفته چند روز این اتفاق رخ می‌دهد. وقتی گاز نباشد، نمی‌توانم به مشتری‌هایم سرویس بدهم. دانشجویان می‌آیند و وقتی می‌بینند، گاز قطع است و از غذای گرم خبری نیست، چند دقیقه صبر می‌کنند و بعد راهی رستوران دیگری می‌شوند. به خاطر هر کدام از این مشتری‌ها خون دل خورده‌ام اما به راحتی آنها را از دست می‌دهم.» نمونه دیگری از همین مشکل را صاحب یک زیر پله در کنار پردیس ملت دارد که در آن اسنک و سیب زمینی سرخ کرده، سوخاری و... دست مردم می‌دهد. نیما که ۳۶ سال سن دارد و لیسانس حسابداری را هم دارد، می‌گوید: «دستگاه‌های من اغلب برقی هستند. ماکروفر و ساندویچ‌ساز و...همه با برق کار می‌کنند، وقتی برق در اوج ساعت فعالیت‌های ما قطع می‌شود. بین ۲۵ تا ۳۰درصد فروش ما کاهش پیدا می‌کند. نگرانم که این ضرر در روزهای آینده بیشتر شود.»

روایت سوم: همه راه‌ها به انرژی ختم می‌شود

روایت سوم این گزارش اما به محیط‌های آموزشی باز می‌گردد؛ مدیر یکی از موسسات آموزشی کنکور در گفت‌وگو با «تعادل» درباره مشکلاتی که در اثر قطعی برق برایش ایجاد شده می‌گوید: «قبلا زمانی که قرار بود برق قطع شود به ما خبر می‌دادند و پیامک ارسال می‌کردند. می‌دانستیم که مثلا قرار است امروز ساعت ۳تا ۵با قطعی برق مواجه باشیم، اما الان دو هفته است که به ما خبر نمی‌دهند. ما کلاس‌های درسی را برای بچه‌های کنکوری برنامه‌ریزی می‌کنیم، اما در میانه کلاس برق می‌رود، چاره‌ای نداریم جز اینکه کلاس را تعطیل کنیم. طی هفته گذشته، چند روز کل کلاس‌ها را تعطیل کردیم. چرا که نمی‌دانستیم چه ساعتی با قطعی برق مواجه می‌شویم.» او ادامه می‌دهد: «بچه‌های کنکوری در فاصله ۴تا۵ماه مانده به امتحان برای هر ساعت و دقیقه خود برنامه دارند. اینطور کلاس‌ها را تعطیل کردن، باعث می‌شود برنامه‌ریزی‌های آنها به هم بریزد و در هنگام شهریه دادن، تمام وجه قرارداد را نپردازند. نگرانی ما این است که این روند بی‌خبری در روزهای آینده ادامه داشته باشد و ما ندانیم چه کلاس‌هایی را باید تعطیل کنیم یا ساعت آنها را تغییر دهیم!» مهرداد، رضایی، صاحب یک کافی‌نت هم درباره مشکلاتش به «تعادل» می‌گوید: «کار ما که این روزها کلا ضرر شده است. مردم می‌آیند تا برای خودرو، یا کنکور یا سند خانه و...ثبت‌نام کنند، اما وقتی برق نباشد، جای دیگری می‌روند و کافی‌نت دیگری را انتخاب می‌کنند. فروش من در ماه اخیر نصف شده است.»

روایت آخر: لطفا دما را دو درجه کم کنید

اینها بخشی از روایت‌هایی است که صاحبان کسب و کار خرد به دلیل ناترازی انرژی با آن دست به گریبان هستند. کاهش یک تا دو درجه‌ای دما و پیوستن به پویش دو درجه کمتر کمک می‌کند تا گاز فری روشن بماند، چراغ خانه‌ای، کامپیوتر دانشجویی و دستگاه صاحب کسب و کار به کار خود ادامه دهد و نهایتا، روزی اقشار مختلف بهتر تامین شود.

🔻روزنامه جام جم
📍 فرصت جدید ایران برای توسعه صادرات
یازدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی گروه هشت کشوراسلامی با عنوان گروه۸ با هدف تمرکز بر تقویت همکاری‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی با حضور روسای جمهور هشت کشور ازجمله مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان امروز در قاهره، پایتخت مصر برگزار می‌شود. نشست شورای وزیران امور خارجه سازمان D۸ روز گذشته برگزار شد.
گروه هشت کشور اسلامی درحال توسعه با نام گروه ۸، گروهی اقتصادی متشکل از ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه است. این هشت کشور ۱.۲میلیارد نفر یا ۶۰درصد کل جمعیت مسلمانان و همچنین نزدیک به ۱۳درصد کل جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. زمینه‌های اصلی همکاری میان کشورهای گروهD۸ شامل امور مالی، بانکداری، توسعه روستایی، علم و فناوری، توسعه بشردوستانه، کشاورزی، انرژی، محیط زیست و بهداشت است. دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان برای شرکت و سخنرانی در یازدهمین اجلاس سران گروه D۸ و نیز نشست غزه، عصر روز گذشته تهران را به مقصد قاهره، پایتخت مصر ترک کرد. رئیس‌جمهور همچنین در حاشیه این اجلاس با سران برخی کشورهای عضو این گروه دیدار و گفت‌وگو می‌کند. عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی کشورمان در این سفر همراه رئیس‌جمهور است که نشان از توجه دولت به مسائل اقتصادی و دیپلماسی اقتصادی است، به‌طوری‌که به‌‌جز وزیر امور اقتصادی و دارایی، فقط وزیر امور خارجه در این سفر حضور دارد. این موضوع نشان می‌دهد توسعه روابط با کشورهای منطقه به‌خصوص اقتصادی و حضور در پیمان‌های دو و چندجانبه با نگاه توسعه روابط تجاری در دستورکار دولت چهاردهم قرار دارد.

