واکنش دو بازار سهام و طلا در روز گذشته نشان داد بازارها تحت تاثیر «تحولات سیاسی و شوک سیاست‏های ترامپ» قرار دارند. بورس و طلا روز گذشته در حالی کاهشی شدند که دلار بالای کانال ۱۰۰هزار تومان قرار دارد و سناریوی «سرایت رکود به برخی بازارها» نیز مطرح است.
پروانه کُبره: واکنش بورس تهران به ریسک‌‌‌های ناتمام سیاسی و اقتصادی، یک پیام مشخص دارد: در شرایطی که متغیرهای اثرگذار در بلاتکلیفی به‌سر می‌‌‌برند؛ ترسیم چشم‌انداز مشخص امکان‌پذیر نیست. از این رو پول به سمت بازارهای امن‌‌‌تر با بازدهی حداکثری در حرکت است. اتفاقی که عملا برخلاف شعار سال ۱۴۰۴ مبنی بر «سرمایه‌گذاری برای تولید» در حال رخ دادن است.

برخی از کارشناسان اقتصادی این استراتژی را نشانه‌‌‌ای از اثر عدم‌قطعیت‌ها بر وضعیت بازارها عنوان می‌کنند و خواستار تعیین‌تکلیف صندلی وزارت اقتصاد در شرایط حساس کنونی هستند. سرمایه‌گذاران به‌‌‌درستی درک کرده‌‌‌اند که ورود تنش به روابط ایران و آمریکا، وضعیت پیچیده‌‌‌ای برای بازارها رقم خواهد زد. در این میان استراتژی معاملاتی حکم می‌کند؛ پول به سمت بازارهایی روانه شود که از ریسک کمتری برای ریزش برخوردارند.

در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ نیز همین اتفاق رخ داد. همزمان با تب انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا بازارهای دارایی در ایران به مرور تغییر فاز دادند. همان‌طور که مشاهده کردیم وضعیت متلاطم بازارها به برکناری وزیر اقتصاد منجر شد. نمایش متزلزل بازارها در مسیر بی‌‌‌ثباتی، از آینده‌‌‌ای نامطمئن حکایت می‌کند که وضعیتی مشابه را برای کل بازارها رقم خواهد زد. اگر در سال گذشته بورس با ریسک سیاسی درگیر بود؛ اکنون تعرفه‌‌‌های تجاری که دونالد ترامپ برای کشورهای دنیا وضع کرده نیز اقتصاد جهان را با شوک همراه کرده است.

با وجود رشد قیمت طلای جهانی در روز جمعه، بهای هر بشکه نفت برنت با کاهش حدود ۸درصدی همراه شد. با توجه به چشم‌‌‌انداز مبهم اقتصادی کشور، احتمال سرایت رکود به ایران وجود دارد. به‌ویژه اینکه سناریوی رشد قیمت دلار و انتظارات تورمی همچنان به قوت خود باقی است. تحلیلگران نسبت به تبعات اقتصادی وضع تعرفه از سوی ترامپ و از میان رفتن تجارت جهانی هشدار می‌دهند؛ این موضوع سیگنال منفی موثری برای بازارها به همراه دارد.

روی خط تلاطم
کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند؛ تا زمانی‌که بورس تهران در فضای «نااطمینانی حداکثری» به‌سر می‌‌‌برد؛ نقش ریسک‌‌‌های داخلی پررنگ‌‌‌تر از قبل خواهد شد. به بیان ساده‌‌‌تر با توجه به احاطه بازار سهام در میان انبوهی از ریسک‌‌‌ها، اگر خواسته یا ناخواسته ریسک جدیدی به معامله‌‌‌گران تحمیل شود؛ احتمال تسریع خروج پول قوت می‌‌‌یابد.

