استیضاحی که در بحبوحه دلار ۹۵ هزار تومانی و تورم بالای ۴۰ درصد رقم خورد، بار دیگر نشان داد که در ایران، مشکلات اقتصادی و دعواهای رانتی پشت پرده، عمر صندلی وزارت را کوتاه‌تر از حد انتظار می‌کنند. همتی که قرار بود سکان اقتصاد بحران‌زده کشور را در دست بگیرد، حالا قربانی تازه این چرخه بی‌پایان شده است.

از گذشته تا امروز: وزرایی که نیامده رفتند
نگاهی به تاریخچه وزارتخانه‌ها در ایران نشان می‌دهد که همتی تنها نیست. سال ۹۷، مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد دولت روحانی، وقتی دلار از ۴۲۰۰ تومان به ۱۰ هزار تومان جهش کرد، با ۱۳۷ رأی نمایندگان مجلس کنار گذاشته شد. همان سال، علی ربیعی، وزیر کار، با بیکاری ۱۲ درصدی و اعتراضات کارگری، فقط ۱۲۹ رأی لازم داشت تا از وزارت خداحافظی کند. هر دو، زیر فشار تورم و بحران اقتصادی کم آوردند، اما پشت صحنه، داستان رانت و کشمکش‌های سیاسی هم کم نبود.

دولت احمدی‌نژاد هم از این قاعده مستثنی نبود. شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد وقت، با وجود اینکه استیضاح نشد، زیر سایه رانت‌های کلان ارزی و فساد در پروژه مسکن مهر، تا پایان دوره‌اش زیر تیغ انتقاد بود. یا در دولت رئیسی، حجت‌الله عبدالملکی، وزیر کار، فقط ۹ ماه دوام آورد و در خرداد ۱۴۰۱ با تورم ۴۰ درصدی و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، مجبور به استعفا شد. منابع می‌گویند او قربانی جنگ قدرت بر سر غول‌های اقتصادی مثل شستا بود.

همتی و میدان مین اقتصاد ایران
حالا نوبت همتی بود که در میدان مین اقتصاد ایران قدم بزند. وقتی او سکان وزارت اقتصاد را به دست گرفت، دلار حدود ۶۰ هزار تومان بود، اما در کمتر از چند ماه، به ۹۵ هزار تومان رسید. تورم هم که انگار خیال پایین آمدن ندارد، بالای ۴۰ درصد مانده است. نمایندگان مجلس، ناتوانی در مهار این سیل اقتصادی را به پای همتی نوشتند و امروز با رأی استیضاح، او را از قطار دولت پیاده کردند. اما آیا همه چیز به گردن او بود؟ منابع نزدیک به دولت پزشکیان می‌گویند دعوای رانت‌خواران بر سر ارز و منابع محدود، نقش بزرگی در این سقوط داشت.

رانت و اقتصاد بیمار: قاتل خاموش صندلی‌ها
کارشناسان می‌گویند تا وقتی اقتصاد ایران به نفت و رانت گره خورده، این داستان ادامه دارد. از توزیع ارز دولتی که همیشه جنجال‌ساز بوده تا بنگاه‌های عظیم دولتی که هر جناحی برایش دندان تیز کرده، وزرا عملاً سپر بلای مشکلات ساختاری می‌شوند. همتی، که زمانی رئیس بانک مرکزی بود و با این بازی‌ها غریبه نبود، این بار هم نتوانست از پس این دوئل بربیاید.

پایان تلخ یا شروع یک چرخه؟
استیضاح همتی نه پایان خط که تکرار یک سناریوی قدیمی است. تا وقتی ساختار اقتصاد ایران نفس تازه نکند و دعوای رانت‌خواران جمع نشود، صندلی وزارتخانه‌ها لرزان‌تر از همیشه خواهد ماند. حالا همه نگاه‌ها به پزشکیان است که نفر بعدی را چطور و با چه وعده‌ای به این میدان می‌فرستد. آیا او می‌تواند این چرخه را بشکند یا باز هم شاهد یک پایان تلخ دیگر خواهیم بود؟