توسعه روابط تهران - قاهره
محمدحسین سلطانی‌فرد، رئیس دفتر حفاظت منافع ایران در قاهره در مورد سفر رئیس‌جمهور کشورمان به مصر و شرکت در اجلاس گروه ۸ اظهار داشت: بی‌تردید سفر رئیس‌جمهور در این مقطع حساس، می‌تواند نقطه‌عطفی در توسعه روابط باشد. وی افزود: جمعیت ۱۱۰میلیون نفری و بازار مصر، یک بازار بسیار پراهمیت است. موقعیت ژئوپلیتیکی و حساس، کانال سوئز و پل بین آسیا و اروپا و همچنین دروازه ورود به آفریقا، ویژگی‌های کشور مصر است که می‌تواند برای توسعه و ظرفیت اقتصاد ایران در منطقه آفریقا که دولت چهاردهم هم نسبت به آن توجه خاصی دارد، موثر باشد.سلطانی‌فرد بیان کرد: این‌که بتوانیم در این سفر قدم و گام نهایی را برای ارتقای روابط دو کشور و ارتقای آن از سطح دفتر حفاظت منافع به سفارت برداریم، بسیار امیدوار کننده است. وجود الازهرالشریف در مصر، همچنین نگاه و جایگاهی که این کشور در بحث تقریب بین مذاهب دارد، بسیار موثر و مفید است و می‌توانیم در همه ظرفیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با مصر تعامل داشته باشیم. رئیس دفتر حفاظت منافع ایران در قاهره گفت: جمهوری اسلامی ایران و ایران قبل و بعد از انقلاب در مصر سرمایه‌گذاری‌هایی را انجام داده است و درحال‌حاضر در بخش‌های نساجی، بانکی و کشتیرانی با مصر سرمایه‌گذاری‌هایی به‌طور مشترک داریم که این سرمایه‌گذاری‌ها هم‌اکنون فعال هستند. وی تصریح کرد: دولت مصر سال گذشته مجوز ورود گردشگران ایرانی با پرواز مستقیم از تهران به‌صورت چارتر به شرم‌الشیخ را صادر کرده است که می‌تواند فعال شود.داریوش صفرنژاد، کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: امروز در دنیا تنها بازیگران اصلی در صحنه سیاست و مسائل بین‌المللی، دولت‌ها نیستند. بلکه پیوندهای متنوعی در سطوح چندجانبه، منطقه‌ای، بین‌قاره‌ای و جهانی به‌عنوان شاخص‌های اصلی در نظر گرفته می‌شوند تا یک اقتصاد در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای بتواند شکوفا شود.وی ادامه داد: یکی از این حوزه‌های پیوندی، مشارکت جدی در تشکل‌هایی مانند گروه ۸ است که کارکردهای منطقه‌ای و بین‌المللی دارند. کشورهایی که در گروه D۸ دور هم جمع شدند، شاید به لحاظ تولیدات صنعتی خاص و ویژه در دنیا سرآمد نباشند، اما هرکدام برای خودشان مزیت‌های برتر و نسبی دارند که این مزیت‌ها می‌تواند زمینه تولید و بازار مصرف را فراهم کند که حائز اهمیت است.

گروه۸ و دستاوردهای اقتصادی
اقتصاد ایران با تحریم‌های ظالمانه مواجه است و آمریکا و غرب همه تلاش خود را انجام می‌دهند تا اقتصاد ایران در مسیر توسعه قرار نگیرد، بااین‌حال حضور ایران در پیمان‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای می‌تواند زمینه‌ساز توسعه روابط تجاری، دسترسی به بازارها و رشد اقتصادی شود و گامی در مسیر خنثی‌سازی تحریم‌هاست. گروه ۸ یا همان سازمان همکاری اسلامی یکی از این تشکل‌هاست که هم به لحاظ سیاسی و هم از نظر اقتصادی اهمیت ویژه‌ای دارد و با توجه به ۵۷ کشور مسلمان در جهان، می‌تواند در راستای زمینه‌سازی برای ایجاد بازار مشترک اسلامی گام بردارد. ۵۷ کشور مسلمان جهان به‌طور مشترک تقریبا ۸درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) و حدود یک‌چهارم از جمعیت جهان (دومیلیارد نفر) را تشکیل می‌دهند که حدود ۷.۶تریلیون دلار از تولید ناخالص داخلی جهانی که تقریبا ۱۰۰تریلیون دلار است را شامل می‌شود. کشورهای مسلمان تقریبا ۲۰ درصد از کل تولید انرژی جهان را به خود اختصاص می‌دهند. همچنین توسعه روابط ایران و مصر به‌عنوان دو کشور مهم و تاثیرگذار حائز اهمیت است و توسعه روابط اقتصادی تهران و قاهره می‌تواند ایران را به بازارهای اروپایی و آفریقایی وصل‌کند.

🔻روزنامه آرمان ملی
📍 ناترازی؛ میراث یا نتیجه ناکارآمدی؟
ناترازی‌ها در بخش انرژی باعث شده تا نه تنها دولت با شرایط خاصی مواجه باشد بلکه جامعه نیز در شرایطی قرار بگیرد که به واقع تاکنون با آن مواجه نبوده است.
چنانکه مسعود پزشکیان در قامت رئیس‌جمهور حتی در زمان انتخابات نیز به بحث ناترازی‌ها به‌عنوان یکی از مسائل مهم، اولویت‌دار و یکی از دغدغه‌های دولت آینده اشاره کرد که دولت آینده‌خواه، ناخواه با این مشکل به طور مشخص در زمستان مواجه خواهد شد. لذا امروز دولت پزشکیان میراث‌دار این ناترازی‌هاست و باید با برنامه‌های مدون و کارشناسی شده از این شرایط به سلامت عبور کند. هر چند خبر خوب این است که مسئولان مربوطه در دولت از جمله شخص وزریر نفت پیگیر این مساله است و طبق گفته خود برنامه‌های مشخصی برای ناترازی‌ها ترتیب داده شده است. با این حال گرچه باید در این حوزه صرفا به دنبال راهکار برای حل معضل ناترازی‌ها بود؛ اما واقعیت امر بر آن است که نمی‌توان نسبت به این مساله نیز که چه شد به اینجا رسیدیم هم بی‌تفاوت بود. چرا که اگر در زمان خودش تدبیر لازم و چاره‌اندیشی‌های مورد نظر صورت می‌گرفت امروز در آستانه زمستان دولت و جامعه با مشکل مواجه نبودند. در همین راستا شاید عده‌ای صحبت‌های جواد اوجی وزیر نفت دولت سیزدهم که دو سال قبل در تابستان ۱۴۰۱ در برنامه جهان‌آراء که به « زمستان سخت» معروف شد را به یاد داشته باشند. جایی که اظهار کرد: ‌«ان‌شاء‌ا... خدا به همه‌مون عمر بده ببینیم امسال چه زمستان سختی در پیشه... برای دنیا به‌خصوص برای کشورهای واردکننده انرژی، به‌خصوص اروپایی‌ها... خودشون به خودشون دارن ظلم می‌کنند... دولت‌ها دارند به مردم شون ظلم می‌کنند... می‌توانیم بخشی از کمبود انرژی جهان به ویژه اروپا را تامین کنیم» اما چند ماه بیشتر طول نکشید که در همان سال ناترازی‌ها بروز کرد و به جای اروپا، مردم خودمان زمستان سخت را تجربه کردند. آن زمان به این مساله توجه نشد و بی‌عملی و بی‌برنامگی در این حوزه باعث شد که دولت قبل نه تنها خود بلکه دولت چهاردهم را نیز با مشکلات عدیده‌ای مواجه کند. چه اینکه بسیاری از اصحاب رسانه بر این موضوع تاکید دارند که در همان زمان نیز هشدار داده بودیم که اگر اوضاع به همین منوال پیش برود در سال آینده با ناترازی‌های عمیق و قطع برق، گاز و... مواجه خواهیم شد.
*مولفه‌های موثر