در حال حاضر علاوه بر تنش‌‌‌های منطقه‌‌‌ای که ریسکی بزرگ محسوب می‌شود؛ خالی‌‌‌ماندن صندلی سکاندار وزارت اقتصاد نیز سرمایه‌گذاران را نسبت به آینده مهم‌ترین متغیرهای اقتصادی مردد کرده و سد محکمی در برابر ورود پول به تالار سهام به شمار می‌رود. کابینه اقتصادی دولت، سال جدید را بدون سکاندار آغاز کرد. این وضعیت بی‌‌‌ثباتی محض در وضعیت متغیرهای اقتصادی را به رخ فعالان اقتصادی می‌‌‌کشد.

طبیعتا در شرایطی که به ابهامات مختلف گره خورده است، چشم‌انداز روشنی برای بازارها نمی‌توان به تصویر کشید. واکنش منفی قیمت نفت در کنار سناریوی رشد نرخ اسکناس آمریکایی در بازار آزاد نیز از جمله موضوعات مهم روزهای اخیر بوده است. به این ترتیب می‌توان گفت؛ اگر قیمت دلار توافقی یا نرخ ارز موثر بر شرکت‌ها با رشد چشمگیر همراه نشود، تالار شیشه‌‌‌ای در میان‌‌‌مدت رفتاری متلاطم نشان خواهد داد.

افت نماگرهای سهامی تا آخرین روزهای پایانی سال قبل به وضوح نشان می‌دهد بورس‌‌‌بازان چه روزهای پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشتند. بررسی‌های آماری گویای آن است که در ۱۴۰۳ بیش از ۳۳‌هزار میلیارد تومان پول حقیقی از گردونه معاملات سهام خارج شده است و ارزش دلاری بازار به ارقام کمتر از ۱۰۰ میلیارد دلار سقوط کرد.

شوک زودهنگام
بورس تهران ۱۴۰۴ را صعودی آغاز کرد. شاخص کل بورس در معاملات نوروزی توانست کانال دو میلیون و ۸۰۰‌هزار واحدی را پس بگیرد. در چهار روز معاملاتی سال ۱۴۰۴، شاخص کل موفق به ثبت بازدهی حدود ۴ درصدی شد و شاخص هم‌‌‌‌‌‌وزن نیز ۱.۶۴‌درصد بر ارتفاع خود افزود. قرار داشتن نرخ دلار بازار آزاد در سطوح تاریخی، از مهم‌ترین مواردی است که سبب شد؛ تقاضا در بازار سهام تقویت شود و به سمت ارتفاعات بالاتر حرکت کند.

با این حال دیروز اتفاق دیگری در بازار سهام رخ داد. شاخص‌کل بورس با کاهش ۰.۵۵ درصدی مجددا موجی از ناامیدی را به سهامداران تحمیل کرد و برای ششمین بار کانال ۲.۸ میلیون واحد را از دست داد. شاخص کل از ۹ دی ماه تا روز گذشته ۶ بار کانال ۲.۸ میلیون واحد را از دست داد که گویای وضعیت بی‌ثباتی این بازار است. اما تحلیلگران چه می‌‌‌گویند. آنها با اشاره به وضعیت روزهای پایانی بازار سهام در روزهای آخر اسفند معتقدند؛ بورس متاثر از وضعیت بازارهای رقیب قرار دارد.

شاخص اصلی بورس در معاملات آخرین روز ۱۴۰۳ هم با کاهش ارتفاع همراه شد و برای نخستین بار در ۱۵ سال اخیر بود که در روز پایانی اسفند نماگر اصلی تالار شیشه‌‌‌ای با کاهش همراه می‌شد. این درحالی است که آخرین بار که در آخرین روز معاملاتی سال، شاخص کل ریخته بود؛ به معاملات روز پایانی سال ۱۳۸۷ بازمی‌گردد.

این وضعیت از اثرپذیری بالای بورس نسبت به ریسک‌‌‌های پیرامونی حکایت می‌کند. از این رو حرکت به سمت بازارهای امن، استراتژی معامله‌‌‌گران در شرایط بحرانی خواهد بود. به این ترتیب اگر متغیرهای اثرگذار بر روند بازار سهام در همان وضعیت سال قبل باقی بمانند؛ بازار سهام نیز در همین مسیر حرکت خواهد کرد.