روزها از پی هم تعطیل می‌شوند و دولت نیز چاره‌ای جز این کار ندارد چرا که ناترازی سوخت از یک سو و آلودگی هوا از سوی دیگر باعث شده تا دولت در شرایطی عجیب قرار گیرد. مساله اینجاست که شرایط امروزی کشور تابعی از مولفه‌های متفاوتی است که باعث بروز چنین وضعیتی شده است. بی‌شک مهم‌ترین مولفه ‌عملکرد دولت قبل در حوزه انرژی و عدم برنامه‌ریزی درست برای حل این مشکل بوده است؛ اما این تنها علت ماجرا نبوده بلکه مسائل مهم دیگری نیز سبب‌ساز شده‌اند. قاچاق سوخت یکی از مسائلی است که نمی‌توان به سادگی از آن گذشت. چه اینکه اخیرا رئیس‌جمهور آماری حیرت‌آور از گم‌شدن ۲۰ میلیون لیتر سوخت داده که در جای خود قابل تامل است. از طرف دیگر قابلیت‌های فنی و تکنولوژی از دیگر مسائلی که باید بدان پرداخت. اینکه آیا ایران از تکنولوژی روز دنیا برخوردار است و توانایی حل مشکلات در حوزه انرژی را دارد؟ یکی دیگر از مسائل مهم مساله تحریم است که در این حوزه بسیار تاثیرگذار بوده و تاثیرات عملی خود را بر جای گذاشته است. لذا بی‌جهت نیست گفته شود که اگر مساله تحریم‌ها حل و فصل نگردد نمی‌توان مشکلاتی از قبیل ناترازی را حل و فصل کرد. تحریم‌هایی که جریانی سرمست و سرخوش، آن را کاغذپاره و نعمت می‌خواند و زمان برجام نیز به هر دری می‌زد که توافق اجرایی نشود؛ اکنون که تاثیر تحریم‌ها هویدا شده در یک فرافکنی دولت پزشکیان را متهم به ناکارآمدی در حل ناترازی‌ها می‌کند. در حالی که پزشکیان و دولتش واقعیت ماجرا را آنطور که هست بیان کردند و تعطیلی و خاموشی‌ها نیز جزئی از آن بود. هر چند که آنها نیز می‌توانستند در یک تصمیم نادرست از تامین انرژی صنایع دریغ کنند تا از بخش خانگی ندای نارضایتی برخاسته نشود اما دولت پزشکیان با علم به ایجاد نارضایتی آن را به جان خرید و برای نخستین بار نیز رئیس‌جمهور پس از انقلاب از مردم عذرخواهی کرد، ولی نگذاشت در پی این تصمیم ضربه‌های سهمگین در آینده هزینه‌های دو چندان بر جامعه تحمیل شود. چنانکه سخنگوی دولت روز گذشته بیان کرد: «دولت در راستای رفع ناترازی‌های انرژی به صورت مشخص برنامه‌های جدی دارد. در زمینه ناترازی بانک‌ها، در مورد معیشت، رشد اقتصادی، تورم سرمایه‌گذاری طرح‌های پیشران هم دولت برنامه جدی دارد و با دستور رئیس‌جمهور، سازمان برنامه و بودجه در حال برنامه‌ریزی است و امیدواریم از وضعیتی که پیش آمده بتوانیم به خوبی عبور کنیم.» در همین راستا محسن پاک‌نژاد وزیر نفت هم اظهار داشت: «برای سال آینده تدابیری اتخاذ خواهد شد که این تدابیر به ما کمک می‌کند تا زمستان را با کمترین چالش پشت‌سر بگذاریم. در سال جاری بنا به دلایلی برخی از تدابیر به تاخیر افتاده بود، ان‌شاءا... سال آینده اگر عمری باشد و بنده در خدمت شما باشم مطمئن باشید که همکاران شما در صنعت نفت کاری خواهند کرد تا بیش از این شرمنده مردم نشویم.» تردیدی نیست که دولت پزشکیان میراث‌دار مشکلات عمیق در حوزه انرژی است و تبعا نمی‌تواند در مدت زمان کوتاه آن را حل و فصل کند؛ اما این امیدواری می‌رود که با تصمیم‌های کارشناسی شده و عاقلانه در حوزه انرژی در آینده شاهد چنینی وضعیتی از قبیل ناترازی و قطعی گاز و برق نباشیم.
* میراث دولت قبل

یک کارشناس مسائل انرژی در خصوص ناترازی‌های اخیر بیان داشت:‌ کاهش تولید گاز چیز جدیدی نیست که بگوییم امروز کاهش تولید گاز داریم و همه می‌دانند که در حوزه‌های نفتی و گازی افت انرژی از دولت گذشته به این دولت رسیده است. مسائل مربوط به تولید و تصفیه نفت و گاز و... زمان‌بر بوده و احتیاج به زمان‌های سه ساله و چهارساله دارد. هر فاز پارس‌جنوبی شاید بیشتر از ۴ سال طول کشید تا درست شد و این چیزی نیست که مربوط به دولت آقای پزشکیان باشد. نرسی قربان به «آرمان ملی» گفت: سرمایه زیادی لازم است چون تحریم‌ها و مسائل دیگر که دور و بر ما بوده اجازه این سرمایه‌گذاری را به ایران نداده است. شرکت‌های خارجی مثل قطر و عربستان هم که در اینجا نیستند که سرمایه‌گذاری کنند. آنها خود سرمایه‌گذاری می‌کنند و خودشان تولید بهینه را تضمین می‌کنند. وضع مالی کشور طوری نبوده که بتواند سرمایه هنگفتی را هزینه این مساله کند. همانطور که وزیر نفت گفته ۲۰۰ میلیارد دلار باید در صنعت نفت و گاز سرمایه‌گذاری شود. وی افزود: به هر صورت باید برای حوزه انرژی سرمایه‌گذار داشته باشیم و سرمایه‌گذاری یا داخلی است یا خارجی حالا اگر بدون برداشتن تحریم هم سرمایه‌گذار خارجی پیدا شود اشکال ندارد ولی در هر حال باید مقداری سرمایه‌گذاری شود و تکنولوژی‌های جدید وارد شود. کشور قطر و مردمان قطر از لحاظ تکنولوژی از ما عقب‌تر بودند منتها آنها شرکت‌های بین‌المللی انرژی را پیدا می‌کند و با آنها قرارداد می‌بندند و حوزه را به آنها می‌دهند و به بهترین وجه تولید می‌کنند. البته ایران هم برای هم فاز ۱۱ پارس‌جنوبی با توتال قرارداد بسته بود که پس از خروج ترامپ از برجام آنها هم رفتند.

🔻روزنامه ایران
📍 دیده‌بانی بازار یلدا

همه ساله در روزهای پایانی فصل پاییز با فرا رسیدن شب یلدا، برخی از کالاها مثل آجیل، میوه، شیرینی و گل با افزایش تقاضا مواجه هستند. چون میزان تقاضا بالا می‌رود، برخی کالاها افزایش قیمت را تجربه می‌کنند. بر این اساس اتاق اصناف ایران به واسطه رسالت خود برای جلوگیری از تخلفاتی که برخی از سودجویان انجام می‌دهند، اتخاذ تدابیری را مد نظر قرار می‌دهد.

حداکثر تلاش برای برخورد
با سودجویان
مهدی امیدوار نایب رئیس و سخنگوی اتاق اصناف ایران با بیان اینکه در ایام نزدیک شدن به شب یلدا شاهد آن هستیم که برخی از سودجویان برای مدتی محدود (حداکثر ۱۰روز) وارد کسب و کارهای مرتبط با این ایام می‌شوند، به خبر‌نگار «ایران» گفت: این گروه پس از گذشت این ایام و کاهش تقاضا، کسب و کار خود را تعطیل می‌کنند. از همین رو توسط اتاق اصناف ایران در این مدت، نظارت‌ها امسال کمی گسترده‌تر شده زیرا این مناسبت با روز پدر و مادر مصادف شده که به این منظور طرحی با عنوان «تشدید نظارت بر کالاهای یلدایی» در کشور مراحل اجرایی را می‌گذراند.
امیدوار یکی از نگرانی‌های اتاق اصناف ایران را فعالان حاضر در صنف‌های مرتبط در بستر فضای مجازی دانست و تأکید کرد: برخی افراد به مدت ۱۰ تا ۱۵ روز در این فضا فعالیت کرده و اقدام به عرضه اجناس خود می‌کنند. به همین دلیل تأکید شده کسانی که مجوز فعالیت در فضای مجازی را ندارند و کسانی که پروانه کسب از اتحادیه را کسب نکرده‌اند، مجاز به فعالیت در این حوزه‌ها نیستند. از همین رو با ورود بازرسان اتحادیه‌ها از فعالیت آنها جلوگیری می‌شود. بنابراین هموطنان می‌توانند با خیال آسوده در این شب‌ها خرید خود را انجام دهند و اگر هم با مشکلی مواجه شدند با شماره ۱۲۴ یا با شماره‌های مربوط به بازرسی که در اتاق‌های اصناف هر شهر ثبت شده تماس بگیرند تا مشکل پیگیری شود .وی بیان کرد: یکی از وظایف اتحادیه‌ها نظارت بر اعضای خود است بخصوص در شرایطی که در چند روز آینده شاهد آن هستیم. از همین رو اتاق اصناف ایران در حوزه بازرسی و به منظور نظارت بیشتر اطلاعیه راهبردی برای افزایش مدیریت بازار شب یلدا و مناسبت‌های پیش رو نظیر روز پدر و مادر را به مجموعه ۴۰۰ اتاق اصناف در تمام کشور و به حدود ۷ هزار و ۸۰۰ اتحادیه خود ابلاغ کرده است. امیدوار افزود: علاوه بر آن که اتحادیه‌ها نظارت خود را دارند. بر این اساس اتحادیه‌هایی که مرتبط با نیاز این مناسبت‌ها هستند نظیر خشکبار، میوه، شیرینی وغیره از ۲۰ آذر تا ۳۰ آذر ماه جشن‌های ویژه‌ای را در حوزه بازرسی صنعت و معدن و تعزیرات در نظر گرفته‌اند. وی تصریح کرد: یکی از کارهای مهمی که امسال انجام داده‌ایم این است که از ظرفیت بیشتر بازرسان خود اتحادیه‌ها نیز استفاده شده به طوری که در این شرایط خاص بازرسین اتحادیه‌ها جدا بازرسی می‌کنند. همچنین درگشت‌ها‌ی اصناف در کنار بازرسین اتحادیه‌ها، بازرسین تعزیرات و صمت جداگانه بازرسی انجام می‌دهند.

نبود مشکل در عرضه میوه
اسداله کارگر گلشن‌آبادی رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی نیز به «ایران» گفت: مشکلی در عرضه میوه در بازار وجود ندارد زیرا با توجه به تولید قابل توجه این محصولات، ذخیره خوبی هم صورت گرفته است. از سوی دیگر نظارت کامل و کافی روی قیمت‌ها وجود دارد به طوری که نرخ‌ها بر اساس فاکتور در سطح شهر مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند.

شفاف‌سازی نرخ انواع میوه
اکبر یاوری رئیس اتحادیه بارفروشان نیز به «ایران» افزود: برای شب یلدا ۴ میوه انار، هندوانه، سیب درختی و پرتقال مورد تقاضا است که امسال میزان تولید این میوه‌ها در کشور به میزان کافی بود. به طوری که در بخش مرکبات ۸ میلیون تن و در حوزه سیب درختی ۴ میلیون تن تولید صورت گرفته است.
یاوری درخصوص نرخ تعیین شده برای میوه‌ها تصریح کرد: هندوانه مشکی کیلویی ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان، هندوانه بیضی و خطی کیلویی ۸ تا ۱۰ هزار تومان، پرتقال شمال کیلویی ۱۵ تا ۲۵ هزار تومان، پرتقال جنوب از کیلویی ۳۵ تا ۶۰ هزار تومان، سیب درختی زرد از کیلویی ۳۰ تا ۵۵ هزار تومان، سیب قرمز از کیلویی ۳۰ تا ۴۵ هزار تومان تعیین قیمت شده‌اند. وی درباره انارهای موجود در بازار گفت: در حال حاضر ۱۰ درصد انارهایی که عرضه می‌شوند انار کوهستان و دماوند هستند که قیمت آنها بین ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان است و مابقی انارهای موجود در بازار مربوط به شهرهای دیگر همچون فارس، ساوه و... است که نرخ آن از کیلویی ۳۰ تا ۶۰ هزار تومان تعیین شده است.