در حالی که معامله‌‌‌گران در انتظار شاخص ۳میلیون واحدی به سر می‌برند اما نماگر مذکور برای لمس این سطح باید از سد عوامل متعددی بگذرد. بر اساس آنچه تکنیکالیست‌‌‌ها می‌‌‌گویند از نظر فنی، شاخص بورس از مقاومت ۲میلیون و ۷۵۰هزار واحدی عبور کرده است. اما بورس روز گذشته و با از دست دادن کانال۲.۸میلیون واحدی متزلزل ظاهر شد.

علاوه برآن خطر پیش‌روی ریسک‌‌‌های سیاسی و تحقق سناریوهای بدبینانه نیز وجود دارد. از این رو نمی‌توان انتظار داشت بورس به راحتی وارد مسیر صعودی شود. اگر در کوتاه‌‌‌مدت، ریسک‌‌‌های سیاسی کاهش یابند، دماسنج اصلی بازار سهام احتمالا برای بازپس‌‌‌گیری کانال۲.۸میلیون واحد و بعد از آن ۲.۹ میلیون واحد مانعی نخواهد داشت.

محمد غفوری کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به وضعیت بازار سهام گفت: بازارهای دارایی در حالی ۱۴۰۴ را آغاز کردند که در روزهای پایانی سال گذشته قیمت‌‌‌ دلار و طلا با افزایش افسارگسیخته‌‌‌ای همراه شدند.

مهم‌ترین مولفه اثرگذار بر تقویت تقاضا در روزهای پایانی سال گذشته و روزهای ابتدایی سال ۱۴۰۴، تشدید انتظارات تورمی ناشی از ریسک‌های سیاسی و تعدد سناریوهای مرتبط با مذاکرات ایران و آمریکا بوده است. این موضوع سبب شد تا قیمت دلار در بازار آزاد به ارقام بیش از ۱۰۰‌هزار تومان، قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار حتی به ارقام بیش از ۸ میلیون تومان و قیمت سکه امامی به سطوح بیش از ۱۰۰ میلیون تومان برسد.

اثر این موضوع در معاملات روزهای ابتدایی بورس تهران در سال ۱۴۰۴ نیز قابل ردیابی بود و می‌توان تقاضای روزهای ابتدایی سال در بازار سهام را به این موضوع نسبت داد. با این حال این وضعیت پایدار نخواهد بود. بازار سهام با ریسک جدیدی دست به گریبان است. جنگ تعرفه‌‌‌ای ترامپ، معامله‌‌‌گران را حیرت‌زده کرده است.

البته اثر این موضوع بر روی همه بازارها نمایان خواهد شد. اعمال تعرفه‌‌‌های سنگین به تشدید تردید در جریان ورود پول به تالار شیشه‌‌‌ای منجر خواهد شد. سایه ریسک مذکور در حالی بر سر بورس تهران سنگینی می‌کند که اهالی بازار سرمایه حامی خود یعنی همتی را هم به عنوان سکاندار وزارت اقتصاد از دست دادند. در شرایط کنونی بازارها درگیر موج تورمی هستند.

این در حالی است که مهم‌ترین دلیل برکناری وزیر اقتصاد رشد افسار‌گسیخته نرخ دلار و طلا بود. در حال حاضر دلار مقاومت زیادی برای عقبگرد قیمتی نشان می‌دهد. بنابراین فضای حاکم بر اقتصاد کشور به بی‌ثباتی محض گره خورده است. روز گذشته شاهد باز‌گشت تردید به جریان معاملات بودیم. با توجه به این وضعیت انتظار صعود مستمر بورس، خواسته‌‌‌ای دور از اذهان سرمایه گذاران خواهد بود.
منبع: دنیای اقتصاد