وفور خشکبار و ثبات قیمت
غلامرضا خدامی رئیس اتحادیه خشکبار و آجیل در گفت‌و‌گو با «ایران» بیان کرد: در حوزه آجیل و خشکبار کمبودی در بازار وجود ندارد به طوری که علاوه بر تولیدات داخلی برای واردات نیز رایزنی‌های لازم را انجام داده‌ایم. همچنین با توجه به اینکه بادام هندی در کشور کشت نمی‌شود، به منظور ایجاد ثبات قیمتی در آن اقدامات لازم برای واردات را انجام داده‌ایم تا در بخش عرضه با مشکلی مواجه نشویم.
خدامی قیمت پسته را یکی از تأثیرگذارترین اقلام در نرخ آجیل دانست و تأکید کرد: امسال حدود ۲۵۰ هزار تن پسته در کشور تولید شده و قیمت آن نسبت به سال گذشته تغییری نداشته است. اما نرخ این محصول سال گذشته (سال ۱۴۰۲) نسبت به سال ۱۴۰۱ افت ۱۵ تا ۲۰ درصدی داشته است. وی افزود: با توجه به اینکه صنایعی همچون شکلات‌سازی‌ها از فندوق استفاده می‌کنند، بازار با کمبود این محصول مواجه است. از همین رو امسال قیمت فندوق نسبت به سال گذشته افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی داشته است. خدامی خاطر نشان کرد: قیمت مصوب آجیل شب یلدا(آجیل ممتاز) که شامل انواع خشکبار، مغزیجات و پسته، بدون نخودچی و بادام زمینی می‌شود حداکثر کیلویی ۷۰۰ هزار تومان تعیین شده است.

امکانی برای کاهش هزینه
خرید گل
براساس این گزارش، با توجه به اینکه شب یلدای امسال مصادف با روز پدر و مادر است، گل و گیاه یکی از محصولاتی است که این روزها به وفور در بازار تقاضا می‌شود. از همین رو محمدرضا حسنی رئیس اتحادیه فروشندگان گل و گیاه تزئینی تهران در گفت‌و‌گو با «ایران» بیان کرد: امسال با توجه به برودت هوا زمینه تولید کاهش چشمگیری پیدا کرده و گل‌هایی مانند رز هلندی، نرگس، مریم، داوودی و... با کاهش تولید مواجه شده‌اند. این کاهش تولید منجر به افزایش ۶۰ درصدی قیمت این محصولات شده است. حسنی افزود: در حال حاضر در حوزه گل وارداتی نداریم. اما در حال رایزنی با وزارت جهاد و نهادهای مربوطه هستیم تا در ایام خاص با توجه به محدودیت تولید به منظور کنترل بازار، جلوگیری از افزایش قیمت و جلوگیری از سوءاستفاده بعضی افراد واردات صورت گیرد. یکی از گل‌هایی که تأکید روی واردات آن داریم، رز هلندی است .وی تأکید کرد: پیشنهاد می‌کنیم به جای اینکه در روز مادر و شب یلدا اقدام به خرید گل‌های سرشاخه‌ای کنند از گیاهان آپارتمانی همچون ارکیده، بنت قنسول، سیکلامن، کالانکوئه، آنتوریوم گل‌دار، بنفشه آفریقایی و غیره خریداری کنند. این گیاهان نه تنها کیفیت بهترو ماندگاری بالاتری دارند بلکه قیمت آنها نیز نسبت به سال گذشته تغییری نکرده است.

قیمت شیرینی بر اساس رتبه‌بندی
علی بهرمند رئیس اتحادیه دارندگان قنادی، شیرینی فروشی وکافه قنادی به «ایران» گفت: درحوزه تولید شیرینی در چند روز اخیر مشکلاتی درخصوص تهیه روغن قنادی وجود داشت که با رایزنی‌هایی که صورت گرفت این مشکل برطرف شد و در حال حاضر برای عرضه شیرینی شب یلدا مشکلی وجود ندارد.
بهرمند افزود: با توجه به اینکه مواد اولیه قنادی همچون خامه، روغن، کره و... نسبت به یلدای سال گذشته افزایش قیمت داشته، بنابراین امسال نرخ شیرینی در شب یلدا دستخوش افزایش شده است. اما به علت اینکه قیمت شیرینی دستوری نیست و براساس میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، نمی‌توان نرخ مشخصی برای آن اعلام کرد. در واقع اتحادیه واحدهای صنفی را به سه رتبه یک، دو و ممتاز درجه‌بندی کرده که قیمت آنها نسبت به یکدیگر ۱۰ درصد تفاوت دارد.

🔻روزنامه شرق
📍 گودالی برای صنایع

در پی قطع انرژی شهرک‌های صنعتی، واحدهای تولیدی این شهرک‌ها تا اطلاع ثانوی تعطیل شدند. این در حالی است که هنوز زیان هشت میلیارد دلاری تعطیلی‌های یک یا چند روز در هفته آنان در نیمه اول سال جبران نشده است. در چنین شرایطی، شورای هماهنگی شهرک‌های صنعتی کشور نیز هشدار داده‌اند که در صورت ادامه این روند، سودشان تا ۳۰ درصد کاهش می‌یابد و کارگران زیادی بیکار می‌شوند. آنها از دولت خواسته‌اند برای قطع این زنجیره بحران، یک میلیارد دلار برای تأمین انرژی‌شان از طریق احداث نیروگاه‌های پارک تأمین شود. با‌این‌حال محمد بحرینیان، فعال صنعتی و پژوهشگر توسعه، از چند سال پیش دولت سالانه تقریبا یک میلیون اشتراک جدید برق اضافه کرده و حالا باید از او و مجلس پرسید چرا هیچ‌ برنامه‌ای برای تأمین تقاضایی که ایجاد کرده نداشته‌ است؟
صنایع گرفتار چالش برق

چالش برق چند روزی است که شهرک‌های صنعتی را به تعطیلی کامل کشانده است. پیش‌تر شرکت توزیع برق به شهرک‌های صنعتی اعلام کرده بود دو روز در هفته برقشان قطع خواهد شد، اما از روز ۲۴ آذرماه به غالب این شهرک‌ها اعلام شد که به دلیل کمبود شدید انرژی، برق آنها به صورت کامل آن هم تا «اطلاع ثانوی» قطع خواهد بود. این اطلاعیه را ابتدا کانال شهرک صنعتی شمس‌آباد منتشر کرد و خیلی زود برای سایر شهرک‌های صنعتی کشور مثل شکوهیه، ایوانکی، مازندران و... نیز اطلاعیه‌های مشابه‌ ارسال شد. براساس شنیده‌ها از بیشتر شهرک‌های صنعتی، ظاهرا شرکت‌های حاضر در این شهرک‌ها‌ باید فعالیت تولیدی خود را حداقل تا آخر هفته جاری متوقف کنند.

قطع طولانی‌مدت برق شهرک‌ها برای اولین بار است که رخ می‌دهد و صنایع را به‌شدت نگران کرده است. تا آنجا که آنها در بیانیه‌ای هشدار داده‌اند در صورت ادامه این روند، به‌زودی به کاهش ۳۰‌درصدی سود خالصشان می‌رسند. پیش از این هم گزارش سازمان بورس حاشیه سود خالص صنایع منتخب بازار سرمایه در تابستان ۱۴۰۱ را معادل ۱۹.۲ درصد و در تابستان ۱۴۰۲ معادل ۱۶.۷ درصد نشان داده بود و حالا آمارها می‌گوید تابستان امسال، در پی قطعی‌های چند روز در هفته، این سود به ۱۳.۶ درصد کاهش یافته است.

در همین راستا شورای هماهنگی شهرک‌های صنعتی کشور، سیاست‌گذاران و سازمان‌های متولی را به اجرای ماده ۲۵ قانون بهبود مستمر فضای کسب‌و‌کار ارجاع داده‌ است؛ قانونی که می‌گوید: «واحد‌های تولیدی و صنعتی نباید در اولویت قطعی برق قرار بگیرند». این شورا همچنین پیشنهاد داده‌ برای مدیریت اصولی مسئله ناترازی برق و برای مشارکت صنایع در رفع این مشکل، دولت با اختصاص اعتبار یک میلیارد دلاری به صنایع، سرمایه لازم احداث نیروگاه‌های پاک اختصاصی در مجاورت شهرک‌های صنعتی را فراهم کند و تأسیس این نیروگاه‌ها جزء تعهدات شرکت شهرک‌های صنعتی باشد.

‌زیان هشت میلیارد دلاری تابستان جبران نشد

ادامه انتقادات به قطع برق شهرک‌های صنعتی محسن نقاشی، دبیر فدراسیون تشکل‌های صنایع غذایی کشاورزی ایران نیز در گفت‌وگو با ایلنا این خبر را تأیید کرده که کارخانجات شهرک‌های صنعتی باید حداقل تا پایان هفته دست از فعالیت بردارند و طی هفته جاری هیچ‌گونه فعالیتی نداشته باشند. او تأکید کرده‌ این موضوع به‌زودی مشکلات زیادی را برای واحدهای تولیدی به وجود می‌آورد و منجر به بی‌کاری چشمگیری از جامعه کارگری خواهد شد.

علاوه‌بر او، دبیر کمیته شهرک‌های صنعتی کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران نیز در گفت‌وگو با فارس خبر قطعی را تأیید کرده و گفت اغلب واحدهای صنعتی شهرک‌های صنعتی را واحدهای کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند که فاقد ژنراتور هستند، بنابراین با قطع برق شهرک‌های صنعتی فعالیت واحدهای صنعتی کوچک و متوسط هم متوقف می‌شود. او در ادامه به شهرک صنعتی عباس‌آباد اشاره کرده که دارای دو هزارو ۲۰۰ واحد صنعتی است که ۸۰ درصد آن صنایع کوچک و متوسط و بقیه آن نیز صنایع بزرگ است. به گفته او، در این شهرک صنعتی ۵۰ هزار نفر اشتغال دارند و واحدهای صنعتی‌اش دارای تعهداتی به صنایع هستند که با قطع برق قادر به تولید و تحویل سفارشات خود نیستند. پس به دنبال این مسئله صنایع بزرگ هم دچار مشکل می‌شوند.

آن‌طور‌که این صنعتگر گفته، قطع برق شهرک‌های صنعتی در نیمه اول سال یک روز و نهایتا دو روز در هفته بوده و هنوز خسارت آن جبران نشده است. بنابر توضیحات دبیر کمیته شهرک‌های صنعتی کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران، زیان ناشی از قطع برق شهرک‌های صنعتی کل کشور در نیمه اول امسال بر‌اساس آمار مرکز پژوهش‌های اتاق ایران هشت میلیارد دلار بوده است.
‌کاهش دو درجه‌ای دمای مصرف چاره نیست

در ادامه سیل انتقادات به قطعی برق دائمی شهرک‌های صنعتی، امامی رئوف، دبیر انجمن صنایع نساجی ایران نیز به تسنیم خبر داده‌ این اقدام رویه تولید در زنجیره صنعت نساجی را با مشکل جدی مواجه کرده است و حتی واحدهایی که پیش از این نسبت به خرید ژنراتور هم اقدام کرده بودند، اکنون به‌دلیل عدم تأمین گاز و گازوئیل با مشکل انرژی مواجه هستند.

به گفته او، هنوز چند ماهی از قطعی‌های برق در تابستان نگذشته بود که افزایش تعرفه‌های برق و عطف‌به‌ماسبق‌کردن آن از ابتدای سال مطرح شد و عملا واحدهای تولیدی را به چالش جدی کشاند و هنوز پیگیری‌های جبران خسارت و عدم‌النفع قطعی‌های برق به نتیجه نرسیده بود که بازار ارز مبادله راه‌اندازی شد و هم‌زمان با این اتفاقات شاهد اخطارهای جدید قطع برق و گاز در استان‌های مختلف هستیم که فشار جدید و جدی بر واحدهای تولیدی است و در این بین مسئولیت مدیریت این شرایط بر عهده وزارتخانه‌های اقتصادی دولت است و قطعا کاهش دو درجه دمای مصرف چاره این نابسامانی نیست. کما‌اینکه بلافاصله پس از پویش مذکور ابلاغ‌های قطعی برق واحدهای صنعتی در استان‌های مختلف صادر شده است. رئوقی همچنین گفت: «اگرچه اکنون همه فعالان اقتصادی این ناترازی انرژی را پذیرفته‌اند و نسبت به حل آن تردیدی نیست، ولی نگاه دولت نسبت به تعیین تعرفه و عدم تأمین برق و انرژی مورد نیاز بخش خصوصی و صدور اخطاریه و قطعی‌های طولانی‌مدت نه‌تنها دردی از دردهای تولید و ناترازی انرژی دوا نمی‌کند، بلکه در نهایت تیشه به ریشه تولید و تولیدکننده و خیل عظیم شاغلان صنعتی خواهد زد».

۵.۷ هزار میلیارد تومان زیان روزانه قطع برق به صنایع

چند ماه پیش، زمانی که تعطیلی فعالیت شهرک‌های صنعتی به دو روز در هفته کشیده شده بود، محمد بحرینیان، پژوهشگر توسعه، در گفت‌وگویی با یک سایت خبری گفته بود‌ زیان روزانه این صنایع پنج هزار‌و ۷۱۵ میلیارد تومان است. اما حالا که تعطیلی و قطع انرژی این شهرک‌ها هرروزه شده، در گفت‌وگویش با «شرق» توضیح می‌دهد عددی که مرداد‌ماه اعلام کرده بود، طبق قیمت‌های سال ۱۴۰۰ بود و برای بررسی مقدار زیان این روزها باید تورم سال‌های ۱۴۰۱، ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳را هم لحاظ کرد. بنابراین قطعا امروز عدد زیان بسیار بیشتر از این است. او می‌افزاید: «ضمن اینکه آن عدد برای هر ۲۴ ساعت بود، امسال در اواخر تابستان قطعی به سه روز در هفته و بعد یک هفته کامل رسید و حالا هم برای چند هفته قطعی در نظر گرفته شده است. قطعا مقصر این وضع دولت‌ها و مجالس هستند. یک سؤال بزرگ وجود دارد: شما به عنوان دولت و مجلس نباید قدرت آینده‌نگری داشته باشید؟ شمایی که قانون‌گذار و مجری قانون هستید! آمارهای سال ۱۴۰۰ خود وزارت نیرو به اضافه خبری که وزیر نیروی آقای رئیسی داده بودند و من کد خبرش را هم دارم، نشان می‌داد که در سال ۱۴۰۰ بیش از یک میلیون اشتراک جدید برای برق داده شد. طبق آماری که وزیر نیرو در هیئت دولت داده بود، در سال ۱۴۰۱ نیز

یک میلیون ‌و خورده‌ای مجددا اشتراک جدید در بخش مسکونی، صنعت، کشاورزی و تجاری داده شده است. در سال ۱۴۰۲ نیز اوایل سال وزیر نیرو گزارش داد که حدود ۹۰۰ هزار اشتراک دیگر هم اضافه شده. خب شما چه دولت و مجلسی هستید که اشتراک برق را می‌دهید ولی نمی‌گویید که برقی برای ارائه ندارید؟ بعد هم جوری می‌گویید ناترازی داریم و مردم را مقصر افزایش مصرف جلوه می‌دهید که تعجب‌برانگیز است! شما خودتان اشتراک دادید برای مصرف بدون اینکه پیش‌بینی کرده باشید که تأمین این تقاضای ایجاد‌شده از چه راهی باید باشد! بعد هم در چنین روزی چون می‌خواهید خرید محبوبیت کنید، برق خانگی و تجاری را قطع نمی‌کنید و سراغ صنایع می‌روید».
او ادامه می‌دهد: «‌در مشهد هم که قطعی صنایع دو روز بوده، حالا پیامک آمده که مصرف باید بشود ۳۰ درصد! هر روز یک بازی زشتی را درمی‌آورند تا ناتوانی و عدم اهلیت وزرای دولت‌های پیشین و مجلس‌های پیشین را لاپوشانی کنند. البته الان هم مشخص نیست این وزرای فعلی اهلیت داشته باشند یا نه! وزرای صنعت پیشین باید می‌پرسیدند که وقنی توان تأمین نداریم، چرا مجوز صادر کردید یا پروانه ساختمان و اشتراک دادید؟ شما حتی آب هم نمی‌توانید تأمین کنید. پس علت این اقدام یا خرید محبوبیت است یا اینکه ذی‌نفعانی پشت ماجرا وجود دارند که نمی‌توانید با آنها برخورد کنید! اگر اشتباه نکنم، تنها در سال ۱۴۰۰، ۱۵ هزار مگاوات تقاضای جدید ایجاد شده است ولی هیچ تدبیری برای پوشش این تقاضا ایجاد نشده».

‌این پژوهشگر می‌گوید: «ایده‌های عجیبی می‌دهند که در هیچ‌کجای دنیا مرسوم نیست. مثلا می‌گویند برق را از بورس بخرید. بسیاری از متولیان حتی آن‌قدر اهلیت ندارند که بدانند اقتصاد یعنی چه!».

او پیش‌بینی می‌کند‌ این وضعیت با شرایطی که شاهدیم نه‌تنها ادامه می‌یابد، بلکه بدتر هم خواهد شد. این پژوهشگر توسعه توضیح می‌دهد که طبق شنیده‌هایش، بسیاری مواقع روستاهایی گازکشی شدند که اصلا سکنه ندارند و حالا می‌شنویم از گاز صرفا برای گرم‌کردن آغل گوسفندان استفاده می‌شود یا بعضا مکان‌هایی برق‌کشی شده که مدت‌هاست تخلیه شده و خالی از سکنه است. چون فکری پشت هیچ‌یک از این کارها نیست و صرفا به دنبال جلب نظر عامه مردم و خرید محبوبیت بدون هیچ‌ برنامه‌ریزی هستند. او اعتقاد دارد که وقتی اولویت را گذاشته‌اند روی قطع برق صنایع تا در بخش خانگی قطعی نداشته باشیم، پس قاعدتا باید به بانک‌ها هم بگویند تا زمانی که صنایع تعطیل هستند بهره‌روی تسهیلاتشان را نگیرند، به تأمین اجتماعی هم بگویند در این تعطیلی‌ها هزینه بیمه کارگران را نگیرند، دولت هم مالیات این روزها را نگیرد. در غیر این صورت در واقع صنایع کشور را با بیچارگی روبه‌رو کردید تا محبوبیت مردمی بخرید. او ادامه می‌دهد: «بدتر اینکه شنیده‌ می‌شود در همین شرایط ماینینگ‌ها در ‌حال کار هستند برای تأمین ارز. این تماما ناتوانی در اداره اقتصاد است که وضع را از این بدتر و بدتر هم می‌کند. ماهیت اصلی مشکلات را یا نمی‌دانند یا چون عده‌ای ذی‌نفع هستند، ترجیح می‌دهند نپذیرند. تا وضع این باشد نه برق، نه آب، نه گاز و نه ارزمان درست نخواهد شد».

🔻روزنامه همشهری
📍 حساب و کتاب سور و سات یلدا
شب چله نزدیک است و این روزها مردم در تکاپو برای خرید اقلام مرتبط با این شب هستند؛ اقلامی که قیمت آنها با جیب بسیاری از مردم نمی‌خواند و این شب را به شبی گران برای بسیاری از اقشار تبدیل کرده است؛ به‌طوری که برای برگزاری یک دورهمی ساده باید هزینه زیادی کرد.
به گزارش همشهری‌، این روزها برخی واحدهای صنفی، روزهای بعضا شلوغ‌تری را نسبت به قبل می‌گذرانند؛ هرچند معتقدند که نسبت به سال‌های قبل هنوز استقبال از خرید اقلام مرتبط با شب چله کمتر است، اما امیدوارند با نزدیک‌تر شدن به طولانی‌ترین شب سال، خرید از آنها نیز قد بکشد. در عین حال اغلب مردم هم به خریدهای گزیده یلدایی روی آورده‌اند؛ یعنی فقط اقلام اساسی را آن هم در حجم کمتر می‌خرند تا دورهمی سنتی بلندترین شب سال را برگزار کنند.

انار و هندوانه چند؟
چله که بی‌انار و هندوانه نمی‌شود؛ یکی از اصنافی که این روزها منتظر فروش بیشترند، میوه‌فروش‌ها‌ هستند. یکی از فروشندگان در مرکز شهر تهران دراین‌باره به همشهری گفت: با نزدیک شدن به شب چله، قیمت‌ها به‌دلیل افزایش تقاضا بعضا دچار افزایش هم می‌شوند.‌ وی ادامه داد: البته در این نقطه شهر باید میوه‌ها را با قیمت‌هایی عرضه کنید که کارگر و کارمند توان خرید آن را داشته باشند. با این حال مردم اکثرا میوه‌های اصلی مثل انار، پرتقال و نارنگی و اگر توانشان رسید هندوانه را آن هم حساب شده خریداری می‌کنند.

تفاوت قیمت‌ها در نقاط مختلف شهر
اگر سری به میوه‌فروشی‌های سطح شهر بزنید، تفاوت قیمت‌ها در نقاط مختلف شهر چشمگیر است. قیمت انار با کیفیت و با درشتی قابل‌قبول در جنوب تهران از کیلویی‌حدود ۵۰هزار تومان شروع می‌شود و در مرکز شهر به حدود ۷۰هزار تومان و در مناطق بالاتر به حدود ۱۲۰تومان می‌رسد. این قیمت‌ در برخی مغازه‌های شمال شهر به ۲۰۰هزار تومان هم می‌رسد؛ البته فروشنده‌ها درشتی و کیفیت بالاتر را دلیل این افزایش قیمت اعلام می‌کنند، اما به‌گفته اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه میوه و سبزی‌فروشان تهران، برخی از فروشندگان از سود قانونی خود تخطی و گرانفروشی می‌کنند.
وی بیشترین میزان تخطی از سود مصوب ۳۵درصدی میوه‌فروشان متخلف را در بازرسی‌ها حدود ۱۰درصد بیشتر عنوان کرد.‌کارگر بالاترین قیمت انار را در بازرسی‌هایی که از سوی اتحادیه انجام شده است، حدود ۱۸۰هزار تومان برای هر کیلو انار دماوند ذکر کرد و گفت: البته فروشنده فاکتور خرید عرضه کرد و انارها نیز بسیار درشت و از کیفیت بالایی برخوردار بودند.‌وی بالاترین قیمت هندوانه را نیز هر کیلو ۲۸هزار تومان در بازرسی‌ها اعلام کرد و گفت: قیمت خرید واحد صنفی ۲۳هزار تومان بوده است.

آجیل یلدا چند؟
یکی دیگر از مهم‌ترین اقلامی که برای شب یلدا به فروش می‌رسد و بازار آن گرم می‌شود، تخمه و آجیل شب یلداست. در روزهای باقیمانده به شب یلدا، بازار آجیل آنچنان که مورد انتظار است در مناطق جنوبی شهر گرم نشده است. فروشندگان می‌گویند که خریدها بسیار گزیده در حال انجام است؛ چرا که قیمت آجیل باکیفیت در شمال و جنوب شهر تفاوت چندانی با هم ندارد و این قیمت‌ها چندان با جیب کارگر و کارمند نمی‌خواند.
همچنین آنها می‌گویند: مردم خرید از دستفروش‌ها را ترجیح می‌دهند؛ چرا که بعضا آجیل آنها با قیمت کمتری عرضه می‌شود که البته بعضا کیفیت مناسبی هم ندارند.‌تخمه سیاه ازجمله پرطرفدارترین اقلام مورد خرید مردم در این مناطق است. آجیل مخلوط و آجیل شب یلدا نیز ازجمله اقلامی است که در این مناطق بیشتر خریداری می‌شود.‌غلامرضا خدامی، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان آجیل و خشکبار قیمت آجیل ممتاز شب یلدا بدون نخودچی و بادام زمینی را حداکثر ۷۰۰هزار تومان اعلام کرده است. به‌گفته او، مردم بیشتر در ۲روز باقیمانده به شب چله اقدام به خرید آجیل می‌کنند.‌با این حال اوضاع در شمال شهر تهران متفاوت به‌نظر می‌رسد؛ واحدهای صنفی فروشنده آجیل و خشکبار شلوغ‌تر از روزهای قبل به‌نظر می‌رسند و مردم در حال خرید اقلام مرتبط با شب چله هستند.

از کجا ارزان بخریم؟
اما مطابق هر سال، امسال هم میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران اقدام به عرضه میوه و آجیل شب یلدا با قیمت ارزان‌تر کرده است.‌در بازار و میادین هندوانه ۱۴ هزار تومان، انار ۳۷ هزار تومان، خرمالو ۴۰ هزار تومان، ‌ازگیل ۳۸ هزار تومان، آجیل شیرین ۴۰۷ هزار تومان، آجیل شور ۴۲۲ هزار تومان و آجیل ممتاز ۴مغز ۷۳۵ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت‌گذاری شده است.